Μιλήσαμε με τη Μαργαρίτα Βεντουράκη, από το γραφείο BETAPLAN, στο πλαίσιο της συμμετοχής της ως ομιλήτριας στην 5η ημερίδα ΕΣΩ που θα πραγματοποιηθεί στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στις 17 Φεβρουαρίου.
Η Μαργαρίτα Βεντουράκη μας αναλύει τον τρόπο λειτουργίας του γραφείου, την συνεργασία του με το γραφείο του Renzo Piano αλλά και το πώς τα νέα εργαλεία και μέσα επιδρούν στην αρχιτεκτονική πρακτική.
Ποια είναι τα πρωταρχικά εργαλεία, υλικά και σκέψεις που συνθέτουν το έργο του γραφείου σας;
Ενδιαφέρον που ξεκινάει η ερώτηση ανάποδα. Συνήθως πρώτα μιλάμε για το έργο μας και μετά για τα εργαλεία της δουλειάς μας. Ωστόσο, σήμερα δεν νομίζω ότι είναι και πολύ λάθος να μιλήσεις πρώτα για τα εργαλεία αναδεικνύοντας παράλληλα το πως αυτά καθορίζουν όχι μόνο τον τρόπο της δουλειάς σου αλλά και την ίδια τη σκέψη σου. Είναι σαν την γλώσσα. Αν και εργαλείο έκφρασης, η γλωσσική ικανότητα επηρεάζει άμεσα το επίπεδο της σκέψης μας. Δεν σκεφτόμαστε γενικά. Σκεφτόμαστε αυτό που μπορούμε να εκφράσουμε. Μέσο έκφρασης και σκέψη είναι μία σχέση αμφίδρομη.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα προγράμματα σχεδίασης, απαραίτητα εργαλεία ενός γραφείου που αποσκοπεί σε διεθνείς συνεργασίες. Αν και έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις για τα προγράμματα αυτά, αυτό που έχουμε συνειδητοποιήσει είναι ότι πρόκειται για προγράμματα που αφενός έχουν μειώσει δραματικά τον χρόνο υλοποίησης ενός έργου και αφετέρου είναι εξαιρετικά πολύπλοκα στη χρήση τους.
Αν το σκεφτεί κανείς η παραπάνω διαπίστωση είναι αντιφατική ως έχει. Για να επιλυθεί συνεπώς η αντίφαση απαιτείται μία συνειδητά αφαιρετική προσέγγιση στη χρήση αυτών των προγραμμάτων. Να έχεις την ικανότητα να εκφραστείς μέσω αυτών χωρίς όμως να εγκλωβίζεσαι στην πολυπλοκότητα τους. Λιτός σχεδιασμός, σαφήνεια, λειτουργικότητα, εξοικονόμηση πόρων και αποτελεσματικότητα, συντονισμός και καλή συνεργασία όλες αυτές οι αρχές συνυπάρχουν τόσο στη χρήση των εργαλείων όσο και στον σχεδιασμό.
Δραστηριοποιείστε σε ένα γραφείο που χαρακτηρίζεται από διεθνείς συνεργασίες. Θα λέγατε ότι τα τελευταία χρόνια η επέκταση του internet έχει λειάνει τις πολιτισμικές διαφορές με αποτέλεσμα η πρόσληψη και η υλοποίηση του σχεδιασμού να γίνεται μέσω ενός κοινού λεξιλογίου;
Στην πραγματικότητα δεν είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος να σου απαντήσω, καθώς ήδη από τα πρώτα χρόνια μου στη BETAPLAN, το διαδίκτυο ήταν ήδη μία πραγματικότητα στο γραφείο και απαραίτητο εργαλείο στη δουλειά μας. Οπότε, μου είναι πολύ δύσκολο να φανταστώ πως θα μπορούσε να είναι μία διεθνής συνεργασία χωρίς το διαδίκτυο. Σίγουρα θα ήταν πιο αργή. Πιο κουραστική και ίσως λιγότερο συντονισμένη. Ίσως δεν είναι τυχαίο το ότι η συνεχώς αυξανόμενη δημιουργία παραρτημάτων μεγάλων γραφείων του εξωτερικού ανά τον κόσμο συμπίπτει χρονικά με την ανάπτυξη του Διαδικτύου. Οι αποστάσεις έχουν ελαχιστοποιηθεί, οι χρόνοι εκμηδενιστεί και είναι αρκετά πιο εύκολο δύο ομάδες να λειτουργούν ως μία ανεξαρτήτως της θέσης τους στον χάρτη.
Όπως και να έχει όμως, εύκολη, άμεση επικοινωνία δεν σημαίνει αυτόματα και καλή επικοινωνία. Για την καλή συνεργασία απαιτείται και μία κοινή γλώσσα, ένα κοινό λεξιλόγιο όπως λες, το οποίο θα γεφυρώσει ανθρώπους που προέρχονται από τελείως διαφορετικές περιοχές του κόσμου. Εάν δεν βρεθεί αυτή η κοινή γλώσσα, τότε η συνεργασία μεταξύ των μελών θα είναι πάρα πολύ δύσκολη. Σαν να μιλάει ο ένας κινέζικα και ο άλλος ελληνικά.
Αυτό που σου προσφέρει εδώ το διαδίκτυο είναι ότι σου επιτρέπει όχι μόνο να γνωρίσεις άμεσα και γρήγορα αυτήν την κοινή γλώσσα, πράγμα διόλου αυτονόητο στο παρελθόν, αλλά και να παρακολουθείς την εξέλιξη της σε ένα συνεχώς επαναπροσδιοριζόμενο περιβάλλον. Από την ποιότητα και τυποποίηση των σχεδίων της μελέτης, στην οργάνωση και αρχειοθέτηση της πληροφορίας και από εκεί στην οργάνωση των ίδιων των συνεργαζόμενων ομάδων, όλα αυτά και άλλα πολλά, είναι στοιχεία αυτής της κοινής γλώσσας. Μίας γλώσσας που διέπει και υποστηρίζει τις διεθνείς συνεργατικές σχέσεις και η οποία σε έναν πολύ μεγάλο βαθμό υποδεικνύει τον αποτελεσματικό ή μη τρόπο λειτουργίας ενός αρχιτεκτονικού γραφείου.
Πώς συνέβαλε στην προσωπική αλλά και στην συνολικότερη εξέλιξη του γραφείου σας η συνεργασία και η επαφή με το γραφείο του Renzo Piano;
Πιστεύω καταλυτικά. Στο έργο του ΚΠΙΣΝ (Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος) ζήσαμε το εξής παράδοξο: Ο επικεφαλής αρχιτέκτονας (design architect), η RPBW, αντιμετώπιζε τον executive architect, την ΒΕΤΑΠΛΑΝ, όχι μόνο ως έναν ακόμα συνεργάτη στον οποίο απλώς στέλνει σχέδια για έγκριση, αλλά ως αναπόσπαστο μέλος της ομάδας του. Αυτή η εμπιστοσύνη από μεριάς RPBW διεύρυνε τις γνώσεις μας ως προς το πώς γίνεται μία μελέτη σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και προδιαγραφές και ως προς το πώς υλοποιούνται πραγματικά καινοτόμες ιδέες από την σύλληψη μέχρι και την κατασκεύηη τους.
Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι γραφεία του βεληνεκούς της RBPW πλαισιώνονται από αντίστοιχα σημαντικά γραφεία των άλλων ειδικοτήτων και ο καθένας από τη μεριά του συνεισφέρει αυτό που απαιτείται για την ορθή ολοκλήρωση του έργου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ενεργειακό στέγαστρο, κατασκευή η οποία είναι μοναδική όχι μόνο στην Ελλάδα ή την Ευρώπη αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο και η οποία χρειάστηκε όχι μόνο την άψογη συνεργασία μεταξύ των μελετητών αλλά και του ίδιου του εργολάβου και των μελετητών του.
Συνεπώς σε ένα τέτοιο περιβάλλον δημιουργίας και γνώσης είναι αδύνατον να μην εμπνευστείς να κάνεις το βήμα παραπάνω που θα σε βοηθήσει να εξελίξεις τον εαυτό και το έργο σου. Βελτιώσαμε τον τρόπο που δουλεύουμε τις μελέτες μας εμπλουτίζοντας την πολυετή εμπειρία και τεχνογνωσία μας με αρχές και νόρμες που προέκυψαν από την σχέση μας με την RPBW. Δοκιμάσαμε τις δυνάμεις μας στο πεδίο των διεθνών αρχιτεκτονικών διαγωνισμών και μάλιστα αρκετές φορές με επιτυχία. Δραστηριοποιούμαστε σε περιοχές του κόσμου όπου ο διεθνής ανταγωνισμός είναι αμείλικτος. Όλα αυτά δεν πιστεύω πως θα συνέβαιναν εύκολα χωρίς τον καταλύτη RPBW.
Το γραφείο BETAPLAN ιδρύθηκε από τους Ιωάννη Βεντουράκη και Τάκη Ταβανιώτη το 1987, ως συνέχεια της αρχικής τους συνεργασίας, που ξεκίνησε το 1972 και σήμερα είναι ο βασικός συνεργάτης του Renzo Piano Building Workshop κατά την υλοποίηση του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Η συνέντευξη αναδημοσιεύτηκε από το archisearch.gr.
Μπορείτε να προμηθευτείτε εισιτήρια για την 5η ημερίδα ΕΣΩ από εδώ.
Σχόλια