Ανάπτυξη στην Αφρική με την βοήθεια του κράτους

Από χρόνια παρατηρούσα πως διάφορα κράτη συνάπτουν επιχειρηματικές και επενδυτικές συμφωνίες και ρομαντικά σκεπτόμενος, είχα την εντύπωση πως όλοι κάνουν το καλύτερο που μπορούν με τις δυνατότητες που έχουν σε οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους. Με τον καιρό και με την λεπτομερέστερη ενασχόληση μου άρχισα να αντιλαμβάνομαι ότι κάποιες χώρες εντάσσουν και διατηρούν στην ατζέντα τους τέτοιου είδους διαδικασίες σε μεγάλο βαθμό, άλλες σε μικρότερο και σε άλλες καθόλου.

Άρχισα να σκέφτομαι και να παρατηρώ τέτοιου είδους συνεργασίες, μία από τις φορές που ήμουν στην Καμπάλα, την πρωτεύουσα της Ουγκάντα. Μου πήρε 3 ώρες να φτάσω στο αεροδρόμιο από το κέντρο της πόλης οδικώς, ενώ κανονικά είναι περίπου 1 ώρα. Είχα ήδη πληροφορηθεί πως εκείνες τις μέρες επισκεπτόταν την Ουγκάντα η πρόεδρος της Ν. Κορέας Park Geun-hye με σκοπό την ανάπτυξη διμερών σχέσεων, την προώθηση επιχειρηματικών συμφωνιών και επενδύσεων. Ο λόγος όμως της καθυστέρησης μου ήταν η άφιξη του προέδρου της Τουρκίας, του γνωστού μας Tayyip Erdoğan, ο οποίος είχε έρθει για τους ίδιους λόγους με την πρόεδρο της Ν. Κορέας.

Ξεκίνησα να αναρωτιέμαι το προφανές, γιατί αυτοί και όχι εμείς. Γιατί όχι εμείς που είμαστε πολύ πιο κοντά στην Αφρική απ’ ότι η Κορέα και γιατί όχι εμείς που θεωρούμαστε υψηλότερου επιπέδου επιχειρηματίες και τεχνοκράτες απ’ ότι οι γείτονες μας Τούρκοι. Επίσης ανήκουμε στην Ε.Ε. και έχουμε στα χέρια μας περισσότερα εργαλεία και μηχανισμούς συγκριτικά με τα μη-μέλη.

Για όσους αναρωτιούνται γιατί κάνω λόγο για την Ουγκάντα, να τονίσω πως πέρα από την αφορμή που μου έδωσε, η χώρα αυτή έχει σταθερή οικονομική ανάπτυξη, ασφάλεια, είναι πλούσια σε ορυκτό πλούτο και σε παραγωγή αγροτικών προϊόντων και μέλος της East African Community (EAC) με μέλη τις Burundi, Kenya, Rwanda, South Sudan, Tanzania και συνορεύει με την Αιθιοπία. Εκτός από το Burundi και το Νότιο Σουδάν, οι υπόλοιπες χώρες αποτελούν παραδείγματα προς μίμηση αναφορικά με την ανάπτυξη τους και τον ρόλο που διαδραματίζουν στο διεθνές εμπόριο. Δεν είναι όμως μόνο αυτές οι χώρες της Αφρικής που αναπτύσσουν εμπορικές και επιχειρηματικές σχέσεις με χώρες του δυτικού κόσμου.

Πρωταρχικό ρόλο στην ανάπτυξη τέτοιας στρατηγικής παίζει η φιλοσοφία και η κουλτούρα ενός λαού και κατ’ επέκταση της κυβέρνησης του. Ένα λαμπρό παράδειγμα είναι οι Η.Π.Α. οι οποίες έχουν σταθερή και συνεχή εξωτερική πολιτική, ανεξαρτήτου κυβερνήσεως. Αν και ακραίο παράδειγμα οι Η.Π.Α. λόγω του ειδικού βάρους που έχει στην παγκόσμια σκηνή, μπορούμε εύκολα να αναγνωρίσουμε και άλλες μικρότερες χώρες που έχουν πάρει σαν παράδειγμα την τακτική αυτή και συνεχώς συνάπτουν εμπορικές και επιχειρηματικές συμφωνίες ανά τον κόσμο με σκοπό την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και γενικότερα των ίδιων των κρατών.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να αναπτυχθούν τέτοιου είδους σχέσεις και αφού δεν είναι ο σκοπός αυτού του άρθρου να τους αναλύσουμε, θα αναφέρω μόνο κάποιους που έχω συναντήσει και δει στην πράξη.

Δύο από αυτούς αποτέλεσαν και την αφορμή για να γράψω αυτό το άρθρο:

Ο Erdoğan εμφανίστηκε πρόσφατα στα ρεπορτάζ των ειδήσεων να χορεύει παραδοσιακούς χορούς στην Τανζανία κατά την επίσκεψη του εκεί. Αυτό έγινε στα πλαίσια επιχειρηματικής αποστολής της Τουρκίας στην Τανζανία, Μοζαμβίκη και Μαδαγασκάρη με σκοπό την επένδυση και ανάπτυξη εμπορικών σχέσεων κυρίως στους τομείς της ενέργειας, των υποδομών και του τουρισμού. Η Τανζανία έχει επιδείξει την υψηλότερη οικονομική ανάπτυξη από τις χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής την τελευταία δεκαετία με μέσο όρο ανάπτυξης 6% ετησίως. Να τονίσω ότι κυρίως αφορά τις ιδιωτικές εταιρίες της Τουρκίας και όχι τις κρατικές, αφού αυτές δίνουν οξυγόνο στην Τουρκία. Συμμετείχαν εκπρόσωποι εταιριών στον τομέα των ορυχείων, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, φαρμακευτικών, ένδυσης, κατασκευών και δομικών υλικών, γεωργικών μηχανημάτων, κτηνοτροφίας και αλιείας. Η Μαδαγασκάρη με ανάπτυξη 4,5% το 2016, αποτελεί στόχο πέρα από την τουριστική βιομηχανία και  στις υποδομές, την ενέργεια, τα ορυχεία αλλά και τις κατασκευές. Η Γαλλία, ο Καναδάς και η Κίνα έχουν ήδη επενδύσει εκεί.

Ο δεύτερος είναι οι αδελφές πόλεις. Έχω βρεθεί πολλές φορές σε πόλεις στην Αφρική που είναι αδελφοποιημένες με μία άλλη πόλη εντός και εκτός Αφρικής. Μία τέτοια διαδικασία, αν και ξεκίνησε ως συμφιλίωση μετά από τον 2^ο παγκόσμιο πόλεμο, πλέον αποτελεί ένα είδος νομικής και κοινωνικής συμφωνίας μεταξύ δύο πόλεων με σκοπό την προώθηση του εμπορίου και του τουρισμού. Η Ελλάδα έχει 61 πόλεις που έχουν αδελφοποιηθεί με 180 περίπου ανά τον κόσμο. Από αυτές μόνο η Ολυμπία έχει αδελφοποιηθεί με πόλη της υποσαχάριας Αφρικής, το Λάγος της Νιγηρίας. Μόνο 1 από τις 180 στην πιο παρθένα, με την μεγαλύτερη ανάπτυξη και λιγότερη κορεσμένη αγορά του πλανήτη! Βέβαια, αν ανατρέξουμε σε όλες τις περιπτώσεις αδελφοποίησης θα δούμε ότι δεν αξιοποιήθηκε αυτή η συμφωνία ούτε κατά το ελάχιστο.

Επίσης ένα άλλο τεράστιο κεφάλαιο είναι οι διπλωματικές αποστολές και στο θέμα που μας αφορά, τα τμήματα εμπορικών ακολούθων τους. Είχα την τιμή να γνωρίσω πάρα πολλούς Έλληνες διπλωμάτες στην Αφρική, οι οποίοι παρά το υψηλό τους επίπεδο και την όρεξη τους για δουλειά, δεν μπορούν να προσφέρουν πολλά στις ελληνικές επιχειρήσεις καθώς τα τμήματα τους είναι υποστελεχωμένα, με ελλιπή χρηματοδότηση και  δίχως ίχνος οργάνωσης από την ελληνική πολιτεία.

Τα χρόνια τα κρίσης που διανύουμε, δεν μας επιτρέπουν να κάνουμε εκπτώσεις σε οτιδήποτε θα προσφέρει στην ανάπτυξη, ειδικά σε διαδικασίες που δεν είναι απαραίτητα κοστοβόρες αλλά βασίζονται στο καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό που έχει η Ελλάδα. Η νοοτροπία μας αποτελεί για ακόμη μία φορά τροχοπέδη στην έλλειψη λύσεων και διεξόδων από την δύσκολη θέση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα μας. Ακόμη και το ευρύ κοινό έχει αντιληφθεί πλέον ότι η διέξοδος δεν είναι τόσο η μείωση των εξόδων και η αύξηση της φορολογίας αλλά κυρίως η αύξηση των εσόδων με τρόπους όπως αυτούς που περιγράψαμε.