ΕΕΣ: Οι δαπάνες της ΕΕ εξακολουθούν να περιέχουν σφάλματα ​

Αν και οι λογαριασμοί της ΕΕ για το οικονομικό έτος 2020 απεικονίζουν εύλογα την οικονομική κατάστασή της και κρίθηκε ότι τα έσοδα δεν περιείχαν σφάλμα, οι πληρωμές εξακολουθούν να περιέχουν υπερβολικά πολλά σφάλματα. Αυτό είναι το συμπέρασμα της ετήσιας έκθεσης για το οικονομικό έτος 2020 του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), την οποία δημοσιεύσαμε σήμερα. Για δεύτερο συναπτό έτος, οι ελεγκτές διατύπωσαν αρνητική γνώμη σχετικά με τις δαπάνες. Εντόπισαν επίσης κινδύνους και προκλήσεις σχετικά με την εκτέλεση και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση των κεφαλαίων της ΕΕ που διατίθενται για την αντιμετώπιση της κρίσης του κορωνοϊού.

Οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι το συνολικό επίπεδο των παρατυπιών στην εκτέλεση των δαπανών της ΕΕ παρέμεινε σταθερό στο 2,7% το 2020 (έναντι 2,7% το 2019). Το 2020, περισσότερο από το ήμισυ των δαπανών που υποβλήθηκαν σε έλεγχο (59%) θεωρούνταν δαπάνες υψηλού κινδύνου, ποσοστό που παρουσιάζει περαιτέρω αύξηση σε σύγκριση με το 2019 (53%) και προηγούμενα έτη. Οι κανόνες και τα κριτήρια επιλεξιμότητας που διέπουν αυτού του είδους τις δαπάνες είναι συχνά πολύπλοκοι, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης σφάλματος. Οι δαπάνες υψηλού κινδύνου εξακολουθούν να περιέχουν ουσιώδη σφάλματα, με το επίπεδό τους να εκτιμάται σε 4,0% (έναντι 4,9% το 2019). Ως εκ τούτου, όπως και τα προηγούμενα έτη, οι ελεγκτές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το σφάλμα σε αυτό το σημαντικό είδος δαπανών είναι διάχυτο και διατύπωσαν αρνητική γνώμη σχετικά με τις δαπάνες της ΕΕ για το οικονομικό έτος 2020.

Το 2020, παραπέμψαμε έξι περιπτώσεις πιθανολογούμενης απάτης, οι οποίες προέκυψαν από τις ελεγκτικές εργασίες μας και είναι σαφώς λιγότερες από τις εννέα που παραπέμψαμε το 2019. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) κίνησε διαδικασίες έρευνας για όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις.

«Ενόψει των σημαντικών προκλήσεων που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε στο μέλλον, πρέπει να επαγρυπνούμε ακόμη περισσότερο για τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση των κεφαλαίων της ΕΕ», δήλωσε ο Klaus-Heiner Lehne, Πρόεδρος του ΕΕΣ. «Την προσεχή επταετία, η ΕΕ θα δαπανήσει πολύ περισσότερους πόρους από ό,τι κατά την προηγούμενη περίοδο προγραμματισμού. Τα 27 κράτη μέλη συμφώνησαν σε ένα πρόγραμμα ανάκαμψης από την πανδημία COVID-19, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί με την έκδοση δημόσιου χρέους. Η απόφαση αυτή σηματοδοτεί μια σημαντική στροφή για τα οικονομικά της ΕΕ και συνεπάγεται προφανώς την ανάγκη για αποτελεσματικούς ελέγχους όσον αφορά τον τρόπο διάθεσης των πόρων της ΕΕ και το κατά πόσον επιτυγχάνονται τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.»

H απόκριση της ΕΕ στην πανδημία COVID-19 θα έχει πολύ σημαντικό αντίκτυπο στα οικονομικά της: για τη δημοσιονομική περίοδο 2021‑2027, η συνδυασμένη χρηματοδότηση από το μέσο «Next Generation EU» (NGEU) και το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) θα ανέλθει σε 1 824 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό σχεδόν διπλάσιο των δαπανών υπό το ΠΔΠ της προηγούμενης περιόδου. Δεδομένου αυτού, οι ελεγκτές επισημαίνουν τον κίνδυνο καθυστερημένης έναρξης της εκτέλεσης των υπό επιμερισμένη διαχείριση ταμείων κατά τη δημοσιονομική περίοδο 2021‑2027. Καθυστέρηση στην έναρξη της εκτέλεσης των ταμείων είχε σημειωθεί και κατά τη δημοσιονομική περίοδο 2014‑2020.

Όπως επισημαίνει το ΕΕΣ, η απορρόφηση των κεφαλαίων των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ) από τα κράτη μέλη εξακολούθησε να είναι βραδύτερη από την προβλεπόμενη. Έως το τέλος του 2020, τελευταίο έτος της τρέχουσας επταετούς δημοσιονομικής περιόδου, είχε εκταμιευθεί μόλις το 55% της ενωσιακής χρηματοδότησης που είχε εγκριθεί για την περίοδο 2014‑2020. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη διόγκωση των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων, οι οποίες στο τέλος του 2020 ανέρχονταν σε 303,2 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που ισοδυναμεί με τον προϋπολογισμό σχεδόν δύο ετών. Οι ελεγκτές σημειώνουν ότι υφίστανται σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών. Παραδείγματος χάριν, στα τέλη του 2020, η Φινλανδία είχε απορροφήσει το 79% των συνολικών κονδυλίων της, ενώ τα τρία κράτη μέλη με το χαμηλότερο ποσοστό απορρόφησης (Ιταλία, Κροατία και Ισπανία) είχαν απορροφήσει μόλις το 45% περίπου των ποσών για τα οποία είχε αναληφθεί δέσμευση.

Από 1ης Φεβρουαρίου 2020, το Ηνωμένο Βασίλειο έπαυσε να αποτελεί κράτος μέλος της ΕΕ. Οι ελεγκτές επισημαίνουν ότι, στις 31 Δεκεμβρίου 2020, στους λογαριασμούς της ΕΕ εμφανιζόταν απαίτηση έναντι του Ηνωμένου Βασιλείου ύψους 47,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, βάσει των αμοιβαίων υποχρεώσεων που καθορίζονταν στη συμφωνία αποχώρησης.

Στα 173,3 δισ. οι δαπάνες της ΕΕ το 2020

Το 2020, οι δαπάνες της ΕΕ ανήλθαν σε 173,3 δισεκατομμύρια ευρώ και αντιστοιχούσαν στο 1,1% του συνδυασμένου ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος των κρατών μελών της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων προερχόταν από τον τομέα «Φυσικοί πόροι» (34,9%), ενώ το μερίδιο των δαπανών του τομέα «Συνοχή» ήταν 34,3% και του τομέα «Ανταγωνιστικότητα» 13,9%. Περί τα δύο τρίτα του προϋπολογισμού δαπανώνται στο πλαίσιο του συστήματος της επιμερισμένης διαχείρισης, βάσει του οποίου κάθε κράτος μέλος διανέμει τα κονδύλια, επιλέγει έργα και διαχειρίζεται τις ενωσιακές δαπάνες.

Κάθε χρόνο οι ελεγκτές διενεργούν έλεγχο των εσόδων και των δαπανών της ΕΕ, εξετάζοντας κατά πόσον οι ετήσιοι λογαριασμοί είναι αξιόπιστοι, καθώς και κατά πόσον οι πράξεις εσόδων και δαπανών συμμορφώνονται με τους ισχύοντες ενωσιακούς και εθνικούς κανόνες.

Οι λογαριασμοί της ΕΕ καταρτίζονται κατ’ εφαρμογή λογιστικών κανόνων που βασίζονται σε διεθνώς αποδεκτά λογιστικά πρότυπα για τον δημόσιο τομέα, παρουσιάζουν δε τη χρηματοοικονομική κατάσταση της ΕΕ στο τέλος του προηγούμενου οικονομικού έτους και τα οικονομικά αποτελέσματά της κατά τη διάρκεια του έτους αυτού. Η χρηματοοικονομική κατάσταση της ΕΕ περιλαμβάνει τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού των ενοποιημένων οντοτήτων της στο τέλος του οικονομικού έτους.

Η «γνώμη χωρίς επιφύλαξη» σημαίνει ότι τα αριθμητικά στοιχεία απεικονίζουν εύλογα την οικονομική κατάσταση και είναι σύμφωνα με τους κανόνες περί χρηματοοικονομικής πληροφόρησης. Η «γνώμη με επιφύλαξη» σημαίνει ότι οι ελεγκτές αδυνατούν μεν να διατυπώσουν γνώμη χωρίς επιφύλαξη, αλλά τα εντοπισθέντα προβλήματα δεν είναι διάχυτα. Τέλος, η «αρνητική γνώμη» υποδηλώνει την ύπαρξη γενικευμένων προβλημάτων.

Προκειμένου να διατυπώσουν αυτή την ελεγκτική γνώμη, οι ελεγκτές υποβάλλουν σε ελεγκτικές δοκιμασίες δείγματα πράξεων, με σκοπό την εξαγωγή εκτιμήσεων, βάσει στατιστικών μεθόδων, σχετικά με τον βαθμό στον οποίο τα έσοδα και οι επιμέρους τομείς δαπανών περιέχουν σφάλματα. Το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος συγκρίνεται με το όριο του 2%, που έχει οριστεί ως το ποσοστό σφάλματος πάνω από το οποίο παράτυπα έσοδα ή δαπάνες θεωρούνται σημαντικά. Το ποσοστό αυτό δεν υποδηλώνει το μέγεθος της απάτης, της μη αποδοτικότητας των δαπανών ή της διασπάθισης πόρων: αποτελεί εκτίμηση των ποσών που δεν χρησιμοποιήθηκαν απολύτως σύμφωνα με τους ενωσιακούς και τους εθνικούς κανόνες.

Το ΕΕΣ είναι ο ανεξάρτητος εξωτερικός ελεγκτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι εκθέσεις και οι γνώμες του αποτελούν καθοριστικής σημασίας κρίκο στην αλυσίδα λογοδοσίας εντός της ΕΕ, δεδομένου ότι χρησιμοποιούνται για να υποχρεώνουν σε λογοδοσία τους υπευθύνους για την εκτέλεση των πολιτικών και των προγραμμάτων της ΕΕ: την Επιτροπή, τα λοιπά θεσμικά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ, καθώς και τις διοικητικές αρχές των κρατών μελών. Το ΕΕΣ προειδοποιεί για τους κινδύνους, παρέχει διασφάλιση, επισημαίνει αδυναμίες και ορθές πρακτικές και παρέχει καθοδήγηση στους φορείς χάραξης πολιτικής και τους νομοθέτες σχετικά με τον τρόπο βελτίωσης της διαχείρισης των πολιτικών και των προγραμμάτων της ΕΕ.

Η ετήσια έκθεση σχετικά με τον προϋπολογισμό της ΕΕ, η ετήσια έκθεση σχετικά με τα Ευρωπαϊκά Ταμεία Ανάπτυξης και το συνοπτικό έγγραφο με τίτλο «2020 - Ο έλεγχος της ΕΕ εν συντομία» είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα eca.europa.eu.