Melapus: Η πρώτη διαδικτυακή πλατφόρμα ψυχικής υγείας και τηλεψυχιατρικής [Συνέντευξη]

Τι ακριβώς είναι η Melapus, σε ποιους απευθύνεται και πως προέκυψε η ιδέα για τη δημιουργία της; Ποια η δική σας ενασχόληση με τον τομέα της ψυχικής υγείας;

Η Melapus είναι η πρώτη startup τηλεψυχιατρικής στην Ευρώπη, εμπνευσμένη από τον πρώτο κατά τις γραφές ψυχίατρο της αρχαιότητος, τον Μελάμποδα ή Μελάπους. Απευθύνεται σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας (ψυχιάτρους, παιδοψυχιάτρους, ψυχολόγους) καθώς φυσικά και στον απανταχού ασθενή ή ενδιαφερόμενο για ψυχοθεραπεία. Δίνοντας την καινοτόμο δυνατότητα στον ασθενή να συναντήσει τον ψυχίατρο/ψυχολόγο του ακόμη κι από την οθόνη και την άνεση του υπολογιστή του ή κλασικά στο φυσικό του ιατρείο. Ο ιδρυτής Νίκος Γκούβας και ο συνιδρυτής Νικόλας Νικολάου είναι αμφότεροι ψυχίατροι με εξειδίκευση στο εξωτερικό και χρόνια εμπειρίας στο χώρο. Μα και η σπουδαία, συμπαγής και εμπνευσμένη ομάδα της Melapus, με άτομα χαρισματικά στο χώρο τους, αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα καινοτομίας και νεανικής επιχειρηματικότητας, με σαφές κοινωνικό και επιστημονικό πρόσημο.

Πόσοι είναι, αυτή τη στιγμή, οι χρήστες της πλατφόρμας σας και πόσοι οι γιατροί που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους μέσω αυτής;

Αυτή τη στιγμή, με μόλις οκτώ μήνες «ζωής», αριθμούμε 50 ειδικούς ψυχικής υγείας, δηλαδή ψυχιάτρους, παιδοψυχιάτρους και ψυχολόγους. Ο κάθε ειδικός κάνει τις δικές του διαδικτυακές και κλασικές συνεδρίες σε καθημερινή βάση, ανάλογα με τη διαθεσιμότητα και τη ζήτηση που προκύπτει. Επίσης, παρέχουμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, την επιλογή «Διαθέσιμοι Τώρα», με 24ωρη κάλυψη ψυχιατρικής και ψυχολογικής υποστήριξης. Ένα διαδικτυακό τμήμα επειγόντων περιστατικών με άλλα λόγια.  

Ως μια πλατφόρμα που επικεντρώνει στο θέμα της ψυχικής υγείας, ένα βασικό ζήτημα - και ενδεχόμενη αγωνία – για τους χρήστες θα είναι η προστασία των προσωπικών δεδομένων και η ιδιωτικότητα. Πώς «αντιμετωπίζετε» το συγκεκριμένο θέμα;

Η πλατφόρμα κατασκευάστηκε με απόλυτη συμβατότητα με το GDPR για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, χρησιμοποιώντας κρυπτογραφημένες υπηρεσίες και ζητώντας πρακτικά μόλις το email και το κινητό του χρήστη, για λόγους προσβασιμότητας ή ακυρώσεων. Δεν αποθηκεύεται προφανώς τίποτα απ την ίδια τη βιντεοσυνεδρία. Σε αντίθεση με τα υπάρχοντα προγράμματα βιντεοκλήσης, ο ασθενής δεν χρειάζεται δημιουργία λογαριασμού, ούτε κατέβασμα εξωτερικού προγράμματος, καθότι όλα γίνονται μέσω της πλατφόρμας μας, με απόλυτη ασφάλεια και εχεμύθεια. Επίσης, οι πληρωμές της υπηρεσίας γίνονται με κρυπτογράφηση όπως όλα τα σχετικά συστήματα τραπεζικών συναλλαγών στο διαδίκτυο. 

Βλέπουμε ολοένα και περισσότερες startups να ασχολούνται με τον τομέα της υγείας. Είναι ένας χώρος με επιχειρηματικές ευκαιρίες; Ποιος ο ρόλος των νέων τεχνολογιών;

Είχαμε τη χαρά να συμμετάσχουμε πρόσφατα, ως πλατφόρμα, τόσο στο Web Summit της Λισσαβόνας όσο και στο SingularityU Greece, δύο κορυφαία συνέδρια τεχνολογίας που ασχολήθηκαν με τον τομέα της ψηφιακής εποχής της υγείας. Εκεί, παρουσιάστηκαν ιδιαιτέρως καινοτόμες ιδέες σε όλο το φάσμα των παρεμβάσεων για ευκολότερη πρόσβαση, θεραπεία και προσέγγιση πάσης φύσεως νοσημάτων, που λύνονται εύκολα μέσω τεχνολογίας, εφαρμογές της εικονικής πραγματικότητας και της τεχνητής νοημοσύνης (AI). Η ψηφιακή επανάσταση είναι ήδη εδώ και οφείλουμε να την εκμεταλλευτούμε στο έπακρο, για όλους εκείνους τους συνανθρώπους μας που βρίσκονται εκεί έξω αποκλεισμένοι από κάθε ιατρική φροντίδα και παροχή. Ιδιαίτερα όσον αφορά στην ψυχιατρική, ως περήφανοι πρωτοπόροι της τηλεψυχιατρικής στον ευρωπαϊκό χώρο, φιλοδοξούμε στην όσο το δυνατόν ταχύτερη αφομοίωση της τεχνολογίας προς όφελος του πάσχοντα.

Ποιο θα λέγατε πως είναι το επίπεδο των υπηρεσιών που παρέχονται στην Ελλάδα γύρω από την ψυχική υγεία; Υπάρχουν οι απαραίτητες δομές;

Έχοντας ειδικευθεί στην Σουηδία σαφώς και αναγνωρίζω θεμελιώδεις διαφορές, ελλείψεις και διαφορά φάσης μεταξύ Ελλάδος και Βορείου Ευρώπης. Παρόλα αυτά, τόσο σε επίπεδο πανεπιστημιακών κλινικών, κέντρων ψυχικής υγείας, όσο και ιδιωτών θεραπευτών, καταβάλλονται φιλότιμες και συχνά ηρωικές προσπάθειες για εκσυγχρονισμό των δομών ψυχικής υγείας και των παρεχόμενων υπηρεσιών. Εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία, μια σύγχρονη ψυχιατρική επανάσταση επιτελείται στη χώρα. Με εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού, κατάργησης του στίγματος και ευκολότερης πρόσβασης των ασθενών σε σύγχρονες δομές ψυχικής υγείας. Και για όλους αυτούς τους μαχόμενους συναδέλφους εκεί έξω αξίζουν θερμά συγχαρητήρια. 

Φυσικά, διαβάζουμε συχνά θορυβώδη δημοσιεύματα για ιστορικά ψυχιατρικά ιδρύματα της χώρας με απαράδεκτες συνθήκες οργάνωσης και υγιεινής για τους ασθενείς με βαρύ αυτισμό και χρόνια ψυχιατρικά νοσήματα, που ελλείψει ειδικών δομών, στοιβάζουν ασθενείς δίκην ασύλου. Κατάσταση ευτυχώς περιορισμένου χαρακτήρα, που σίγουρα δεν χωρά σε κράτος του δυτικού κόσμου.

Μα τελικά και η δική μας προσπάθεια μέσω της τηλεψυχιατρικής, αποσκοπεί ακριβώς σε αυτό το χαμήλωμα του πήχη της δυσκολίας και της υπέρβασης που θα απαιτείται στο εξής, ώστε ο μέσος πολίτης να δικαιούται εύκολη, αστιγμάτιστη και ισότιμη πρόσβαση στη θεραπεία, χωρίς διακρίσεις και φοβίες του παρελθόντος.

Πότε θα πρέπει κάποιος να απευθυνθεί σε έναν ψυχίατρο ή σε έναν ψυχολόγο, ποια από τις δύο ειδικότητες θα πρέπει να επιλέξει και πώς θα βοηθηθεί από τη διαδικασία;

Σας ευχαριστώ για αυτή την ερώτηση. Τη δεχόμαστε αρκετά συχνά και ας το αποσαφηνίσουμε. Η ψυχική υγεία, ως σύνθετο μέγεθος, απαιτεί συχνά εξατομικευμένη προσέγγιση και λειτουργία ομάδος. Αυτό σημαίνει πως πολλά περιστατικά τα διαχειρίζονται σε συνεργασία ο ψυχίατρος με τον ψυχολόγο. Το κρίσιμο μέγεθος κι ένα σαφές όριο τίθεται όταν προκύπτει ανάγκη φαρμακευτικής αγωγής, όπου εκεί απαιτείται ψυχίατρος, με δικαίωμα συνταγογράφησης. Αυτό συχνά σε περιπτώσεις σοβαρών χρόνιων νοσημάτων, όπως η σχιζοφρένεια και η διπολική διαταραχή. Ως γενικό κανόνα ας πάρουμε το εξής: η ψυχική νόσος και διαταραχή που χρήζει παρέμβασης μπορεί να είναι ενίοτε και μια απλή εντεινόμενη αϋπνία, κρίσεις πανικού και φθίνουσα ποιότητα καθημερινότητας λόγω στρες. Ας μην περιμένει κανείς την δραματικότερη εκδήλωση των ψυχικών νοσημάτων για να ζητήσει βοήθεια. Ας αρχίσουμε επιτέλους όλοι μας να αναρωτιόμαστε τι συμβαίνει όταν απλώς δυσλειτουργούμε επαναλαμβανόμενα.

Κάποτε λέγαμε πως η ποιότητα της δημοκρατίας ενός λαού αποτυπώνεται στο πως συμπεριφέρεται στον φυλακισμένο. Επιτρέψτε μου να προσθέσω πως το σύγχρονο στοίχημα ποιότητας και βάθους της δημοκρατίας μας αντανακλάται στο πόσο ισότιμα και ανθρώπινα αντιμετωπίζει η κοινωνία μας τον ψυχικά ασθενή.

Ποια είναι η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα η δημόσια ψυχική υγεία και ποιες οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης σε αυτήν;

Είναι πλέον ζήτημα καθημερινής συζήτησης για τον νεοέλληνα η ψυχική υγεία. Το διαπιστώνει ο καθένας από μας σε απλές συνομιλίες με συγγενείς και φίλους που παλεύουν να καταλάβουν τι είναι αυτό που δυσλειτουργεί και συχνά δεν βρίσκουν σαφείς απαντήσεις. Μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα κρίσης ηθών, συναισθημάτων και δεσμών, καθώς και οικονομική, εντείνει δραματικά την εμφάνιση μείζονος κατάθλιψης, σοβαρών συνδρόμων άγχους, μα ακόμη και της αυτοκτονικότητας. Μην ξεχνάμε εξάλλου τα αυξανόμενα δραματικά δημοσιεύματα συνανθρώπων μας που καταλήγουν στην αυτοκτονία ως έσχατη λύση, νιώθοντας πως κανείς πια δεν τους ακούει. Υπάρχει όντως ευθεία αναλογία στην αύξηση των αυτοκτονιών με την εντεινόμενη οικονομική κρίση και η Ελλάδα, από τις χαμηλότερες παραδοσιακά θέσεις στον κόσμο σε αυτό τον τομέα, έχει δυστυχώς σκαρφαλώσει αρκετές θέσεις σε αυτή την μακάβρια κλίμακα. Για όλους εμάς αυτό είναι και το μεγάλο στοίχημα.

Θα λέγατε πως έχουν εξοικειωθεί οι Έλληνες με την ψυχοθεραπεία ή αντιμετωπίζεται ακόμη σαν «στίγμα», από τη κοινωνία και τους ίδιους;

Σαφώς έχουμε κάνει αρκετά βήματα την τελευταία δεκαετία ως χώρα. Η ψυχική υγεία παύει πια να είναι πολυτέλεια και γίνεται διστακτικά θέμα συζήτησης στα σπίτια, τις οικογένειες και τις παρέες των Ελλήνων. Φυσικά, ο συντηρητισμός, η σοφιστεία και τα εύκολα συμπεράσματα που μας χαρακτηρίζουν ως λαό δυσχεραίνει το έργο των θεραπευτών να φέρουν τον κόσμο κοντά στην ψυχοθεραπεία. Ιδιαίτερα κρίσιμη είναι η κατάργηση του στίγματος στην ελληνική επαρχία η οποία ακόμη στέκει κουμπωμένη σε φοβίες και στίγματα περί ψυχικής υγείας.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σας για την πλατφόρμα της Melapus; Υπάρχουν ίσως νέες υπηρεσίες ή χαρακτηριστικά που ετοιμάζετε;

Έχουμε την ιδιαίτερη χαρά, μα και την σοβαρή ευθύνη, να αποτελούμε την πρώτη διαδικτυακή πλατφόρμα ψυχικής υγείας και τηλεψυχιατρικής. Αντιλαμβάνεστε πως τούτο από μόνο του απαιτεί πολλά ακόμη βήματα και εξωστρέφεια ως την τελική αφομοίωση των υπηρεσιών μας από το ευρύ κοινό. Επομένως, η αρχική στόχευση είναι στο να τρέψουμε την ιδέα και το όραμά μας, σε κοινή ανάγκη του μέσου πολίτη. Έτσι, θα είμαστε παρόντες στα σχετικά επιστημονικά συνέδρια και τις κορυφαίες εκδηλώσεις τεχνολογίας. Η άρτια ομάδα των προγραμματιστών μας, όμως, δεν εφησυχάζει ποτέ και ήδη, φλερτάροντας με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης (AI), σχεδιάζει το επόμενο βήμα, με διαδραστικά tests και ψηφιακές υπηρεσίες που θα διαφωτίζουν τον ασθενή και θα βοηθούν τον ειδικό στην διαγνωστική του προσπάθεια. Μην ξεχάσουμε να αναφερθούμε στο όραμά μας για πανευρωπαϊκή παρουσία, που ξεκινά από το 2019, με την εγκαθίδρυσή μας τόσο στη Ρουμανία όσο και στην Σουηδία.