«Η επιστροφή του ψηφιακού αυταρχισμού»: 34 χώρες έκοψαν το internet

Σύμφωνα με την ανάλυση, «η λογοκρισία, η ρύθμιση της πληροφόρησης και η απομόνωση από τον έξω κόσμο είναι τα βασικά στοιχεία της καθόδου μιας κυβέρνησης στον ψηφιακό αυταρχισμό - η διακοπή του Διαδικτύου είναι ένα αποδεδειγμένο all-in-one εργαλείο που επιτυγχάνει τον απόλυτο έλεγχο με μια ενιαία, γρήγορη δράση». Το 2021, ο κόσμος είδε τις κυβερνήσεις να εφαρμόζουν μπλακ άουτ μετά από διαδηλώσεις, εμφύλιες αναταραχές, πολέμους και κρίσεις, ενώ δημιούργησαν ένα επισφαλές προηγούμενο για το 2022.

Ακολουθώντας τάσεις που έχουμε δει να αναπτύσσονται εδώ και χρόνια, το 2021 οι κυβερνήσεις επέβαλαν τόσο παρατεταμένες όσο και πιο στοχευμένες διακοπές λειτουργίας του Διαδικτύου, ενώ βασίστηκαν στις ίδιες δικαιολογίες για την ανάπτυξη αυτών των δραστικών μέτρων. Οι Αρχές σε πολλές χώρες επέβαλαν διακοπές λειτουργίας για να σταματήσουν τους επικριτές και να καταστείλουν διαφωνίες. Άλλες, θέλησαν να ελέγξουν τη ροή των πληροφοριών κατά τη διάρκεια εκλογών και ενεργών συγκρούσεων, συμπεριλαμβανομένων πραξικοπημάτων.

Η Ινδία ευθύνεται για 106 περιστατικά με διακοπές λειτουργίας του διαδικτύου το 2021, καθιστώντας την τον «μεγαλύτερο παραβάτη» στον κόσμο για τέταρτο συνεχόμενο έτος. Μετά την Ινδία, η Μιανμάρ επέβαλε τον μεγαλύτερο συνολικό αριθμό διακοπών λειτουργίας το 2021, με 15, και ακολουθούν το Σουδάν και το Ιράν με πέντε διακοπές λειτουργίας για κάθε χώρα. Επτά χώρες δεν είχαν κλείσει ποτέ το διαδίκτυο πριν το 2021: Μπουρκίνα Φάσο, Νίγηρας, Παλαιστίνη, Σενεγάλη, Νότιο Σουδάν, Εσουατίνι (πρώην Σουαζιλάνδη) και Ζάμπια.

Από την άλλη, σε μια θετική εξέλιξη, χώρες όπως το Μπενίν, το Ιράκ και η Γκάμπια, που προηγουμένως είχαν προκαλέσει διακοπές στην διαδικτυακή πρόσβαση κατά τη διάρκεια σημαντικών εθνικών εκδηλώσεων, διατήρησαν την πρόσβαση στο κατά τις εκλογικές διαδικασίες του 2021. Πάντως, είδαμε διακοπές λειτουργίας σε ζώνες συγκρούσεων και ως μορφή επίθεσης σε συγκρούσεις, συμπεριλαμβανομένων, πριν, μετά και κατά τη διάρκεια πραξικοπημάτων (Μυανμάρ και Σουδάν).

Αναλυτικά, και σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία που δίνονται στη δημοσιότητα μέσω της συγκεκριμένης μελέτης, ο αριθμός διακοπών λειτουργίας στη διαδικτυακή πρόσβαση έφτασε το 2021 τις 182, το 2020 τις 159, το 2019 τις 213 και το 2018 τις 196. Ο αριθμός των χωρών που υιοθέτησαν τέτοιες πρακτικές εκτοξεύτηκε σε 34 το 2021, από 29 το 2020, 33 το 2019 και 25 το 2018.

Η μεγαλύτερη, σε διάρκεια, διακοπή έφτασε, πλέον, τις 2026 ημέρες, καθώς ξεκίνησε στις 12 Ιουνίου του 2016 και εντοπίζεται στην Πρώην Ομοσπονδιακά Διοικούμενη Φυλετική Περιοχή (FATA) του Πακιστάν. Ακολούθησε, με 593 ημέρες (22 Ιουνίου 2019 - 3 Φεβρουαρίου 2021), η Πολιτεία Rakhine της Μιανμάρ, με 551 ημέρες (5 Αυγούστου 2019 - 5 Φεβρουαρίου 2021) τα Τζαμού και Κασμίρ της Ινδίας, και με 539 ημέρες (από τις 4 Νοεμβρίου 2019 και συνεχίζεται) η περιοχή του Τιγκρέι της Αιθιοπίας.

Σημειώνεται πως μια από τις «τάσεις» του 2021 ήταν και η αυξημένη χρήση διακοπών λειτουργίας στην κινητή τηλεφωνία κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων. Το 2021, 18 κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων των Μπαγκλαντές, Μπουρκίνα Φάσο, Τσαντ, Κούβα, Εσβατίνι, Ινδία, Ινδονησία, Ιράν, Ιράκ, Ιορδανία, Καζακστάν, Μιανμάρ, Πακιστάν, Σενεγάλη, Ν. Σουδάν, Σουδάν, Τουρκμενιστάν, και Ουγκάντα, επέβαλαν τέτοιους περιορισμούς. Η περικοπή της πρόσβασης σε κινητά για την καταστολή της δημόσιας διαφωνίας είναι μια παγκόσμια τάση και εφαρμόστηκε τουλάχιστον 37 φορές το 2021, σε σύγκριση με 15 το προηγούμενο έτος.

Παράλληλα, υπήρξε και στοχευμένο μπλοκάρισμα πλατφορμών επικοινωνίας: Οι Αρχές απάντησαν στη δημόσια κριτική και διαφωνία περιορίζοντας συγκεκριμένες πλατφόρμες σε 22 χώρες. Για παράδειγμα, στο Πακιστάν, διέκοψαν την πρόσβαση σε μεγάλες πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως τα Facebook, Twitter και TikTok, πριν από προγραμματισμένες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Οι Αρχές σε άλλες χώρες προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα, ποινικοποιώντας τη χρήση ή μπλοκάροντας την πρόσβαση σε VPN, για να εμποδίσουν τους ανθρώπους να παρακάμψουν τη λογοκρισία.

Μια άλλη τάση είναι ο συνδυασμός «στραγγαλισμού», αποκλεισμού και διακοπής λειτουργίας. Το 2021, εντοπίστηκαν 10 περιπτώσεις «στραγγαλισμού» -τεχνητού περιορισμού της ροής δεδομένων μέσω ενός δικτύου- πέντε από τις οποίες έλαβαν χώρα ταυτόχρονα ή επικαλύπτονταν και με άλλο τύπο διακοπής. Τέλος, υπήρξαν και διακοπές που στόχευσαν συγκεκριμένες τοποθεσίες και πληθυσμούς. Οι στοχευμένες διακοπές λειτουργίας, όπως αναφέρεται η έκθεση, είναι συχνά σημάδι ότι μια κυβέρνηση προσπαθεί να φιμώσει έναν συγκεκριμένο πληθυσμό, περιθωριοποιώντας περαιτέρω ήδη ευάλωτες κοινότητες.