Ολοκληρώθηκαν οι πρώτες παρουσιάσεις του νέου βιβλίου του αρχιτέκτονα Ηλία Μεσσίνα «Η Συναγωγή»

Τις παρουσιάσεις τίμησαν με την παρουσία τους και με χαιρετισμό εκ μέρους του Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας Αποστόλου Τζιτζικώστα ο Περιφερειακός Σύμβουλος και Τομεάρχης σε θέματα Διαπεριφερειακών συνεργασιών κ. Βενιαμίν Καρακοστάνογλου, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας, ο Δήμαρχος Ξάνθης Εμμανουήλ Τσέπελης, η Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Κω Διονυσία Τελλή-Τσιμισίρη και η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού Κω Σέβη Βλάχου, ο Αλέξανδρος Αλεξιάδης του Γραφείου Οικ. Και Εμπ. Υποθέσεων Βορείου Ελλάδος του ΥΠΕΞ, ο Πρόεδρος της Ισραηλητικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και ΚΙΣΕ Δαυίδ Σαλτιέλ, ο Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου Ναθαναήλ, ο Ραββίνος Αθηνών Γκαμπριέλ Νεγρίν και πλήθος κόσμου.

Όπως ανέφερε ο πρώην Υφυπουργός Πολιτισμού Γιώργος Λιάνης που συμμετείχε στο πάνελ της παρουσίασης στο αμφιθέατρο του Ινστιτούτου Γκαίτε στην Αθήνα την Πέμπτη 14 Απριλίου: «Πιστεύω απόλυτα στην άποψη ότι υπάρχουν άνθρωποι, που χωρίς αυτούς, ο τόπος τους θα ήταν φτωχότερος. Το σκέφτομαι αυτό και για τον Ηλία Μεσσίνα, ότι του χρωστάει πολλά γι’ αυτήν την εργασία ο τόπος του, αλλά και για την Ελλάδα. Και ένας άλλος αρχιτέκτονας που έρχεται στο μυαλό μου είναι ο Δημήτρης Πικιώνης.»

Στον χαιρετισμό του στην παρουσίαση στη Θεσσαλονίκη στην κεντρική συναγωγή Μοναστηριωτών την Τρίτη 12 Απριλίου, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Κωνσταντίνος Ζέρβας υπογράμμισε ότι «ο Ηλίας, με τον οποίο είχαμε συνεργασία από την εποχή που ήμουν αντιδήμαρχος, με το διεθνές συνέδριο ECOWEEK που διοργάνωσε σε συνεργασία με το Δήμο στη Θεσσαλονίκη το 2011 [...] συνάγει το πλήθος των εμπειριών μέσα από την πολύχρονη επιστημονική εργασία ανυπολόγιστης προσφοράς, μαζεύει τα σκορπισμένα κομμάτια της ιστορίας και τα ανασυνθέτει, φέρνοντας στο νου την πολυπολιτισμική συνύπαρξή μας. [...] Η αναστήλωση και η συντήρηση [που ολοκλήρωσε ο συγγραφέας-αρχιτέκτονας, της συναγωγής Μοναστηριωτών το 2016] είναι προστασία της μνήμης που ζει σε αυτό και η αναπαλαίωση το προσφέρει στο μέλλον.»

Ο Πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Δαυίδ Σαλτιέλ ανέφερε στην παρουσίαση της Θεσσαλονίκης ότι: «Η λογοτεχνία δεν αρκεί. Η επιστήμη δεν πείθει. Απαιτείται συνδιασμός της γνώσης με την αφηγηματική φόρμα για να οδηγήσει τον αναγνώστη στην κατανόηση των ανθρώπων που δημιούργησαν και έζησαν γύρω από τη συναγωγή, στη Βέροια, τη Χαλκίδα, το Διδυμότειχο και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. [...] Θέλω να ελπίζω ότι ‘Η Συναγωγή’ [του Ηλία Μεσσίνα] θα συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση του κοινού στο γεγονός ότι οι συναγωγές και τα νεκροταφεία των Εβραίων είναι αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας. [...] Όταν έπρεπε να ανακαινίσουμε τη συναγωγή επέλεξα τον Ηλία για την αναπαλαίωση της Συναγωγής των Μοναστηριωτών γιατί ήθελε να διατηρήσει το ‘χρώμα’ και τη φυσιογνωμία του χώρου.»

Ο διευθυντής του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης, Ευάγγελος Χεκίμογλου ο οποίος συντόνισε την παρουσίαση στη Θεσσαλονίκη, ανέφερε μεταξύ άλλων: «’Η Συναγωγή’ [του Ηλία Μεσσίνα] σηκώνει το παραπέτασμα ανάμεσα στο βιβλίο που διέπεται από τους κανόνες της ιστοριογραφίας και την έρευνα, που συνήθως παραμένει αθέατη. [...] Η ιστορική έρευνα και οι αρχιτεκτονικές αποτυπώσεις στο βιβλίο ‘δεν φοράνε την ακαδημαϊκή τήβεννο’, αλλά συναντούν τα γεγονότα της καθημερινότητας.»

Από το πάνελ των ομιλητών, ο δημοσιογράφος Παντελής Σαββίδης τόνισε από το πάνελ στην παρουσίαση στη Θεσσαλονίκη: «Το βιβλίο δεν είναι αρχιτεκτονικό δοκίμιο. Έχει συναισθηματική φόρτιση, γλυκιά μελαγχολία και είναι γραμμένο με γλαφυρότητα. [...] Κεντρικός του άξονας είναι ότι όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτως θρησκείας θα βρουν τρόπους και τόπους συμφιλίωσης.»

Η ιστορικός και Πρέσβειρα ε.τ. του Υπουργείου Εξωτερικών Φωτεινή Τομαή ανέφερε στην παρουσίαση στην Αθήνα όπου συμμετείχε στο πάνελ: «Τον συγγραφέα και αγαπημένο φίλο που μας συνδέουν πολλά. [...] Γνώριζα και συμμεριζόμουν χρόνια τώρα την αγωνία του Ηλία να προχωρήσει σε αυτή την έρευνα, τις στενοχώριες που ένιωσε γιατί διαπίστωσε καταστάσεις που δεν περίμενε να συναντήσει [...] Ο Ηλίας δεν είναι συγγραφέας, εκτιμώ πως δεν το επεδίωξε κιόλας! Αλλά έγινε! [...] Κρατήστε το βιβλίο αυτό στα χέρια σας με αγάπη και σεβασμό και περπατήστε με εμπιστοσύνη πάνω στις γέφυρες που έχτισε με το παρελθόν ένας έμπειρος αρχιτέκτονας. Για τον ίδιον, ο δρόμος ήταν σκοτεινός, για όλους εμάς ο δρόμος αυτός είναι γεμάτος φως, το φως της γνώσης του συγγραφέα. [...] Λίγα λόγια για το ύφος της γραφής του : απλή αλλά όχι απλοϊκή, με στοιχεία αθωότητας, ανεπιτήδευτη, καθαρή. Χρησιμοποιεί τρίτο πρόσωπο για τον εαυτό του που τον τοποθετεί σε θέση αφηγητή – πρωταγωνιστή της Ιστορίας: σεμνότητα ή άμυνα ή και τα δυο; [...] Η αφήγηση και αυτή χωρίς περιττά στοιχεία και καθυστερήσεις, θαρρείς και βιάζεται να πει, ό,τι έχει να πει.»

Η Ομότιμη Καθηγήτρια Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Μαρία Γκράτζιου η οποία συντόνισε το πάνελ στην εκδήλωση στο Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο στην Ξάνθη την Τετάρτη 13 Απριλίου, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Μέσα από τις καλογραμμένες και γεμάτες ευαισθησία σελίδες του βιβλίου ‘Η Συναγωγή’ [του Ηλία Μεσσίνα], διαπιστώνει κανείς τον πόνο του συγγραφέα για ότι χάθηκε, τον αγώνα του να σώσει ό,τι μπορούσε και την αγωνία του για το τι μέλλει να χαθεί. Διαβάζοντας το βιβλίο εισπράττουμε το μήνυμα του Ηλία Μεσσίνα ‘Ποτέ ξανά’ για την καταστροφή, τον θάνατο και τον πόνο, όποια μορφή και αν έχει και προς όποιον κατευθύνεται. [...] Αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι ότι μετά από κάθε ιστορία υπάρχει πρόβλεψη και αφήνεται χώρος στον αναγνώστη για να γράψει τις σημειώσεις και τις σκέψεις που αποκόμισε από την ανάγνωση της ενότητας.»

Ο καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και Πρόεδρος των έργων Αναστήλωσης της Ακρόπολης ο αρχιτέκτονας Μανόλης Κορρές ανέφερε στην παρουσίαση του βιβλίου στην Αθήνα, όπου συμμετείχε στο πάνελ: «Με τον Ηλία γνωριζόμαστε και μας συνδέει στενή και μακρόχρονη φιλία από το 1992, όταν με υποδέχθηκε στα πανεπιστήμια Columbia και Yale [από το οποίο αποφοίτησε] όπου είχε διοοργανώσει διαλέξεις και με είχε προσκαλέσει. [...] Οι συναγωγές είναι χώροι προσευχής και τέλεσης πράξεων υψηλού συμβολισμού, πράξεων απαραίτητων για την ιστορική συνείδηση και την κοινωνική συνοχή κάθε εβραϊκής κοινότητας. Οι συναγωγές ως κτίσματα, άλλοτε πολυτελή, άλλοτε ταπεινά, ανήκουν λόγω χρήσεως και πνευματικού περιεχομένου σε εκείνο το είδος κτηρίων που κατ’ εξοχήν υπηρετούν τον δημόσιο βίο, ενώ ταυτοχρόνως είναι ιστορικά μνημεία, άξια σεβασμού και μελέτης. Με αυτή την πεποίθηση ο Ηλίας μελέτησε συστηματικά πλήθος συναγωγών, συμβάλλοντας αποφασιστικά στις έως τώρα προσπάθειες προστασίας και συντήρησης αυτών. Ακολούθως συγκέντρωσε στο παρόν βιβλίο με κάθε συντομία πλήθος ιστορικών πληροφοριών, προσωπικών παρατηρήσεων και μαρτυριών παλαιών ανθρώπων με έναν εξόχως συναρπαστικό, ενίοτε προσεκτικά μυθοπλαστικό και εν τέλει όντως συγκινητικό τρόπο.»

Ο ηθοποιός και δημιουργός του μουσικοοθεατρικού σχήματος Klezmer Yunan Λεονάρδος Μπατής που συμμετείχε στο πάνελ της παρουσίασης στην Αθήνα, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Αμέσως σχετίστηκα με το βιβλίο του Ηλία. Γιατί ξεκινάει με ένα όνειρο. Ως άνθρωπος της Τέχνης λειτουργώ μέσα από το μυστήριο. Γνωρίζω ότι δεν γνωρίζω. Αυτό υπηρετώ. Αμέσως ένοιωσα πως υπάρχει ένα ισχυρό ερώτημα. Πώς έχουμε έναν τραγικό ήρωα που στέκεται και διερωτάται πώς να σταθεί, τί να κάνει με αυτό που τον πονάει. [...] Το απόσπασμα [που] αφορά την ιστορία της συναγωγής της Ξάνθης τελειώνει με την φράση. ‘Δεν ξέρω. Είναι ένα δίλημμα’. Έτσι αντιλαμβάνομαι την τραγωδία. Η βάση είναι τα τραγικά διλήμματα. Ένα ερώτημα.»