Η επαναστατική υπηρεσία που δεν κατάφερε να αλλάξει τη μουσική βιομηχανία
Πολύ πριν το Napster «ταράξει» τα νερά της μουσικής βιομηχανίας προσφέροντας πρόσβαση σε μια ευρεία γκάμα μουσικής (χωρίς βέβαια να διαθέτει τις απαραίτητες άδειες, κάτι που οδήγησε σε τεράστιες νομικές διαμάχες), και ακόμη πιο πριν την εποχή που υπηρεσίες όπως το Spotify άλλαξαν για πάντα την streaming αγορά, υπήρξε κάτι άλλο: το Internet Underground Music Archive (IUMA).
Το IUMA ήταν ένας οργανισμός που παρείχε τη δυνατότητα σε ανεξάρτητους καλλιτέχνες να μοιράζονται τη μουσική τους και να επικοινωνούν με το κοινό τους. Ο στόχος του ήταν να βοηθήσει τους ανεξάρτητους καλλιτέχνες να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για να διανείμουν τις δημιουργίες τους στους θαυμαστές, παρακάμπτοντας το συνηθισμένο μοντέλο της συνεργασίας με μια δισκογραφική εταιρεία. Ιδρύθηκε από τους Rob Lord, Jeff Patterson και Jon Luini από το Πανεπιστήμιο της California, το 1993.
Στα τέλη εκείνης της χρονιάς, οι Patterson και Lord ήταν φοιτητές της πληροφορικής και μουσικόφιλοι που γοητεύονταν από τις τεχνολογίες μείωσης του μεγέθους των μουσικών αρχείων - τεχνολογίες, δηλαδή, που χρησιμοποιούσαν συμπίεση. Πολλοί αλγόριθμοι είχαν αρχίσει να εμφανίζονται, τόσο σε ακαδημαϊκούς κύκλους όσο και σε ολόκληρο το web, και οι δύο νεαροί είχαν ξεκινήσει να δοκιμάζουν τα συμπιεσμένα τραγούδια για να διαπιστώσουν εάν μπορούσαν να εντοπίσουν διαφορά στην ποιότητα.
Λίγο αργότερα, στην παρέα θα μπει και ο τρίτος συνιδρυτής, ο Jon Luini. Και κάπου εκεί, μετά από μια σειρά δοκιμών, δεν μπορούσαν πλέον να ακούσουν τη διαφορά μεταξύ ενός συμπιεσμένου τραγουδιού και ενός μη συμπιεσμένου, όπως αυτό εντοπίζεται σε έναν ψηφιακό δίσκο του εμπορίου. Τα CD, θα συνειδητοποιήσουν τότε, θα μπορούσαν τώρα να «μεταφερθούν» στο διαδίκτυο. Και αυτό «μας οδήγησε στο να δημιουργήσουμε το IUMA» θα πει αργότερα ο Patterson.
Οι καλλιτέχνες μπορούσαν να κοινοποιήσουν την μουσική τους στην υπηρεσία, να δημιουργήσουν τις δικές τους σελίδες (όπως θα κάνει αργότερα το MySpace ή στις μέρες μας το Soundcloud), οι χρήστες / θαυμαστές μπορούσαν να κατεβάσουν τα αρχεία στους υπολογιστές τους, να ακούσουν τα κομμάτια δωρεάν και ύστερα να τα σχολιάσουν. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, τα μέλη της υπηρεσίας μπορούσαν αργότερα να ακούσουν την μουσική και από την ίδια την ιστοσελίδα, χωρίς downloads.
Την εποχή που το IUMA θα κάνει την εμφάνιση του, οι ιδρυτές του «προβλέπουν» πως θα προκαλέσει μια αναταραχή στην μουσική βιομηχανία και μια «ισοπέδωση» του ανταγωνισμού, βάζοντας τέλος στις μεγάλες δισκογραφικές εταιρείες. Υπόσχονται, τότε, πως η υπηρεσία θα φέρει μια ριζική αλλαγή σε ολόκληρη τη βιομηχανία και πως σύντομα οι μπάντες θα φτάνουν κατευθείαν στο σπίτι μας, ενώ κάθε καλλιτέχνης θα έχει το κοινό του που θα τον ακολουθεί διαδικτυακά και θα περιμένει τις νέες του δουλειές.
Προς έκπληξη μάλλον και των ίδιων των δημιουργών της υπηρεσίας, αμέσως μετά τη διάθεση της στο κοινό, θα αρχίσουν να κάνουν την εμφάνιση τους και τα πρώτα σχόλια από θαυμαστές, από το αμερικανικό Ουισκόνσιν μέχρι τη μακρινή Ρωσία και αλλού. Σύμφωνα με τον συνιδρυτή, Jeff Patterson, οι «γίγαντες» της ska punk, Sublime, θα χρησιμοποιήσουν αυτά τα σχόλια για να αποδείξουν στην MCA, την μετέπειτα δισκογραφική τους, ότι είχαν θαυμαστές και πέρα από τα σύνορα της νότιας Καλιφόρνια.
Και οι Sublime δεν είναι η μόνη απόδειξη της επίδρασης που είχε η συγκεκριμένη ιστοσελίδα. Ένα από τα πολλά συγκροτήματα που θα χρησιμοποιήσουν το Internet Underground Music Archive στα μέσα της δεκαετίας του '90 θα είναι και ένα από την Bay Area που ονομαζόταν The Himalayans. Ο frontman του συγκροτήματος, Adam Duritz, τελικά θα πάρει ένα από τα κομμάτια που είχε ανεβάσει στο IUMA, το «Round Here», και θα το κάνει επιτυχία με την επόμενη μπάντα του, τους Counting Crows.
Ως ο πρώτος ιστότοπος που προσέφερε λήψεις μουσικής, το IUMA αντιμετώπισε αναπόφευκτα τεχνικά εμπόδια που είχαν τη δυνατότητα να ξεπεράσουν αργότερα οι επόμενοι μουσικοί ιστότοποι. Οι αργές συνδέσεις στο διαδίκτυο, για παράδειγμα, κατέστησαν δύσκολη τη διαδικασία μεταφόρτωσης και λήψης κομματιών. Την ίδια στιγμή, οι δημιουργοί της δεν θα καταφέρουν ποτέ να βρουν ένα επιχειρηματικό μοντέλο που να λειτουργεί, κάτι που, μαζί με την «έκρηξη» του Napster, θα σφραγίσει τη μοίρα τους ως ένα πρώτο κεφάλαιο στην ιστορία της ψηφιακής μουσικής.
Χαρακτηριστική είναι άλλωστε και η στάση που διατηρούσαν απέναντι σε πιθανές ευκαιρίες. Για παράδειγμα, το αλκοολούχο ποτό Zima θέλησε κάποια στιγμή να βάλει ένα banner στην αρχική σελίδα του Internet Underground Music Archive, μια πρωτοποριακή ιδέα για δημιουργία εσόδων εκείνη την εποχή. Οι συνιδρυτές θα πραγματοποιήσουν meeting για να δοκιμάσουν το προϊόν και να αποφασίσουν εάν θα το προωθήσουν. Μετά από μερικές γουλιές, θα καταλήξουν πως δεν θα μπορούσαν με τίποτα να το προβάλουν.
Οι μετέπειτα συγκρούσεις μεταξύ τους έφεραν προβληματισμό. Ο Patterson λέει ότι ο Lord ήθελε να επικεντρωθεί στις πωλήσεις μουσικής και να τραβήξει διαφημίσεις. Το 1996 ο Lord θα εγκαταλείψει την υπηρεσία. Δύο χρόνια αργότερα, το eMusic, ένα διαδικτυακό κατάστημα μουσικής, θα ξεκινήσει τη διαδικασία απόκτησης του IUMA για 7,6 εκατομμύρια δολάρια. Αρχίζει να βάζει χρήματα στον ιστότοπο και να χρηματοδοτεί διάφορα «events». Σε ένα από αυτά, το IUMA προσέφερε 5.000 δολάρια σε ζευγάρια που θα ονόμαζαν το μωρό τους Iuma. Αρκετές οικογένειες θα δεχθούν τότε την προσφορά.
Αλλά το 1999, η μουσική βιομηχανία θα αλλάξει για πάντα. Το Napster θα δείξει στον κόσμο πόσο εύκολο ήταν για κάποιον να αποκτήσει πρόσβαση σε «πειρατική» μουσική. Έτσι, μοντέλα όπως το IUMA, με εύκολη μεταφόρτωση και λήψη περιεχομένου, αλλά με ανεξάρτητες μπάντες, ξαφνικά βρέθηκαν να αντιμετωπίζουν προτάσεις που είτε παρουσίαζαν σημαντικές ροές εσόδων, είτε είχαν λιγότερες πιθανότητες να παρακάμψουν το νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων (και τη νομική ομάδα μιας δισκογραφικής εταιρείας).
Όταν η Universal Music θα προσφερθεί να εξαγοράσει το eMusic το 2001, το IUMA δεν θέλει να πάρει μέρος στη συμφωνία. Εκείνη τη χρονιά, η Vitaminic, μια ευρωπαϊκή πλατφόρμα μουσικής, θα εξαγοράσει το IUMA για 900.000 δολάρια σε μετρητά και μετοχές. Ο Patterson θα γράψει τότε πως «κανείς δεν μπορεί να σταματήσει το IUMA. Ήμασταν εδώ πρώτα και θα είμαστε εδώ για πάντα. Όταν τελειώνουν τα μετρητά, το προσωπικό δουλεύει εθελοντικά - όταν αυτό εξαντλείται, δουλεύουν εθελοντικά οι καλλιτέχνες». Η Vitaminic θα συνεχίσει να υποστηρίζει την υπηρεσία μέχρι το 2006, οπότε και θα σταματήσει τη λειτουργία της.
Το Internet Underground Music Archive (IUMA) σχεδόν χάθηκε για πάντα όταν έκλεισε το 2006, αλλά πλέον ζει ξανά χάρη στις προσπάθειες του συνιδρυτή του EFF, John Gilmore, και του Jason Scott από το Textfiles.com. Ο Scott αποκατέστησε τη μουσική συλλογή χρησιμοποιώντας τις εγγραφές του Gilmore και τις ανέβασε στο Archive.org, όπου πάνω από 680.000 μουσικά κομμάτια, από περισσότερες από 250.000 μπάντες και καλλιτέχνες, είναι διαθέσιμα για λήψη. Και όλα αυτά, δωρεάν. «Είναι αυτό που ήταν πάντα: ένας μεγάλος σωρός μουσικής που οι άνθρωποι απολαμβάνουν να ακούνε» θα πει ο Scott.
Σχόλια