Με αφορμή την εθνική γιορτή της 25ης Μαρτίου στα 200+2 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, σκάλισα το αρχείο μου και βρήκα μια ενδιαφέρουσα σκέψη-απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, στο ηλεκτρονικό περιοδικό “Χάρτης” (τεύχος 33, Σεπτέμβριος 2021), στο σχετικό αφιέρωμα. Γράφει ο Νικήτας Σινιόσογλου, συγγραφέας, ερευνητής στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών:
“Σήμερα, αμφιβάλλει κανείς αν υφίσταται ακόμη καμιά αδήριτη ανάγκη να βρεθεί μια ομογενοποιητική αφήγηση γύρω από το 1821. Κι είναι αυτή μια γόνιμη αμφιβολία, ένα δείγμα ωρίμανσης του στοχασμού και της έρευνας. Το 1821 δεν λειτουργεί πια καλά ως τυπικό ιστορικό ορόσημο που κάτι πρέπει να σημαίνει· αλλά ως απρόβλεπτη κι ελεύθερη γεννήτρια ιδεών: από την ιστορία της επιστήμης και την ιστορία των ιδεών ως τη νομική σκέψη, την κοινωνική ιστορία και τη φιλολογία· κι από τη λογοτεχνία ως τις εικαστικές τέχνες, το «1821» τροφοδοτεί την επιστήμη και τη δημιουργία προκαλώντας άμεσα ή έμμεσα τον αναστοχασμό και την εκλέπτυνση της ιστορικής αυτοσυνείδησης”.
Νομίζω πως σήμερα, στη διάσταση της ανατροφοδοσίας από το 1821 για την ιστορική αυτοσυνείδηση, αξίζει να παρατίθεται και το διεθνές αίσθημα για τη σημασία του Γένους στα προεπαναστατικά χρόνια. Το 1822, είχε εκδοθεί το ποίημα του Percy Shelley “Ελλάς”, για την ενίσχυση του επαναστατικού αγώνα. Από τον πρόλογο της έκδοσης, αντιγράφω: “Είμαστε όλοι Έλληνες. Οι νόμοι και η λογοτεχνία μας, η θρησκεία και οι τέχνες μας - όλα έχουν τις ρίζες τους στην Ελλάδα”.
Σημερινή, στοχαστικά και συγκινησιακά δημιουργική είναι και η εικαστική αποτύπωση των “Μορφών του "21" από τον χαράκτη και ζωγράφο Γιάννη Ψυχοπαίδη, που παραθέτω. Απέδωσε πολλά πρόσωπα του αγώνα, συνυφασμένα με τη συλλογική μνήμη.
Τα περισσότερα γνωστά και ορισμένα λιγότερο προβεβλημένα, συνθέτουν μια προσωποποιημένη, πολύπτυχη εικαστική αναφορά “ενός σύνθετου, αντιφατικού, σκληρού αλλά και πάρα πολύ ηρωϊκού κόσμου”, όπως λέει ο καλλιτέχνης. Οι “Μορφές” είχαν εκτεθεί το 2021 στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς.
Σχόλια