Βιολογικά τρόφιμα: Οι προοπτικές και οι ευκαιρίες ανάπτυξης για τα ελληνικά προιόντα

Πρωτοπόροι σε καλλιεργήσιμες, βιολογικές εκτάσεις και κατανάλωση των αντίστοιχων προϊόντων, στην Ευρώπη, είναι οι βόρειες χώρες και ιδιαίτερα η Αυστρία, η Σουηδία και η Εσθονία ενώ η Γερμανία διαθέτει τη μεγαλύτερη αγορά λιανικών πωλήσεων σε βιολογικά τρόφιμα (9,5 δισ. ευρώ). Παγκοσμίως, στην Αυστραλία καλύπτονται με βιολογικές καλλιέργειες 22,7 εκατ. εκτάρια, στην Αργεντινή 3,1 εκατ. εκτάρια και στις ΗΠΑ 2 εκατ. εκτάρια. Στην Ελλάδα, από τα βιολογικά προϊόντα προτιμώνται (κυρίως) ελαιόλαδο, ντομάτες, βαμβάκι, σιτηρά και διάφορα κηπευτικά. Σημαντική είναι, επίσης, η βιολογική κτηνοτροφία, ιδιαίτερα σε αιγοπρόβατα εκτατικής εκτροφής και πουλερικά.

Οι παραγωγοί που ακολουθούν τη βιολογική γεωργία χρησιμοποιούν κατάλληλα εντομοκτόνα (πχ. το φυσικό πύρεθρο, το spinosad, εστέρες καλίου, βάκιλλο της Θουριγγίας, κ.ά). Για τις ασθένειες, λύσεις αποτελούν το θειάφι, ο χαλκός, μύκητες του γένους Trichoderma (εμβολιασμός ριζών για προληπτική καταπολέμηση ασθενειών εδάφους), η Beauveria bassiana (εντομοπαθογόνος μύκητας), εντομοπαθογόνοι νηματώδεις, διάφορα ωφέλιμα έντομα, παγίδες, το ανθρακικό κάλιο, κ.ά. Για λίπανση, προτείνονται, η κοπριά, το άχυρο μαζί με άλλα υλικά για παραγωγή κομπόστ, διάφορα ανόργανα βιολογικά λιπάσματα (πχ. ορυκτό θειϊκό κάλιο, μαγνήσιο), αζωτοδεσμευτικά φυτά για εμπλουτισμό του εδάφους με άζωτο, κ.ά.

Αυτό που ωθεί κάποιον παραγωγό να ασχοληθεί με τη βιολογική γεωργία ή κτηνοτροφία, μάλλον, είναι το μεγαλύτερο κέρδος και η δυνατότητα για ευκολότερη διάθεση της παραγωγής λόγω ζήτησης. Ενδεικτικά, αναφέρουμε αποκλίσεις στις τιμές μερικών βιολογικών προϊόντων (είναι ακριβότερα) έναντι συμβατικών που παρατηρούνται για παράδειγμα στα άλευρα (περίπου 45%), μακαρόνια (περίπου 40%), ελαιόλαδο (20%), πορτοκάλια (σχεδόν 47%), πατάτες (περίπου 35%) και αυγά (ακόμη και 50%). Άλλοι λόγοι έχουν να κάνουν με θέματα υγείας (λόγω μη χρήσης φυτοφαρμάκων και άλλων χημικών) ή, ακόμα, και ιδεολογίας καθώς πολλοί παραγωγοί επιθυμούν να προσφέρουν ποιοτικά προϊόντα στην αγορά. Το ενδιαφέρον για την οικολογία, σίγουρα, αποτελεί έναν επιπρόσθετο λόγο αφού η αειφορική χρήση της γης είναι επιτακτικό ζήτημα για την εξασφάλιση της θρέψης των μελλοντικών γενεών.

Επίσης, σημαντικό κομμάτι της απόφασης για στροφή προς τη βιολογική παραγωγή παίζει η ζήτηση για αυτά τα τρόφιμα που αυξάνεται συνέχεια. Όλο και περισσότερα super – markets έχουν στα ράφια τους βιολογικά προϊόντα, με τον τζίρο της εγχώριας αγοράς τους να ανέρχεται, περίπου, στα 100 εκατομ. ευρώ (13 εκατ. το 2000, 64 εκατ. ευρώ το 2007) με το μεγαλύτερο κομμάτι αυτής να καταλαμβάνουν τα λαχανικά. Οι καταναλωτές βιολογικών, άλλωστε, είναι πιστοί αγοραστές οπότε “συμφέρει” και τους παραγωγούς και τους επιχειρηματίες να προσφέρουν στο κοινό τη δυνατότητας αυτής της επιλογής. Ο σημαντικότερος λόγος που τα προτιμούν είναι η έλλειψη χημικών, κατά την καλλιέργεια, ενώ πολλοί πιστεύουν πως είναι γευστικότερα και ποιοτικότερα από τα συμβατικά. Ακόμη, θεωρούν πως περιέχουν περισσότερες βιταμίνες και στοιχεία όπως βιταμίνη C, σίδηρο, μαγνήσιο και φώσφορο.

Πεδίο δημιουργίας επιχειρήσεων τυποποίησης ή μεταποίησης βιολογικών προϊόντων υπάρχει μιας και στην χώρα μας είναι διαθέσιμη καλή πρώτη ύλη. Ενδεικτικό το παράδειγμα της εταιρείας “Odysea”. Η πιο επιτυχημένη, ίσως, ελληνική εταιρεία του εξωτερικού ξεκίνησε από έναν πάγκο πώλησης ελιών στην υπαίθρια αγορά του Portobello το 1991. Σήμερα, εισάγουν από την Ελλάδα λάδι, ελιές, τυρί, κρόκο και μέλι και τα εμπορεύονται στη Μεγάλη Βρετανία. Προϊόντα της χρησιμοποιούνται από πολλούς chefs του Λονδίνου ενώ έχει διακριθεί πάμπολλες φορές στα Great Taste Awards. Χρειάζεται επιμονή, εξειδίκευση σε κάποιο προϊόν με έμφαση στην ποιότητα, κατάλληλο μάρκετινγκ, εξωστρέφεια και μια ιδιαίτερη συσκευασία ώστε να κερδίσει τον καταναλωτή. Μαγαζιά delicatessen και εκθέσεις ανά τον κόσμο μπορούν να βρεθούν για προβολή. Ευκαιρίες υπάρχουν, κατάλληλη στρατηγική απαιτείται.

Με δεδομένα την αλλαγή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και τη δυναμική τάση για πιο υγιεινή διατροφή, αναμένεται να αυξηθεί ο αριθμός των εκτάσεων με βιολογικές καλλιέργειες σε όλη την Ε.Ε. Τα ελληνικά βιολογικά προϊόντα σημειώνουν θετική πορεία σε ότι αφορά τις εξαγωγές τους, κυρίως προς χώρες της Ευρώπης και τις ΗΠΑ, όπου η ζήτησή τους είναι υψηλότερη. Περιζήτητα το ελαιόλαδο, το κρασί και διάφορα κηπευτικά. Ο νέος Κανονισμός για τα βιολογικά (848/2018) θα τεθεί σε εφαρμογή στην Ε.Ε. από την 1η Ιανουαρίου 2021 με βάση του να αποτελεί η αρχή της ισοδυναμίας για τα βιολογικά τρόφιμα. Οι καταναλωτές που θα αγοράζουν ένα προϊόν, το οποίο θα φέρει το βιολογικό λογότυπο της Ένωσης, θα είναι σίγουροι ότι απολαμβάνουν το ίδιο επίπεδο ποιότητας σε ολόκληρη την Ε.Ε. ενώ η βιολογική παραγωγή θα διευρυνθεί ώστε να καλύπτει μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων. Στο μοντέλο γεωργίας που δίνει έμφαση στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα η ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας αποτελεί μια προσέγγιση που μπορεί και να είναι ανταγωνιστική και να ενισχύσει, μελλοντικά, την θετική πορεία της ελληνικής γεωργίας.