Δανειστήκαμε τον τίτλο του βιβλίου του Γ. Σκαμπαρδώνη επειδή βρήκαμε ότι ταιριάζει πλήρως με τις ημέρες που βιώνουμε. Η Ελλάδα μπαίνει σε έναν «εγκλεισμό» (να κάνουμε και το χατίρι του κ. Μπαμπινιώτη) 3 εβδομάδων, ο οποίος θα επιβαρύνει περαιτέρω την ελληνική οικονομία, αλλά κυρίως την ψυχολογία του καταναλωτή και του επενδυτή.
Από τη στήλη είχαμε υποστηρίξει προ μηνός ότι η σχέση χρέους /ΑΕΠ είχε ξεπεράσει το 200% (τότε) και χθες η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρει εκτίμηση 207% για το τέλος του 2020. Το έλλειμμα στο πρώτο lockdown διαμορφώθηκε περίπου στα 2 δισ. ευρώ και ενδεχομένως στο δεύτερο lockdown (το χειμωνιάτικο) να φτάσει στα 3,5 δισ. ευρώ. Στα στοιχεία αυτά υπάρχει ένα πρόβλημα αλλά και μία ελπίδα.
Το πρόβλημα είναι ότι μία μείωση ΑΕΠ της τάξης του 0,4% τον Νοέμβριο θα διευρύνει την ύφεση στο τέλος του χρόνου, το χρέος και το έλλειμμα και, κυρίως, θα δημιουργήσει αλυσιδωτά προβλήματα σε θέματα συναλλακτικής δραστηριότητας, κατανάλωσης και επιχειρηματικότητας. Σε ό,τι αφορά την ύφεση, πλέον μιλούν και από τα επίσημα χείλη για διψήφιο ποσοστό (-10 έως -12%). Αν συμβεί αυτό, τότε το α' εξάμηνο 2021 θα είναι εξαιρετικά δύσκολο και επώδυνο.
Η ελπίδα βρίσκεται στην πολιτική της ΕΚΤ, η οποία διατηρώντας χαμηλά τα επιτόκια συντηρεί τις οικονομίες των κρατών μελών της, ενώ προσπαθεί να ανεβάσει τον μέσο κοινοτικό πληθωρισμό προς τα επίπεδα του 1%. Το πρόβλημα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη είναι ότι ο πληθωρισμός μας είναι αρνητικός και αυτό οφείλεται στη μείωση της κατανάλωσης. Ταυτόχρονα παρατηρούμε ότι οι χρηματιστηριακές αγορές ανεβαίνουν παρά τα αρνητικά μηνύματα που έρχονται από Ευρώπη και Αμερική. Ο χαμηλός πληθωρισμός και η άνοδος των χρηματιστηρίων δείχνουν ότι πλέον τα χρήματα που «πέφτουν» στις οικονομίες γίνονται χρηματιστηριακές επενδύσεις και δεν τονώνουν τις τοπικές επιχειρηματικές δραστηριότητες.
Για την Ελλάδα, είναι θετικό είναι ότι τα πρόσφατα μέτρα ύψους 3 δισ. ευρώ που εξήγγειλε χθες ο κ. Σταϊκούρας θα συντηρήσουν τον κόσμο για τον Νοέμβριο. Το αρνητικό είναι ότι η επιχειρηματική ψυχολογία στους κλάδους εστίασης, λιανικού εμπορίου, τουρισμού, μεταφορών, ακινήτων βρίσκεται στα τάρταρα. Μετά το εαρινό lockdown (περιόδου Μαρτίου - Απριλίου) οι ελπίδες όλων εστιάστηκαν στο θερινό τρίμηνο του τουρισμού. Οι ελπίδες αυτές διαψεύστηκαν. Σήμερα οι ελπίδες όλων (καταναλωτών και κυβέρνησης) εστιάζονται κυρίως στις Χριστουγεννιάτικες Γιορτές που -ελπίζουν όλοι- ότι θα αυξήσουν την κατανάλωση. Ας ελπίσουμε και εμείς ότι και αυτές οι ελπίδες δεν θα διαψευστούν, όπως έγινε το καλοκαίρι.
Το «αμερικανικό» πρόβλημα
Είναι αλήθεια ότι ουδείς το 2019 δεν θα φαντάζονταν ότι οι αμερικανικές εκλογές του 2020 θα γίνονταν ένα πολιτικό-κοινωνικό-οικονομικό πρόβλημα για τις ΗΠΑ αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο. Το αμερικανικό πολιτικό σύστημα είναι δομημένο μετά τον εμφύλιο πόλεμο (1860 - 1865) κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζει επικράτηση ενός εκ των δύο κομμάτων. Για 150 χρόνια περίπου και με 2 παγκόσμιους πολέμους, το σύστημα λειτούργησε άψογα. Τώρα βλέπουμε ότι χρειάστηκε ένας «ιδιαίτερος» χαρακτήρας (Τράμπ) για να βάλει μπουρλότο στο σύστημα. Παραταύτα, η κεντρική αμερικανική τράπεζα (FED) λειτουργεί άψογα και τροφοδοτεί με ρευστότητα το σύστημα. Οι αμερικανικοί χρηματιστηριακοί δείκτες κινούνται κοντά στα ιστορικά υψηλά. Αυτό όμως δεν αρκεί. Η Αμερική πρέπει να βγάλει Πρόεδρο και αυτό κάνει ακόμη πιο ουσιαστικό τον τίτλο από το προηγούμενο σχόλιο: «Δεν μας νοιάζει ποιόν πρόεδρο θα εκλέξετε, απλώς βγάλτε έναν πρόεδρο». Η σημερινή χρηματιστηριακή εικόνα των ξένων αγορών το «φωνάζει» από μακριά. Αν η πολιτική κατάσταση στις ΗΠΑ επιδεινωθεί τότε η αντίδραση των χρηματιστηρίων θα είναι ακόμη χειρότερη.
Σχόλια