Η πανδημία COVID-19 αναμένεται να πλήξει τις αφρικανικές οικονομίες αλλά όχι όσο τον υπόλοιπο πλανήτη. Σύμφωνα με την εξαμηνιαία έκθεση Pulse της Παγκόσμιας Τράπεζας, ως αποτέλεσμα της πανδημίας, η οικονομική ανάπτυξη στην υποσαχάρια Αφρική θα μειωθεί από 2,4% το 2019 σε -2,1% έως -5,1% το 2020, ανάλογα με την επιτυχία των μέτρων που ελήφθησαν για τον μετριασμό των επιπτώσεων της πανδημίας. Αυτό σημαίνει ότι η περιοχή θα βιώσει πολύ μικρότερη ύφεση σε σχέση με τον πιο ανεπτυγμένο κόσμο.
Η μείωση θα οφείλεται κυρίως σε μεγάλη ύφεση στη Νότια Αφρική, τη Νιγηρία και την Αγκόλα λόγω της εξάρτησής τους από τις εξαγωγές προϊόντων των οποίων οι τιμές έχουν καταρρεύσει καθώς και άλλα διαρθρωτικά ζητήματα. Αυτό θα επηρεάσει αναπόφευκτα τη συμμετοχή της Αφρικής στο εμπόριο και τις αλυσίδες εφοδιασμού, καθώς και τη αύξηση των ροών χρηματοδότησης από το εξωτερικό για να επέλθει ισορροπία. Δεδομένης της περιορισμένης περιφερειακής αγοράς, το εμπόριο με τον υπόλοιπο κόσμο είναι ζωτικής σημασίας για την Αφρική. Πριν από την πανδημία, το εμπόριο της Αφρικής με τον υπόλοιπο κόσμο έδειχνε μεγάλη δυναμική.
Σύμφωνα με την έκθεση της UNCTAD για την οικονομική ανάπτυξη στην Αφρική 2019, για την περίοδο 2015-2017, το συνολικό εμπόριο από την Αφρική προς τον υπόλοιπο κόσμο κατά μέσο όρο έφτασε τα 760 δισεκατομμύρια δολάρια σε τρέχουσες τιμές και το μερίδιο των εξαγωγών από την Αφρική προς τον υπόλοιπο κόσμο κυμαινόταν από 80% έως 90% το 2000 –2017 στο συνολικό εμπόριο της Αφρικής. Η μόνη άλλη περιοχή με μεγαλύτερη εξάρτηση από τις εξαγωγές από τον υπόλοιπο κόσμο είναι η Ωκεανία.
Ωστόσο, το ενδοαφρικανικό εμπόριο, που ορίστηκε ως ο μέσος όρος των ενδοαφρικανικών εξαγωγών και εισαγωγών, ήταν περίπου 2% κατά την περίοδο 2015-2017 και οι ενδοαφρικανικές εξαγωγές ήταν 16,6% των συνολικών εξαγωγών το 2017, πολύ χαμηλότερες σε σύγκριση με 68,1 % στην Ευρώπη, 59,4% στην Ασία, 55,0% στην Αμερική και 7,0% στην Ωκεανία.
Την τελευταία δεκαετία, η εμπορική σύνδεση της Αφρικής αυξάνεται σταθερά. Με βάση μια επερχόμενη μελέτη για τους δεσμούς της παγκόσμιας αλυσίδας αξίας Αφρικής-Ασίας (GVC), οι εξαγωγές προς την Ασία συσχετίζονται θετικά με τις εξαγωγές προς τον υπόλοιπο κόσμο και οι αυξημένες εξαγωγές από μια υποσαχάρια Αφρική χώρα προς την Ασία τείνουν να αυξάνουν τις εξαγωγές προς στον υπόλοιπο κόσμο, καθώς και σε άλλες αφρικανικές χώρες, βοηθώντας έτσι τα αφρικανικά έθνη της Σαχάρας να ανεβάσουν τις αλυσίδες αξίας. Αν και οι εξαγωγές από την Υποσαχάρια Αφρική προς την Ασία παραμένουν ιδιαίτερα συγκεντρωμένες σε προϊόντα υψηλής έντασης πόρων, όπως πετρέλαιο, ορυκτά, μέταλλα και πρωτογενή αγαθά, υπάρχουν μερικές εξαιρέσεις. Για παράδειγμα, η Αιθιοπία και η Τανζανία έχουν κάνει αρκετά καλά στη διαφοροποίηση των χαρτοφυλακίων εξαγωγών τους κατά τη διάρκεια της άνθησης των εξαγωγών προς την Ασία.
Ωστόσο, η πανδημία COVID-19 (coronavirus) θα θέσει φρένο σε αυτό προς το παρόν. Οι διακοπές λειτουργίας της μαζικής παραγωγής και οι διακοπές της αλυσίδας εφοδιασμού λόγω του σπάνιου «σοκ προσφοράς-ζήτησης» θα δημιουργήσουν κυματισμούς σε όλους τους παγκόσμιους οικονομικούς τομείς. Με την Κίνα, τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Αφρικής και άλλες μεγάλες οικονομίες να ανοίγουν σταδιακά τις οικονομίες τους, το εμπόριο της Αφρικής σταδιακά θα αυξηθεί, ωστόσο, η πορεία μπορεί να μην είναι τόσο ομαλή τουλάχιστον για τα προβλεπόμενα 1-2 χρόνια.
Λοιπόν, πού είναι οι μελλοντικές ευκαιρίες αγοράς και συναλλαγών της Αφρικής; Όπως λέει το παλιό ρητό, «η κρίση είναι επίσης μια ευκαιρία». Αυτή τη φορά δεν αποτελεί εξαίρεση. Οι αφρικανικές χώρες μπορούν να οικοδομήσουν πιο ανθεκτικές και βιώσιμες οικονομίες εάν μπορούν να κάνουν τα πράγματα αμέσως μετά την πανδημία. Μπορούν να εξεταστούν τουλάχιστον τέσσερις επιλογές πολιτικής.
Πρώτον, είναι ζωτικής σημασίας η περαιτέρω διαφοροποίηση των αφρικανικών οικονομιών και η ενίσχυση των λίγων στρατηγικών τομέων. Η πανδημική κρίση υπογραμμίζει τη σημασία των τομέων των τροφίμων και της υγείας για όλες τις χώρες. Η Αφρική είναι μοναδικά τοποθετημένη για να αξιοποιήσει περαιτέρω τους πλούσιους γεωργικούς της πόρους βελτιώνοντας τις βασικές υποδομές και την αποτελεσματικότητα και τη χωρητικότητα της γεωργικής επεξεργασίας. Θα απαιτηθούν περισσότεροι πόροι για την ενίσχυση των τομέων της δημόσιας υγείας, με την υποστήριξη των αναπτυξιακών εταίρων.
Δεύτερον, η Αφρική πρέπει να αγκαλιάσει την ψηφιακή εποχή και να υιοθετήσει ολοένα και περισσότερες ψηφιακές τεχνολογίες τόσο για παραγωγές όσο και για υπηρεσίες, όπως τραπεζικές συναλλαγές, λιανικές πωλήσεις και μάθηση καθώς και δημόσιες υπηρεσίες Οι τομείς με υψηλό επίπεδο ψηφιοποίησης φαίνεται να αντιμετωπίζουν καλύτερα την καταιγίδα. Με αυτόν τον τρόπο, πρέπει να ενισχύσει το εκπαιδευτικό του σύστημα, ειδικά την κατάρτιση και τη μάθηση που σχετίζονται με τις ψηφιακές δεξιότητες.
Τρίτον, η Αφρική πρέπει να ενισχύσει το ενδοπεριφερειακό εμπόριο. Για την ενίσχυση του ενδοπεριφερειακού εμπορίου, οι αφρικανικές χώρες πρέπει να καταβάλουν συντονισμένες προσπάθειες για να εναρμονίσουν τους σχετικούς με το εμπόριο κανονισμούς, τους τελωνειακούς ελέγχους και να μειώσουν τόσο τους δασμολογικούς όσο και τους μη δασμολογικούς φραγμούς και, εν τω μεταξύ, να βελτιώσουν τις υποδομές και τη συνδεσιμότητα για να μειώσουν το κόστος εφοδιαστικής. Αυτή η κρίση παρέχει την ευκαιρία να λάβουμε πιο συγκεκριμένα βήματα για την πραγματοποίηση της Αφρικανικής Ηπειρωτικής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (AfCFTA).
Τέλος, η Αφρική θα χρειαστεί περισσότερες διεθνείς εμπορικές συμφωνίες για να υποστηρίξει τους αναπτυσσόμενους αλλά ακόμα εύθραυστους εξαγωγικούς της τομείς. Αυτό σημαίνει ότι η Αφρική δεν θα χρειαστεί μόνο τις υπάρχουσες ευνοϊκές συνθήκες, όπως ο νόμος για την ανάπτυξη και την ευκαιρία της Αφρικής (AGOA) και τα πάντα εκτός από όπλα (EBA), αλλά θα πρέπει επίσης να ακολουθήσει περισσότερες τέτοιες συνθήκες με άλλες μεγάλες οικονομίες, όπως η Ινδία, η Ιαπωνία, η Κίνα και άλλες τέτοιες αγορές.
Είναι τεράστια ευκαιρία για εταιρείες που ανήκουν στον «ανεπτυγμένο» κόσμο, να επενδύσουν στην Αφρική, τόσο σε χρόνο και προσπάθεια για εξαγωγές, αλλά και σε τοπική παρουσία με παρατήματα των εταιρειών τους, τοπικούς εκπροσώπους και δημιουργία τοπικών εταιρειών παραγωγής.
Σχόλια