Η πρώτη φωτογραφία μαύρης τρύπας – Ο Έλληνας «πίσω» από το επίτευγμα [video]

Η Κομισιόν αποκάλυψε την πρώτη εικόνα μαύρης τρύπας που ελήφθη από το «Event Horizon Telescope», παγκόσμια επιστημονική συνεργασία στην οποία συμμετέχουν επιστήμονες που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Αυτή η σημαντική ανακάλυψη «παρέχει οπτική απόδειξη όσον αφορά την ύπαρξη μαύρων οπών και διευρύνει τα σύνορα της σύγχρονης επιστήμης».

«Η πρώτη παρατήρηση μαύρης οπής είναι αποτέλεσμα της μεγάλης κλίμακας διεθνούς ερευνητικής συνεργασίας γνωστής ως «Event Horizon Telescope», στην οποία καίριο ρόλο διαδραμάτισαν ερευνητές που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Αυτό το σημαντικό επιστημονικό επίτευγμα αλλάζει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τις μαύρες οπές, επιβεβαιώνει τις προβλέψεις της γενικής θεωρίας της σχετικότητας του Άλμπερτ Αινστάιν και ανοίγει νέες προοπτικές για την έρευνα στο σύμπαν. Η πρώτη εικόνα μαύρης οπής που αποτυπώθηκε με επιτυχία παρουσιάστηκε σήμερα ταυτόχρονα σε έξι συνεντεύξεις Τύπου παγκοσμίως».

Ο κ. Κάρλος Μοέδας, Επίτροπος αρμόδιος για την έρευνα, την επιστήμη και την καινοτομία, δήλωσε: «Η λογοτεχνία συχνά εμπνέει την επιστήμη, και οι μαύρες οπές κεντρίζουν εδώ και χρόνια τα όνειρα και την περιέργειά μας. Σήμερα, χάρη στη συμβολή Ευρωπαίων επιστημόνων, η ύπαρξη μαύρων οπών δεν αποτελεί πλέον μια θεωρητική και μόνον έννοια. Αυτή η εκπληκτική ανακάλυψη αποδεικνύει και πάλι πως η από κοινού καταβολή προσπάθειας με εταίρους σε παγκόσμιο επίπεδο μπορεί να οδηγήσει στην επίτευξη του αδιανόητου και στη διεύρυνση του ορίζοντα των γνώσεών μας.»

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ΕΣΕ), καθηγητής Ζαν-Πιέρ Μπουργκινιόν, πρόσθεσε: «Συγχαίρω τους επιστήμονες από όλο τον κόσμο, οι οποίοι έκαναν αυτή την ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ανακάλυψη και διεύρυναν τα σύνορα της γνώσης. Θα ήθελα να εκφράσω την ιδιαίτερη ικανοποίησή μου για το γεγονός ότι, επιστήμονες οι οποίοι χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας συνέβαλαν αποφασιστικά σε αυτή την πρωτοποριακή ανακάλυψη. Η τολμηρή προσέγγιση της ΕΕ για τη χρηματοδότηση τέτοιου τύπου ριζικά πρωτοποριακής βασικής έρευνας, οδηγεί άλλη μια φορά σε επιτυχία. Δικαιώνει, επίσης, και πάλι τον στόχο του ΕΣΕ όσον αφορά τη χρηματοδότηση έρευνας υψηλού κινδύνου/υψηλού κέρδους.»

Η χρηματοδότηση της ΕΕ μέσω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ΕΣΕ) παρείχε σημαντική στήριξη στο EHT. Συγκεκριμένα, η ΕΕ παρείχε χρηματοδότηση σε τρεις από τους επιστήμονες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο σε αυτή την ανακάλυψη καθώς και στις ομάδες τους, ενώ παρείχε στήριξη και στην ανάπτυξη και τελειοποίηση των μεγάλης κλίμακας υποδομών τηλεσκοπίου που ήταν απαραίτητες για την επιτυχία του έργου.

Ένας Έλληνας επιστήμονας της διασποράς, ο Δημήτρης Ψάλτης, καθηγητής Αστρονομίας και Φυσικής του Πανεπιστημίου της Αριζόνας, διαδραμάτισε κομβικό ρόλο στο προαναφερθέν επίτευγμα. Ο ίδιος και οι συνεργάτες του ανέλαβαν να εξετάσουν κατά πόσο η εικόνα της μαύρης τρύπας επαληθεύει τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Άλμπερτ Αϊνστάιν. Γι’ αυτό το σκοπό ανέπτυξαν τα σχετικά «τεστ» και κατέληξαν στη σημαντική διαπίστωση ότι ο Αϊνστάιν δικαιώθηκε, καθώς η εικόνα της μαύρης τρύπας τελικά ταιριάζει πολύ καλά στις προσομοιώσεις που είχαν προηγηθεί με βάση τη θεωρία.

Ο κ. Ψάλτης ασχολείται με το Τηλεσκόπιο Ορίζοντα Γεγονότων από τα πρώτα στάδιά του. Με την ερευνητική ομάδα του στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας ανέπτυξε τα τεστ της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας, που το τηλεσκόπιο ΕΗΤ πραγματοποιεί. Επίσης έχει αναπτύξει αλγόριθμους προσομοίωσης σε υπολογιστές, που προέβλεψαν εκ των προτέρων πώς θα μοιάζουν οι πρώτες εικόνες από τις μαύρες τρύπες.

Με πληροφορίες από ΕΕ, ΕΡΤ