Ισραήλ: Πώς οι κοστοβόρες πολεμικές επιχειρήσεις «ναρκοθετούν» την οικονομική σταθερότητα & την περιφερειακή ανάπτυξη

Αύξηση στρατιωτικών δαπανών: Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Άμυνας για το 2023 —δηλαδή, πριν από το ξέσπασμα του πολέμου— ανερχόταν σε περίπου 60 δισεκατομμύρια NIS. Για το 2024, ανέρχεται σε περίπου 99 δισεκατομμύρια NIS, λαμβάνοντας υπόψη τις αυξήσεις (Πηγή:Arab Center Washington DC). Η Επιτροπή Nagel αναμένεται να διαθέσει επιπλέον 20-30 δισεκατομμύρια NIS ετησίως στον προϋπολογισμό για την ασφάλεια τα επόμενα χρόνια, και ο προϋπολογισμός του υπουργείου για το 2025 αναμένεται να είναι περίπου 118 δισεκατομμύρια NIS, σχεδόν διπλάσιος από τον προϋπολογισμό του 2023. Εκτός από τις τρέχουσες ανάγκες ως αποτέλεσμα του πολέμου, η αύξηση των δαπανών αποσκοπεί στη χρηματοδότηση της ενίσχυσης του στρατού λόγω της αλλαγής στην κατάσταση ασφαλείας.

Άμβλυνση της Οικονομικής Ανάπτυξης: Μία από τις σημαντικότερες αρνητικές επιπτώσεις του πολέμου στη Γάζα είναι η μείωση της οικονομικής ανάπτυξης του Ισραήλ. Από την έναρξη του πολέμου, και ιδιαίτερα κατά τους πρώτους δύο μήνες, υπήρξε μείωση της κατανάλωσης, της παραγωγής και των επενδύσεων, καθώς και πλήρης αναστάτωση της οικονομίας στο νότο και, εν μέρει, στο βόρειο τμήμα της χώρας. Αυτό οδήγησε σε μείωση της είσπραξης φόρων και της οικονομικής ανάπτυξης. Αντίθετα, η αύξηση των κυβερνητικών δαπανών λόγω του πολέμου αναμένεται να μετριάσει αυτή τη μείωση (Πηγή:Arab Center Washington DC).

Κρατικός Προϋπολογισμός: Υπό το πρίσμα αυτών των οικονομικών συνθηκών, καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται, η ισραηλινή κυβέρνηση αναγκάστηκε να αυξήσει τον προϋπολογισμό του 2023 κατά 30 δισεκατομμύρια NIS, φτάνοντας τα 510 δισεκατομμύρια NIS. Το Υπουργείο Οικονομικών αναδιαμόρφωσε επίσης τον γενικό προϋπολογισμό του 2024 και τον προσάρμοσε στην εμπόλεμη κατάσταση, και πρότεινε περικοπές στον προϋπολογισμό και αυξήσεις φόρων. Το εξωτερικό χρέος αναμένεται να φτάσει το 70% του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να κάνει νέες περικοπές στους προϋπολογισμούς όλων των υπουργείων και να αυξήσει τους φόρους για να χρηματοδοτήσει τα έξοδα του πολέμου και να ελαφρύνει το βάρος του εξωτερικού χρέους.

Αυξανόμενο έλλειμμα προϋπολογισμού: Το έλλειμμα του προϋπολογισμού αναμένεται να αυξηθεί ως αποτέλεσμα της μείωσης της οικονομικής ανάπτυξης και της κατανάλωσης, των χαμηλότερων εσόδων, ιδίως από φόρους, και των υψηλότερων κυβερνητικών δαπανών για την κάλυψη του κόστους και των απωλειών του πολέμου και της ανοικοδόμησης, ιδίως στη νότια περιοχή. Σύμφωνα με προκαταρκτικές εκτιμήσεις, η αξία των ζημιών στους αμάχους στις πόλεις του νότου ανήλθε σε περίπου 6 δισεκατομμύρια NIS.

Εξωτερικό χρέος: Ο λόγος του εξωτερικού χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί σε σχεδόν 70%, σε σύγκριση με 60% τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Aaron, αυτό είναι το υψηλότερο ποσοστό που μπορεί να φτάσει το Ισραήλ χωρίς να βλάψει τη διεθνή πιστοληπτική του αξιολόγηση. Τον περασμένο Νοέμβριο, η κυβέρνηση αναθεώρησε εκ νέου το ανώτατο όριο του δημοσιονομικού ελλείμματος κατά 1,1% επιπλέον, από 6,6% του ΑΕΠ σε 7,7%, ανεβάζοντας τον κρατικό προϋπολογισμό το 2024 σε 660 δισεκατομμύρια NIS (Πηγή:Arab Center Washington DC). Οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ, οι οποίες έχουν ενημερωθεί μέχρι τον Οκτώβριο του 2024, δείχνουν ότι το έλλειμμα θα φτάσει περίπου το 9% του ΑΕΠ.

Πληθωρισμός: Ο πόλεμος στη Γάζα και με το Ιράν έχει αντιφατικές επιπτώσεις στον πληθωρισμό. Αφενός, υπάρχουν παράγοντες που προκαλούν μείωση του πληθωρισμού, οι σημαντικότεροι από τους οποίους είναι η μείωση της δημόσιας κατανάλωσης και η αναμενόμενη οικονομική ύφεση μετά τον πόλεμο. Αφετέρου, η συναλλαγματική ισοτιμία του σέκελ έναντι του δολαρίου αναμένεται να συνεχίσει να μειώνεται - δηλαδή, θα υπάρξουν υψηλότερες τιμές για τα εισαγόμενα αγαθά και υπηρεσίες και μεγάλος όγκος κυβερνητικών δαπανών - και ο πόλεμος θα οδηγήσει σε έλλειψη πολλών γεωργικών προϊόντων λόγω της συγκέντρωσης της ισραηλινής γεωργίας στη νότια περιοχή.

Αγορά Εργασίας: Στην αρχή του πολέμου, το Ισραήλ εμπόδισε την είσοδο Παλαιστινίων εργατών από τη Δυτική Όχθη και η πλειονότητα των ξένων εργατών εγκατέλειψε τη χώρα. Ως αποτέλεσμα, υπήρξαν ζημιές σε παραδοσιακούς οικονομικούς κλάδους όπως οι κατασκευές, οι υποδομές, η παραδοσιακή βιομηχανία και η γεωργία. Αυτό αναμένεται να οδηγήσει σε μείωση της κατασκευής διαμερισμάτων και κατοικιών, αύξηση των τιμών των ακινήτων, αρνητικό αντίκτυπο στις κατασκευαστικές εταιρείες λόγω της διακοπής πολλών έργων, καθώς και σε μείωση της γεωργικής παραγωγής και αύξηση των τιμών των λαχανικών, των φρούτων και των γεωργικών προϊόντων (Πηγή:Arab Center Washington DC).

Από την άλλη πλευρά, υπάρχει ζημιά στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας και της προηγμένης κατασκευής που προκύπτει από την στρατολόγηση εφέδρων δυνάμεων που εργάζονται σε αυτόν τον τομέα, καθώς και την απενεργοποίηση χιλιάδων Ισραηλινών λόγω σωματικών και ψυχολογικών τραυματισμών στον πόλεμο. Θα υπάρξει επίσης σχεδόν πλήρης διακοπή της δραστηριότητας στον τουριστικό τομέα για αρκετούς μήνες. Αντ ' αυτού, ο στρατιωτικοβιομηχανικός τομέας είναι πιθανό να δει μια αύξηση στις παραγγελίες και τον αριθμό των εργαζομένων.

Πτώση στην πιστοληπτική ικανότητα: Υπήρξε μείωση στην πιστοληπτική αξιολόγηση του Ισραήλ από διεθνείς οίκους αξιολόγησης το 2024, ως αποτέλεσμα της μείωσης της απόδοσης της ισραηλινής οικονομίας και των αυξημένων κινδύνων. Για παράδειγμα, η Moody's προειδοποίησε ότι μια στρατιωτική αντιπαράθεση θα αποδυνάμωνε ουσιαστικά τους θεσμούς του Ισραήλ, ιδίως τα εργαλεία χάραξης πολιτικής. Η Moody's ανησυχεί για την έλλειψη δημοσιονομικής πειθαρχίας μετά τον πόλεμο και υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με την αύξηση των ετήσιων πολεμικών δαπανών κατά 15 έως 20 δισεκατομμύρια NIS τα επόμενα χρόνια.

Τον Νοέμβριο, η Τράπεζα του Ισραήλ προέβλεψε ότι ο πόλεμος θα επιφέρει συνολικά έξοδα περίπου 53 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ μέχρι το 2025. Αυτή η εκτίμηση βασίστηκε σε προβλέψεις για αυξημένες αμυντικές και άλλες δαπάνες, σε συνδυασμό με μείωση των φορολογικών εσόδων. Το μέγεθος της στρατιωτικής δραστηριότητας που είδε το Ισραήλ όσον αφορά τη διάρκεια, την ένταση και το κόστος δεν έχει παρατηρηθεί πρόσφατα. Ο πόλεμος της Γάζας του 2014, γνωστός και ως Επιχείρηση Προστατευτικής Αιχμής από τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις (IDF), διήρκεσε πάνω από ένα μήνα και είχε σημαντικό αντίκτυπο στην ισραηλινή οικονομία. Οδήγησε σε εκτιμώμενη απώλεια 7 δισεκατομμυρίων ILS (1,96 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ), εξαιρουμένων των μισθών των εφέδρων και των δαπανών για οπλισμό της αεροπορίας. Για την αποκατάσταση της οικονομικής σταθερότητας, η κυβέρνηση εφάρμοσε περικοπή του προϋπολογισμού κατά 2 δισεκατομμυρίων ILS (559 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ) σε όλα τα υπουργεία, εκτός από την άμυνα.

Εν κατακλείδι, ας ευχηθούμε να επικρατήσει η λογική και η διπλωματία γιατί όπως έλεγε και ο Ησίοδος «Ειρήνη ανά γην κουροτρόφος». (Η ειρήνη τρέφει γιους στον κόσμο.)