Τι σχέση μπορεί να έχει ένα τζίνι, μερικοί πρώην ναζί, ένας κολοσσός των κινουμένων σχεδίων και η πρόθεση του τελευταίου να αναπτύξει έναν πυρηνικό αντιδραστήρα μέσα σε ένα οικογενειακό θέρετρο; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Η ιστορία μας φέρνει να ακολουθούμε, και πάλι, τα βήματα του Wernher von Braun, του Γερμανού επιστήμονα που αποτέλεσε τον «εφευρέτη» του βαλλιστικού πυραύλου V-2, ο οποίος αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου από τη ναζιστική Γερμανία. Ένα όπλο αντιποίνων, υπεύθυνο για χιλιάδες θανάτους πολιτών. Παράλληλα, ο ίδιος είναι μέλος του ναζιστικού κόμματος αλλά και των SS.
Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο von Braun βρίσκεται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ανάμεσα στους δεκάδες Γερμανούς επιστήμονες που οι αμερικανικές δυνάμεις μετέφεραν στις ΗΠΑ ως μέρος της επιχείρησης «Paperclip». Η ιστορία θα γράψει πως ο von Braun συνέβαλε ουσιαστικά στην ανάπτυξη των μέσων για την εξερεύνηση του διαστήματος. Με απλά λόγια, πήγε τις ΗΠΑ στο διάστημα.
Λίγα χρόνια πριν, τη δεκαετία του 1950, ο von Braun πιστεύει ότι μπορεί να «μετατρέψει» τη γοητεία του κοινού για την επιστημονική φαντασία σε ενδιαφέρον για τις επιστήμες, κάτι που, σύμφωνα με την άποψη του, θα μπορούσε να πυροδοτήσει την ταχύτερη ανάπτυξη ενός βιώσιμου αμερικανικού διαστημικού προγράμματος. Άλλωστε, οι παρατηρήσεις UFO και ένας πακτωλός ταινιών επιστημονικής φαντασίας πυροδοτούν, εκείνη την εποχή, τη φαντασία του αμερικανικού κοινού.
Το περιοδικό Collier, που είχε εβδομαδιαία αναγνωσιμότητα 3 έως 4 εκατομμυρίων ατόμων, προσφέρει στον von Braun και σε άλλους επιστήμονες, όπως ο Heinz Haber - που θα γνωρίσουμε στη συνέχεια - και ο Willy Ley, την ευκαιρία να γράψουν μια σειρά άρθρων με «επιστημονικά γεγονότα». Τα άρθρα αυτά διαβάζει με τεράστιο ενδιαφέρον ο Ward Kimball, υπεύθυνος για την ανάπτυξη των εκπομπών που έχουν ως θέμα τους το διάστημα, για την ενότητα Tomorrowland του τηλεοπτικού προγράμματος Disneyland.
Ο Kimball έρχεται σε επαφή με τον von Braun, προτείνοντας του να αναλάβει σύμβουλος στο τηλεοπτικό πρόγραμμα, κάτι που κάνει τον τελευταίο να... χοροπηδάει από την χαρά του. Ο Von Braun συνειδητοποιεί, τότε, ότι υπάρχουν 15 εκατομμύρια Αμερικανοί που έχουν τηλεοράσεις στα σπίτια τους και πως αυτή αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για να «πουλήσει» στον μέσο Αμερικανό το θέμα της εξερεύνησης του διαστήματος και τις ευκαιρίες που προκύπτουν από αυτό.
Εκτιμάται ότι 42 εκατομμύρια τηλεθεατές βλέπουν το πρώτο διαστημικό σόου του Tomorrowland, υπό την ονομασία Man in Space, όταν κάνει πρεμιέρα τον Μάρτιο του 1955. Ακολουθεί το Man in the Moon τον Δεκέμβριο του 1955 και το Mars and Beyond τον Δεκέμβριο του 1957. Αυτές οι τρεις ταινίες συχνά πιστώνονται τη διάδοση του διαστημικού προγράμματος της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950.
Οι συγκεκριμένες ταινίες επηρεάζουν, επίσης, πολλούς ανθρώπους που αργότερα γίνονται μηχανικοί της αεροδιαστημικής, ακόμη και κορυφαίοι αξιωματούχοι της NASA που θα έχουν σημαντική επίδραση στο αμερικανικό διαστημικό πρόγραμμα. Τα ειδησεογραφικά άρθρα προτείνουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να «παραδώσουν» το διαστημικό πρόγραμμα στη Disney, καθώς έχει «σχέδιο και ένα όραμα».
Ο δεύτερος Γερμανός
Κάπου εκεί, κάνει ακόμη πιο εμφανή την παρουσία του και ένας άλλος Γερμανός επιστήμονας, ο Heinz Haber. Ο Haber σπούδασε φυσική στη Λειψία, τη Χαϊδελβέργη και το Βερολίνο το 1932. Το 1933 εντάχθηκε στο SS-Fliegersturm, όπου έγινε πιλότος μαχητικών. Το 1934 διέκοψε τις σπουδές του για να πάει εθελοντής στη Luftwaffe. Τις συνέχισε αποκτώντας διδακτορικό, ενώ συμμετείχε ως εθελοντής στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, σε αναγνωριστικές πτήσεις, σε μια μονάδα που δραστηριοποιήθηκε στην εισβολή στη Πολωνία και αργότερα στο ανατολικό μέτωπο. Υπηρέτησε έως ότου τραυματίστηκε το 1942.
Οι διάφορες μαρτυρίες απεικονίζουν τον Haber ως ένθερμο υποστηρικτή του Χίτλερ και του Τρίτου Ράιχ. Σε κάθε περίπτωση, ακολουθεί τα βήματα του von Braun και, μέσω της επιχείρησης «Paperclip», βρίσκεται και αυτός στις ΗΠΑ, ασχολείται με την ιατρική και διδάσκει στο UCLA. Τελικά, όμως, η πορεία του το βρίσκει να γίνεται επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος των παραγωγών της Walt Disney, όπου, σε συνεργασία και με τον von Braun, παρουσιάζουν το Man in Space.
Όταν η κυβέρνηση του Eisenhower ζητά από τη Disney να παρουσιάσει ένα πρόγραμμα που θα υπερασπίζεται την πολιτική χρήση της πυρηνικής ενέργειας, ο Heinz Haber αναλαμβάνει δράση. Παρουσιάζει την τηλεοπτική παραγωγή Our Friend the Atom και γράφει ένα δημοφιλές παιδικό βιβλίο με τον ίδιο τίτλο, όπου εξηγεί την πυρηνική σχάση και τη σύντηξη. Η General Dynamics, κατασκευαστής πυρηνικών αντιδραστήρων, χρηματοδοτεί το Our Friend the Atom και το πυρηνικό υποβρύχιο στο Tomorrowland της Disneyland.
Τι παρουσιάζει, όμως, αυτό; Δεκαετίες πριν η ταινία Aladdin βγει στους κινηματογράφους, η Disney κυκλοφορεί την πρώτη της ταινία για ένα τζίνι που κρύβεται στη μαγική του λάμπα. Ναι, αυτό συμβαίνει στο τηλεοπτικό πρόγραμμα Our Friend the Atom, το 1957. Σε αυτό δεν μαθαίνουμε την ιστορία ενός άτακτου παιδιού που θα παντρευτεί μια πριγκίπισσα, αλλά, αντ 'αυτού, χρησιμοποιείται το τζίνι για να εξηγήσει πώς η πυρηνική δύναμη αποτελεί τη μεγαλύτερη ελπίδα της ανθρωπότητας.
Η ταινία ξεκινά με τον Walt Disney να κρατά στα χέρια του ένα μοντέλο ατόμου φτιαγμένο από καλώδια και να λέει στην κάμερα: «Το άτομο είναι το μέλλον μας. Το θεωρούμε τόσο σημαντικό, που έχουμε ξεκινήσει πολλά ατομικά έργα». Στη συνέχεια, ο Disney δίνει το λόγο στον καθηγητή Heinz Haber, ο οποίος χρησιμοποιεί το τζίνι για να εξηγήσει τον τύπο e = mc² του Αϊνστάιν. Εντούτοις, ο ενθουσιασμός του Disney για την πυρηνική ενέργεια δεν σταματά στην κυκλοφορία «προπαγανδιστικών» ταινιών.
Όταν σχεδιάζει να χτίσει την τεράστια Walt Disney World, παίρνει παράδειγμα από την έλλειψη ελέγχου που είχε στην Disney Land στην Καλιφόρνια. Εκεί, είχε ενοχληθεί από τις διάφορες επιχειρήσεις που ξεπηδούσαν κοντά στο πάρκο και αποφάσισε ότι η περιοχή ήταν πολύ μικρή για να μπορέσει να υλοποιήσει το όνειρό του για ένα θέρετρο. Μετά τον έλεγχο διαφόρων τοποθεσιών, καταλήγει σε μια περιοχή κοντά Orlando, όπου αποκτά ακίνητη περιουσία μέσω μιας σειράς εταιρειών.
Ο Disney ονειρεύεται να έχει τη δική του πόλη, αφιερωμένη στις δημιουργίες του αλλά και στην πρόοδο της ανθρωπότητας. Και αυτό δεν θα γίνει εφικτό αν δεν έχει τον πλήρη έλεγχο. Για να τον αποκτήσει, η εταιρεία υποβάλει αίτηση στην πολιτεία της Φλόριντα για να παραχωρήσει στη γη του Walt ένα ειδικό καθεστώς, στο οποίο θα λειτουργεί ως «δήμος». Κάπως έτσι, γεννήθηκε το Reedy Creek Improvement District και μέχρι σήμερα εμπεριέχει όλα όσα ανήκουν στην Walt Disney World.
Ένα δημοτικό συμβούλιο αποτελούμενο από ανώτερους υπαλλήλους της Disney ελέγχει το Reedy Creek, εκλεγμένο από τους περίπου 40 κατοίκους που ζουν εκεί. Η περιοχή θέτει τους δικούς της νόμους και κανονισμούς για τα κτίρια, διαχειρίζεται εγκαταστάσεις νερού, ηλεκτρικού ρεύματος και αποχέτευσης, προσλαμβάνει τη δική της αστυνομία και πυροσβεστική, ενώ συντηρεί ακόμη και τους δρόμους.
Ο πυρηνικός σταθμός
Κρυμμένη ανάμεσα σε όλους τους νόμους της πολιτείας της Φλόριντα που παραχωρούν «εξουσίες» στον Disney και το Reedy Creek Improvement District εντοπίζεται μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ρήτρα, που ζητήθηκε ειδικά από τον ίδιο τον Walt. Μέσω αυτής, δίνεται στη Disney Corporation μονομερή εξουσία για την κατασκευή του δικού της... πυρηνικού σταθμού.
Ο Walt Disney θα φύγει από την ζωή το 1966, την εποχή που μπαίνουν τα πρώτα θεμέλια για την Walt Disney World και πέντε χρόνια πριν αυτή ξεκινήσει τη λειτουργία της. Με το θάνατό του χάνεται και η «εμμονή» της εταιρείας του με την ατομική ενέργεια. Αλλά, σύμφωνα με τις σχετικές αναφορές, ο νόμος δεν έχει αλλάξει από τότε, και δεν υπάρχει τίποτα που να εμποδίζει το θεματικό πάρκο να δημιουργήσει τον δικό του πυρηνικό σταθμό.
Σε άρθρο του 2019 από το Bloomberg, διαβάζουμε πως ο γερουσιαστής της περιοχής, Victor Torres, ήθελε να αλλάξει τον νόμο, πιστεύοντας ότι ένα οικογενειακό θέρετρο διακοπών δεν είναι μέρος για πυρηνικό εργοστάσιο. «Δεν νομίζω ότι η Disney θα κατασκεύαζε ένα πυρηνικό εργοστάσιο, αλλά θέλω απλώς να αποτρέψω ένα τέτοιο ενδεχόμενο», θα δηλώσει τότε στην Orlando Sentinel. Ένας άλλος νομοθέτης, ο Bruce Antone, ήθελε να υποβάλει νομοσχέδιο που θα εμπόδιζε την δυνατότητα της Walt Disney να κατασκευάσει πυρηνικό αντιδραστήρα. Στο τέλος, πάντως, δεν το κατέθεσε.
Σήμερα, η εταιρεία έχει στραφεί στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως στην ηλιακή, εγκαθιστώντας συλλέκτες που σχηματίζουν το πρόσωπο του Μίκυ Μάους. Σύμφωνα με τον Rick Foglesong, ομότιμο καθηγητή στο Rollins College και συγγραφέα του Married to the Mouse: Walt Disney World and Orlando, η Walt Disney απέκτησε ακόμη περισσότερες εξουσίες, πέρα από τη δημιουργία ενός πυρηνικού εργοστασίου.
Η Disney ήταν ήδη μια ισχυρή εταιρεία όταν έφτασε στη Φλόριντα - ίσως πιο ισχυρή από αυτό που είχαν συνηθίσει οι Αρχές. «Οι δικηγόροι τους ζήτησαν εξουσιοδότηση για να κάνουν ό, τι μπορεί ενδεχομένως να θέλουν στο μέλλον», θα πει ο Foglesong. Για παράδειγμα, «ζήτησαν και τους δόθηκε η άδεια να παράγουν αποσταγμένα ποτά, κάτι που δεν ταιριάζει με την εικόνα της Disney. Είναι απίθανο να φαντάζονταν ότι θα χρησιμοποιούσαν ποτέ αυτήν ή οποιαδήποτε από αυτές τις εξουσίες».
Το 1993 θα φτάσει στις κινηματογραφικές αίθουσες η ταινία Aladdin. Σε αυτήν, το τζίνι, με την φωνή του Robin Williams, δεν έχει καμία σχέση με την πυρηνική ενέργεια. Ούτε με τους ναζί.
Σχόλια