Ο Κώδικας Τραπεζικής Δεοντολογίας αφορά στην εξώδικη διευθέτηση των δανειακών υποχρεώσεων των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, καθώς και στις διαδικασίες που οφείλουν να ακολουθούν τα πιστωτικά ιδρύματα - τράπεζες έναντι των δανειοληπτών που έχουν καθυστερήσει την αποπληρωμή των οφειλών τους.
Ο πρώτος Κώδικας Τραπεζικής Δεοντολογίας εκδόθηκε τον Αύγουστο του 2014 κατ’ εξουσιοδότηση του Ν. 4224/2013 με την υπ’ αρ. 116/1/25.8.2014 απόφαση της Επιτροπής Πιστωτικών και Ασφαλιστικών Θεμάτων της Τράπεζας της Ελλάδος, με έναρξη εφαρμογής την 31.12.2014. Οι ρυθμίσεις του, ωστόσο, δεν απέδωσαν στο μέτρο που θα αναμενόταν στην κατεύθυνση της γενικευμένης εισαγωγής του θεσμού της συνδιαλλαγής ως εναλλακτικού θεσμού ρύθμισης μη εξυπηρετούμενων δανείων, καθώς τα προβλεπόμενα κριτήρια υπαγωγής ήταν μάλλον αυστηρά. Χαρακτηριστικό είναι, ότι προβλεπόταν έναρξη της διαδικασίας εντός 30 ημερών από την ημερομηνία της πρώτης καθυστέρησης αποπληρωμής δόσης δανείου.
Ήδη, με την υπ’ αρ. 195/1/29.7.2016 απόφαση της Επιτροπής Πιστωτικών και Ασφαλιστικών Θεμάτων της Τράπεζας της Ελλάδας και ενώ είχαν μεσολαβήσει δύο τροποποιήσεις, τέθηκε σε ισχύ ο αναθεωρημένος νέος κώδικας, με τον οποίον επιχειρήθηκε η διαμόρφωση ενός πλαισίου για την ρύθμιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, με όρους και προϋποθέσεις ευνοϊκότερες για τον δανειολήπτη.
Ως βασική αρχή θεσπίζεται η υποχρεωτικότητα της διαδικασίας απόπειρας εξώδικης ρύθμισης κάθε δανείου που δεν έχει ακόμη καταγγελθεί.
Η διαδικασία ξεκινά με επιστολή του πιστωτικού ιδρύματος προς τον δανειολήπτη, ο οποίος έχει δάνειο σε καθυστέρηση τουλάχιστον 60 ημερών. Με την επιστολή, η τράπεζα καλεί τον δανειολήπτη να υποβάλει πρόσφατα οικονομικά του στοιχεία, με σκοπό η τελευταία να αξιολογήσει την οικονομική δυνατότητα του δανειολήπτη.
Εν συνεχεία, η Τράπεζα οφείλει, αφού λάβει υπ’ όψιν την οικονομική δυνατότητα του οφειλέτη, να υποβάλει γραπτή πρόταση ρύθμισης του δανείου.
Ο δανειολήπτης δύναται να αποδεχθεί ή να απορρίψει την πρόταση, αντιπροτείνοντας τις δικές του θέσεις για την ρύθμιση του δανείου του.
Με την σειρά του, το πιστωτικό ίδρυμα δύναται να δεχθεί ή να απορρίψει την πρόταση του δανειολήπτη, οφείλει όμως στην περίπτωση που την απορρίψει να υποβάλει δεύτερη και τελική πρόταση προς τον δανειολήπτη.
Η διαδικασία της διαπραγμάτευσης είναι κατ’ αρχήν έγγραφη, αλλά προβλέπεται και η δυνατότητα κατ’ ιδίαν συναντήσεων του δανειολήπτη με τους εκπροσώπους της τράπεζας.
Στο πλαίσιο της συνδιαλλαγής, τα πιστωτικά ιδρύματα οφείλουν να εξετάζουν ρυθμιστικές προτάσεις, όπως η διαγραφή μέρους οφειλής, η αποπληρωμή μόνο τόκων, ο καθορισμός περιόδου χάριτος κτλ.
Περαιτέρω, επιβάλλεται στην τράπεζα κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων με τον δανειολήπτη να εξαντλήσει κάθε καλόπιστη προσπάθεια για ανεύρεση εξώδικης λύσης σύμφωνης προς τα οικονομικά στοιχεία του δανειολήπτη, όπως αυτά έχουν διαμορφωθεί.
Αντίστοιχα, η τράπεζα αναλαμβάνει την υποχρέωση να απόσχει στην διάρκεια της διαπραγμάτευσης από κάθε κακόβουλη ή μονομερή ενέργεια και μάλιστα να τερματίσει της διαπραγματεύσεις χωρίς την υποβολή πρότασης, προβαίνοντας σε καταγγελία του δανείου.
Υπό τον πνεύμα αυτό, οι ρυθμίσεις του Κώδικα έρχονται να αμβλύνουν και να διορθώσουν την ανισότητα που υπάρχει στην διαπραγμάτευση μεταξύ τράπεζας και δανειολήπτη, με τον τελευταίο να βρίσκεται σε δυσμενή θέση. Συγχρόνως, επιδιώκουν να προστατεύσουν τον δανειολήπτη από κατάχρηση της ισχυρότερης θέσης της τράπεζας, ιδίως με την υποβολή ανεδαφικών προτάσεων στον δανειολήπτη ή με την αναιτιολόγητη άρνηση επιχειρημάτων ή αντιπροτάσεων του δανειολήπτη με σκοπό την ατελέσφορη λήξη της διαδικασίας, μετά την οποία η τράπεζα μπορεί να προχωρήσει στην καταγγελία της δανειακής σύμβασης και στις εντεύθεν νομικές ενέργειες.
Τέτοιες κακόβουλες πρακτικές εκ μέρους της τράπεζας στην διάρκεια των διαπραγματεύσεων οδηγούν, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Κώδικα, σε ακυρότητα της καταγγελίας του δανείου με βάση τις διατάξεις των άρθρων 174 και 180 ΑΚ.
Ενώ ο δανειολήπτης που έχει πέσει θύμα κακόβουλων πρακτικών κατά των στάδιο των διαπραγματεύσεων δύναται να προσφύγει, επιπλέον, σε καταγγελία στην Τράπεζα της Ελλάδος, που, άλλωστε, λειτουργεί θεσμικά ως εποπτικός φορέας των πιστωτικών ιδρυμάτων.
Αντίστοιχα, σε δικαστικό επίπεδο, δηλαδή στο στάδιο έκδοσης διαταγής πληρωμής, ο δανειολήπτης μπορεί να προβάλλει ειδικό λόγο ανακοπής λόγω της μη τήρησης των υποχρεώσεων της τραπέζης κατά τον Κώδικα Δεοντολογίας και της καταχρηστικής άρνησης της τράπεζας για εξεύρεση βιώσιμης λύσης, που συνεπάγονται ακυρότητα της καταγγελίας.
Εν τέλει, ο σκοπός των διατάξεων του Κώδικα είναι η θέσπιση μιας αποτελεσματικής διαδικασίας συνδιαλλαγής, που, προς αμοιβαίο συμφέρον πιστωτικών ιδρυμάτων και δανειοληπτών, θα μειώσει τον όγκο των δανείων σε οριστική καθυστέρηση, θα διασφαλίσει την εισπραξιμότητα δανείων που βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο καθυστέρησης και θα εγκαθιδρύσει, στην κατεύθυνση αυτή, μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ πιστωτικού ιδρύματος και δανειολήπτη, με στόχο την εξεύρεση λύσης για τον δανειολήπτη και την αναδιάρθρωση του δανείου του, με προτάσεις ρεαλιστικές που συμβαδίζουν με τα πραγματικά οικονομικά στοιχεία του.
Σχόλια