Τα επτά χαρακτηριστικά ενός καλού μέντορα

Το υπόδειγμα του μέντορα υπάρχει από αρχαιοτάτων χρόνων ως καθοδηγητής που διδάσκει και επηρεάζει τους μαθητευόμενους.

Ο Μέντωρ στην Οδύσσεια αναφέρεται ως το πρόσωπο στο οποίο ο Οδυσσέας εμπιστεύτηκε «τα του οίκου του» όταν έφευγε για τον Τρωικό Πόλεμο. Κατά περιστάσεις, τη μορφή του Μέντορα έπαιρνε η θεά Αθηνά για να βοηθήσει τον Τηλέμαχο. Λόγω της σχέσης του Μέντορα με τον Τηλέμαχο, και της ενθάρρυνσης καθώς και των πρακτικών σχεδίων της συγκεκαλυμμένης Αθηνάς για την αντιμετώπιση των προσωπικών διλημμάτων, η λέξη «Mentor» έχει υιοθετηθεί στα αγγλικά ως όρος που σημαίνει κάποιος που μεταδίδει τη σοφία και μοιράζεται τη γνώση με ένα λιγότερο έμπειρο συνάδελφο. Η πρώτη καταγεγραμμένη σύγχρονη χρήση του όρου μπορεί να εντοπιστεί σε ένα βιβλίο του 1699 με τίτλο «Les Aventures de Telemaque», από το Γάλλο συγγραφέα François Fénelon με βασικό ήρωα τον Μέντορα.

Στη σύγχρονη εποχή, ως μέντορας ορίζεται κάποιος –συνήθως μεγαλύτερος αλλά σίγουρα πιο πεπειραμένος- ο οποίος καθοδηγεί την προσωπική ανάπτυξη ενός νεότερου χωρίς να αποσκοπεί σε προσωπικά κέρδη. Κατά συνέπεια, αυτή η ευρεία έννοια του μέντορα μπορεί να περιλαμβάνει όχι μόνο προϊστάμενους αλλά και φίλους, συγγενείς ή συνεργάτες. Σημαντικό είναι να διαχωρίζουμε τον εκπαιδευτή από τον μέντορα. Η έννοια του εκπαιδευτή αφορά την αντικειμενική διαδικασία υποβοήθησης επίτευξης στόχων. Ο εκπαιδευτής δεν χρειάζεται ιδιαίτερή οργανωτική ή βιομηχανική εμπειρία καθώς αφορά περισσότερο την προσωπική προοπτική και το αποτέλεσμα αυτής παρά την εξειδικευμένη γνώση. Οι εκπαιδευτές είναι ειδικοί διαδικασιών ενώ οι μέντορες ειδικοί συγκεκριμένων έργων. Η εκπαίδευση αφορά την ανάπτυξη δεξιοτήτων ενώ το mentoring/καθοδήγηση αφορά όχι μόνο τις δεξιότητες αλλά και την εξειδικευμένη μεταλαμπάδευση γνώσεων, γι’αυτό και απαιτεί εξειδικευμένες οργανωτικές και βιομηχανικές γνώσεις και πείρα ώστε να καθοδηγήσει την καριέρα του «προστατευόμενου» (protégé). Ενώ η εκπαίδευση είναι σημαντική στις επιχειρήσεις/οργανισμούς σήμερα και μπορεί να βοηθήσει κάποια άτομα να γίνουν καλύτεροι ηγέτες ή μάνατζερς, ωστόσο δεν αξιοποιεί τη συλλογική γνώση και σοφία των ατόμων που πέτυχαν σε συγκεκριμένες οργανώσεις ή κλάδους. Το mentoring/καθοδήγηση μπορεί να βοηθήσει τους εργαζόμενους να περιηγηθούν στην οργανωτική κουλτούρα, στην επίλυση προβλημάτων και να προωθήσουν τη σταδιοδρομία τους.

Στο σύγχρονο επιχειρηματικό κόσμο, μέσα στο μικρόκοσμο της επιχείρησης, παρατηρείται μεγάλη αύξηση του κύκλου εργασιών και πολλές εταιρείες πασχίζουν να κρατήσουν αρκετούς υπαλλήλους, ώστε να εξυπηρετήσουν τους υπάρχοντες πελάτες, αλλά και για να προσελκύσουν νέους. Πριν την έκρηξη ανταγωνισμού και την προσαρμογή σε εποχή κρίσης, υπήρχε στις επιχειρήσεις μια νοοτροπία αφοσίωσης και συνεργασίας, η οποία έχει πλέον, σε μεγάλο βαθμό, εκλείψει. Οι υπάλληλοι γενικώς αλλά κυρίως οι νέοι, θεωρούν εαυτούς ως ελεύθερους επαγγελματίες και παραμένουν στις θέσεις τους έως ότου προκύψει κάποια καλύτερη προσφορά. Αρκετοί μάλιστα αποχωρούν για να κρατήσουν τις επαγγελματικές-προσωπικές ισορροπίες. Βασικό επιχείρημα των νέων στελεχών είναι ότι οι παλιότεροι δεν αφιερώνουν χρόνο για να τους βοηθήσουν είτε να ενταχθούν επαρκώς είτε για να εξελιχθούν. Τα παλαιότερα στελέχη από την πλευρά τους θεωρούν τη διαδικασία εκπαίδευσης των νέων ως «δώρον άδωρον» καθώς κάποια στιγμή θα αποχωρήσουν.

Παράλληλα, στη σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη οικονομία, με τη ραγδαία ανάπτυξη των μεγάλων και μεσαίων επιχειρήσεων, τόσο σε μέγεθος όσο και σε πολυπλοκότητα διαδικασιών, έχει αναπτυχθεί μια «εταιρική προσωπικότητα». Οι υπάλληλοι τείνουν να θεωρούν εαυτούς ως τον «τελευταίο τροχό της αμάξης». Λόγω της επιτακτικής ανάγκης επίτευξης στόχων και της συμμόρφωσης της επιχείρησης με τις σύγχρονες απαιτήσεις, οι συνέταιροι αρχίζουν να νιώθουν πιεσμένοι και αποξενωμένοι, εγκαταλείποντας προσπάθειες δημιουργίας περιβάλλοντος πρόσφορο για συνεργασία. Η επίδραση του αμείλικτου ανταγωνισμού και των κανονιστικών απαιτήσεων, μεγέθυναν εκθετικά το φόρτο εργασίας, υπό αυστηρότερο έλεγχο, παραμελώντας τη τόνωση του ηθικού. Ενόψει αυτής της πίεσης, αυτό που περνά σε δεύτερη μοίρα είναι αναπόφευκτα η διαδικασία καθοδήγησης.

Εντούτοις, όπως προαναφέρθηκε, η καθοδήγηση είναι σημαντικό εργαλείο σε μια επιχείρηση μέσα στο σύγχρονο περιβάλλον και ένας καλός μέντορας πρέπει να έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

• Άτομο απόλυτα αξιόπιστο, με υπέρμετρη ακεραιότητα, είτε αυτό θεωρείται θετικό είτε αρνητικό.
• Αναφέρει πράγματα που ίσως δεν θα θέλατε να ακούσετε, αλλά σας αφήνει με μια αίσθηση ικανοποίησης ότι κάποιος σας άκουσε.
• Δημιουργεί μια κατάσταση συνεργασίας, που σας ωθεί στο να γίνεστε όλο και καλύτερος.
• Δημιουργεί ένα αίσθημα ασφάλειας, ώστε να αναλαμβάνετε πρωτοβουλίες και να παίρνετε όσο το δυνατόν περισσότερα ρίσκα.
• Παρέχει την αυτοπεποίθηση που χρειάζεστε για να ξεπεράσετε τους φόβους και τις αμφιβολίες σας.
• Στηρίζει τις προσπάθειες σας να θέσετε προσωπικούς στόχους.
• Παρουσιάζει τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που μπορεί να μην έχετε αντιληφθεί από μόνοι σας.

Παράλληλα ένας καλός προστατευόμενος/protégé πρέπει να έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

• Δέσμευση για την επέκταση των δυνατοτήτων τους και εστίαση στην επίτευξη επαγγελματικών αποτελεσμάτων.
• Προθυμία για έκκληση βοήθειας.
• Ανοιχτοί και δεκτικοί στη μάθηση και προσπάθεια νέων ιδεών.
• Ικανοί να δεχθούν σχόλια –ακόμα και εποικοδομητική κριτική- και να ενεργούν βάσει αυτών.
• Διατεθειμένοι να πειραματιστούν και να εφαρμόσουν όσα έμαθαν στη εργασία τους.
• Ικανοί να επικοινωνούν και να συνεργάζονται με άλλους.
• Προσωπικά υπεύθυνοι και υπόλογοι.
• Έτοιμοι, πρόθυμοι και ικανοί να ανταποκριθούν σε τακτική βάση.

Το Mentoring είναι μια κοινή επιχείρηση. Η επιτυχής καθοδήγηση προϋποθέτει ότι και τα δύο μέρη μοιράζονται την ευθύνη για τη μάθηση και τη διατήρηση της σχέσης. Η επιτυχής καθοδήγηση ξεκινά με την έναρξη της σχέσης και, στη συνέχεια, με «το σχεδιασμό της συμμαχίας». Αυτό σημαίνει ότι όλα τα μέρη πρέπει να είναι σαφή για το τι πρόκειται να είναι αυτή η σχέση και το πώς θα γίνεται η διαχείριση. Ο μέντορας και ο προστατευόμενος θα πρέπει να συζητήσουν πράγματα όπως:

• Επικοινωνία και οι χρόνοι απόκρισης
• Συναντήσεις
• Εμπιστευτικότητα
• Εστίαση
• Επικοινωνία
• Στόχοι και λογοδοσία

Να θυμάστε πάντα: Δεν είστε μόνοι στις προσπάθειές εκκίνησης σας, υπάρχει μια ευρεία βάση από μέντορες και εκπαιδευτές επιχειρήσεων που θα πρέπει να αξιοποιήσετε για να σας βοηθήσουν να επιταχύνετε και να βελτιστοποιήσετε τις προσπάθειές σας.