Διαδικτυακές πλατφόρμες: Nέα πρότυπα για τη διαφάνεια και τη δικαιοσύνη

Στις 26/4, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε νέους κανόνες για τις διαδικτυακές πλατφόρμες που εξασφαλίζουν στις μικρές επιχειρήσεις ένα δίχτυ ασφαλείας στην ψηφιακή οικονομία.

Οι νέοι κανόνες θα βελτιώσουν τη λειτουργία της ψηφιακής ενιαίας αγοράς και αποτελούν συνέχεια της ομιλίας για την κατάσταση της Ένωσης του προέδρου Ζαν-Κλωντ Γιούνκερ της 13ης Σεπτεμβρίου 2017 με στόχο «την εξασφάλιση δίκαιου, προβλέψιμου, βιώσιμου και αξιόπιστου επιχειρηματικού περιβάλλοντος στη διαδικτυακή οικονομία». Στόχος των νέων κανόνων είναι η δημιουργία ενός δίκαιου, διαφανούς και προβλέψιμου επιχειρηματικού περιβάλλοντος για τις μικρότερες επιχειρήσεις και τους εμπόρους όταν χρησιμοποιούν διαδικτυακές πλατφόρμες. Επιχειρήσεις όπως ξενοδοχεία, έμποροι που πωλούν μέσω διαδικτύου, σχεδιαστές εφαρμογών, καθώς και άλλες παρεμφερείς εταιρείες οι οποίες βασίζονται στις μηχανές αναζήτησης για την προσέλκυση διαδικτυακής κίνησης στους δικτυακούς τόπους τους, συγκαταλέγονται μεταξύ όσων θα επωφεληθούν από τους νέους κανόνες.

Περίπου το ήμισυ (42 %) των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που ρωτήθηκαν σε πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν τις ηλεκτρονικές αγορές για να πωλούν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. Σύμφωνα με μια άλλη μελέτη, σχεδόν το 50 % των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στις πλατφόρμες αντιμετωπίζουν προβλήματα. Η μελέτη δείχνει επίσης ότι το 38 % των προβλημάτων όσον αφορά τις συμβατικές σχέσεις παραμένουν άλυτα και μόνον το 26 % επιλύονται με δυσκολία. Υπολογίζεται ότι για τον λόγο αυτό χάνονται πωλήσεις 1,27–2,35 δισ. ευρώ.

Νομοθετικά μέτρα για να διασφαλιστεί διαφάνεια και δικαιοσύνη στην αντιμετώπιση των πλατφορμών

Οι νέοι κανόνες θα αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες αυτές με τους εξής τρόπους:

– Αύξηση της διαφάνειας: Οι πάροχοι διαδικτυακών υπηρεσιών διαμεσολάβησης πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι όροι και προϋποθέσεις τους για επαγγελματικούς χρήστες γίνονται εύκολα κατανοητοί και εύκολα διαθέσιμοι. Οφείλουν κυρίως να αναφέρουν εκ των προτέρων τους πιθανούς λόγους για τους οποίους ένας επαγγελματικός χρήστης διαγράφεται ή αναστέλλονται οι υπηρεσίες του από μια πλατφόρμα. Οι πάροχοι πρέπει επίσης να τηρούν μιαν εύλογη ελάχιστη περίοδο καταγγελίας προτού προβούν σε αλλαγές στους όρους και προϋποθέσεις. Εάν ένας πάροχος διαδικτυακών υπηρεσιών διαμεσολάβησης αναστείλει ή περατώσει το σύνολο ή μέρος της προσφοράς κάποιου επιχειρηματικού χρήστη, ο πάροχος αυτός οφείλει να δηλώσει τους σχετικούς λόγους. Επιπλέον, οι πάροχοι των εν λόγω υπηρεσιών πρέπει να διαμορφώνουν και να δημοσιεύουν τη γενική πολιτική τους διευκρινίζοντας α) ποια από τα παρεχόμενα μέσω των υπηρεσιών τους δεδομένα γίνονται προσβάσιμα, από ποιον και υπό ποιες συνθήκες· β) πώς διαχειρίζονται τα δικά τους αγαθά ή τις υπηρεσίες σε σχέση με εκείνα που προσφέρουν οι επαγγελματικοί χρήστες τους και γ) πώς χρησιμοποιούν τις συμβατικές ρήτρες για να απαιτήσουν την ευνοϊκότερη γκάμα ή τιμή για τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που προσφέρουν οι εν λόγω επαγγελματικοί χρήστες τους (οι λεγόμενες ρήτρες του μάλλον ευνοουμένου κράτους). Τέλος, τόσο οι διαδικτυακές υπηρεσίες διαμεσολάβησης όσο και οι διαδικτυακές μηχανές αναζήτησης πρέπει να καθορίζουν τα γενικά κριτήρια που προσδιορίζουν τον τρόπο ταξινόμησης των αγαθών και υπηρεσιών στα αποτελέσματα αναζήτησης.

– Αποτελεσματικότερη επίλυση διαφορών: Οι πάροχοι διαδικτυακών υπηρεσιών διαμεσολάβησης καλούνται να καθορίσουν εσωτερικό σύστημα διεκπεραίωσης καταγγελιών. Για να διευκολύνεται η εξωδικαστική επίλυση διαφορών, όλοι οι πάροχοι διαδικτυακών υπηρεσιών διαμεσολάβησης θα πρέπει να περιλάβουν στους όρους και προϋποθέσεις τους ανεξάρτητους και ειδικευμένους διαμεσολαβητές με τους οποίους επιθυμούν να εργάζονται καλόπιστα για την επίλυση διαφορών. Ο κλάδος θα ενθαρρυνθεί επίσης να καθορίσει εθελοντικά ειδικευμένους ανεξάρτητους διαμεσολαβητές ικανούς να εξετάζουν τις διαφορές που απορρέουν στο πλαίσιο διαδικτυακών υπηρεσιών διαμεσολάβησης. Τέλος, οι ενώσεις οι οποίες αντιπροσωπεύουν τις επιχειρήσεις θα λάβουν το δικαίωμα να προσφεύγουν στα δικαστήρια εξ ονόματος των επιχειρήσεων για να επιβάλλουν τους νέους κανόνες διαφάνειας και διευθέτησης των διαφορών.

– Δημιουργία παρατηρητηρίου της ΕΕ για την παρακολούθηση των επιπτώσεων των νέων κανόνων: Το παρατηρητήριο θα παρακολουθεί τα τρέχοντα καθώς και τα διαφαινόμενα ζητήματα και τις ευκαιρίες στην ψηφιακή οικονομία με σκοπό να επιτρέψει στην Επιτροπή να συμπληρώσει ενδεχομένως τη νομοθετική πρόταση. Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις εξελίξεις πολιτικής και ρυθμιστικής προσέγγισης σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Ανάλογα με την πρόοδο που θα επιτευχθεί και βάσει των πληροφοριών που θα λαμβάνονται από το παρατηρητήριο της ΕΕ, η Επιτροπή θα αξιολογήσει την ανάγκη περαιτέρω μέτρων εντός τριών ετών.

Ο Αντιπρόεδρος της Επιτροπής και Επίτροπος Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς κ. Άντρους Άνσιπ δήλωσε τα εξής: «Εκατομμύρια μικρών κυρίως επιχειρήσεων στην ΕΕ εξαρτώνται σήμερα από διαδικτυακές πλατφόρμες για να προσεγγίσουν τους πελάτες τους σε ολόκληρη την ψηφιακή ενιαία αγορά. Οι νέες αυτές διαδικτυακές αγορές αποτελούν κινητήρια δύναμη ανάπτυξης και καινοτομίας στην ΕΕ, αλλά χρειαζόμαστε ένα σύνολο σαφών και βασικών κανόνων με σκοπό να εξασφαλιστεί βιώσιμο και προβλέψιμο επιχειρηματικό περιβάλλον. Η σημερινή πρόταση προσφέρει μεγαλύτερη διαφάνεια στη διαδικτυακή οικονομία, παρέχει στις επιχειρήσεις την προβλεψιμότητα που χρειάζονται και τελικά θα ωφελήσει τους Ευρωπαίους καταναλωτές.»

Η κ. Ελζμπιέτα Μπιενκόφσκα, Επίτροπος αρμόδια για την εσωτερική αγορά, τη βιομηχανία, την επιχειρηματικότητα και τις ΜΜΕ, δήλωσε: «Θέλουμε να αποφύγουμε την κατάτμηση της Ενιαίας Αγοράς από ένα συνονθύλευμα εθνικών κανόνων. Σήμερα, η Επιτροπή προτείνει την προσέγγιση η οποία θα δώσει στις επιχειρήσεις της ΕΕ —ιδίως στις μικρότερες— τη διαφάνεια και τους μηχανισμούς προσφυγής που θα τις βοηθήσουν να υιοθετήσουν την ψηφιακή οικονομία. Παρέχει επίσης στις πλατφόρμες την ασφάλεια δικαίου. »

Η κ. Μαρίγια Γκαμπριέλ, Επίτροπος Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας, δήλωσε: «Για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, οι πλατφόρμες και οι μηχανές αναζήτησης αποτελούν σημαντικά μέσα προσέγγισης των καταναλωτών αλλά θα πρέπει να διασφαλίσουμε ότι δεν καταχρώνται της θέσης τους και ότι με τον τρόπο αυτό δεν βλάπτουν τους επιχειρηματικούς χρήστες τους. Κάνουμε ένα πολύ σημαντικό βήμα με σαφείς κανόνες για τη διαφάνεια και την αποτελεσματική διευθέτηση διαφορών και με τη δημιουργία ενός παρατηρητηρίου που θα επιτρέψει να αναλύονται με μεγαλύτερη ακρίβεια οι πρακτικές των διαδικτυακών πλατφορμών. Είναι απολύτως απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι οι πλατφόρμες και οι μηχανές αναζήτησης αντιμετωπίζουν δίκαια τις άλλες επιχειρήσεις, μεταξύ άλλων, για να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη στο περιβάλλον των διαδικτυακών πλατφορμών στην ΕΕ».