Κυριάκος Πιερρακάκης: Η ψηφιακή μετάβαση ως μοχλός σύγκλισης της Ελλάδας με την Ευρώπη

Απευθυνόμενος σε ένα ακροατήριο που χαρακτήρισε «σχεδόν οικογενειακό», αναφερόμενος στην κοινότητα του ΣΕΠΕ, ο κ. Πιερρακάκης έκανε μια αναδρομή στις πρώτες ημέρες της πληροφορικής στη χώρα, συνδέοντάς τες με τη δική του προσωπική πορεία. Από τα περιοδικά πληροφορικής της δεκαετίας του ’90 έως τη σημερινή λειτουργία του gov.gr, η ψηφιακή τεχνολογία, όπως ανέφερε, λειτούργησε όχι μόνο ως δίαυλος επικοινωνίας με τον κόσμο, αλλά και ως υπόσχεση για το πώς θα μπορούσε να μετασχηματιστεί η Ελλάδα αν ενσωμάτωνε την καινοτομία στον πυρήνα της λειτουργίας της.

Σημαντικό μέρος της ομιλίας αφιερώθηκε στην πρόοδο της χώρας στον δείκτη DESI, και ειδικότερα στον τομέα των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών. Υπενθύμισε ότι το 2019 είχε θέσει ως στόχο, μέσα σε μια τετραετία, η Ελλάδα να μετακινηθεί από τις τελευταίες θέσεις προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, φιλοδοξία που τότε αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό. Όπως σημείωσε, τον καθοδήγησε η έννοια της «αισιοδοξίας της βούλησης» του Αντόνιο Γκράμσι: η πεποίθηση ότι, εφόσον κατανοήσεις σωστά το περιβάλλον και εργαστείς με ανάστροφη λογική σχεδιασμού (reverse engineering), μπορείς να χαράξεις έναν ρεαλιστικό δρόμο προς τον στόχο. «Διαθέταμε το hardware, αλλά μας έλειπε το software», τόνισε, εξηγώντας ότι το κρίσιμο στοιχείο ήταν το ίδιο το κράτος: η διοικητική οργάνωση και η κατάλληλη νομοθετική αρχιτεκτονική.

«Η Ελλάδα μπορεί να συγκαταλεχθεί και εντός της πρώτης πεντάδας της ΕΕ στις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες»

Ιδιαίτερη μνεία έγινε στην «Ψηφιακή Βίβλο» και στο gap analysis του Δημοσίου που προηγήθηκε του Ταμείου Ανάκαμψης. Σύμφωνα με τον υπουργό, αρχικά υπήρχε διαθέσιμο μόλις το 20%-25% των απαιτούμενων πόρων για τον συνολικό ψηφιακό μετασχηματισμό. Η υγειονομική κρίση και η αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης άλλαξαν ριζικά τα δεδομένα, επιτρέποντας τη μετάβαση από το επίπεδο του απολύτως αναγκαίου σε αυτό του πραγματικά φιλόδοξου. Όπως ανέφερε, τα περισσότερα εμβληματικά έργα βρίσκονται πλέον στο στάδιο της ολοκλήρωσης, κάτι που –υπό προϋποθέσεις– μπορεί να φέρει την Ελλάδα ακόμη και εντός της πρώτης πεντάδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες.

Παρά τη θετική πορεία, ο κ. Πιερρακάκης αναγνώρισε ότι εξακολουθούν να υπάρχουν ανοιχτά μέτωπα: οι σταθερές τηλεπικοινωνιακές υποδομές, η ψηφιακή ωρίμανση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και, κυρίως, η ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού. Ωστόσο, υπογράμμισε ότι η μέχρι σήμερα πρόοδος αποδεικνύει τι μπορεί να επιτευχθεί όταν υπάρχει σαφής στόχος, πολιτική βούληση και ουσιαστική σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

«Η ελληνική εμπειρία ψηφιακής μεταρρύθμισης λειτουργεί πλέον ως case study»

Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσίασε η αναφορά του στη διεθνή εικόνα της Ελλάδας, όπως την αποκόμισε κατά τις επισκέψεις του σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες στο πλαίσιο της υποψηφιότητάς του για την προεδρία του Eurogroup. Όπως σημείωσε, η ελληνική εμπειρία ψηφιακής μεταρρύθμισης λειτουργεί πλέον ως case study: όχι ως παράδειγμα μιας χώρας που ξεκίνησε ιδανικά, αλλά ως απόδειξη ότι ένας «ουραγός» μπορεί μέσα σε λίγα χρόνια να συγκλίνει ουσιαστικά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Σε στρατηγικό επίπεδο, ο υπουργός τόνισε ότι η ψηφιακή πολιτική δεν πρέπει να αντιμετωπίζει την τεχνολογία ως αυτοσκοπό, αλλά ως εργαλείο διοίκησης. «Το λάθος ερώτημα δεν είναι τι μπορούμε να κάνουμε με την Τεχνητή Νοημοσύνη, αλλά ποιο πρόβλημα θέλουμε να επιλύσουμε», ανέφερε, επισημαίνοντας ότι η πολιτική πρέπει να καθοδηγεί την τεχνολογία και όχι το αντίστροφο.

Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα ουσιαστικής θεσμικής αλλαγής παρουσίασε το Εθνικό Μητρώο Διοικητικών Διαδικασιών «Μίτος», το οποίο επιτρέπει για πρώτη φορά τη συστηματική αποτύπωση και μέτρηση των διοικητικών διαδικασιών, αποκαλύπτοντας τα σημεία υπερβολικής γραφειοκρατίας. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, συνέδεσε τον ψηφιακό μετασχηματισμό με την ανάγκη άρσης των εσωτερικών φραγμών στην ενιαία αγορά, παραπέμποντας στις εκθέσεις Ντράγκι και Λέτα.

«Οι πόροι δεν προϋπάρχουν – δημιουργούνται»

Αναφερόμενος στην επόμενη ημέρα, μετά την ολοκλήρωση του Ταμείου Ανάκαμψης, ξεκαθάρισε ότι η αναπτυξιακή πορεία της χώρας δεν μπορεί να στηρίζεται αποκλειστικά σε ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις. «Οι πόροι δεν προϋπάρχουν – δημιουργούνται», υπογράμμισε, αναδεικνύοντας τη σημασία της καινοτομίας, των συνεργασιών και της διασυνοριακής κλίμακας. Στο ίδιο πλαίσιο ενέταξε την ανάγκη διαμόρφωσης ευρωπαϊκών πρωταθλητών και ενοποιημένων αγορών κεφαλαίου, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ένταξη του Χρηματιστηρίου Αθηνών στο δίκτυο του Euronext.

Ολοκληρώνοντας την ομιλία του, ο κ. Πιερρακάκης αναφέρθηκε στις μεγάλες προκλήσεις της σύγχρονης εποχής: τη ραγδαία επιτάχυνση της τεχνολογίας, το δημογραφικό ζήτημα και την ανάγκη τα πολιτικά συστήματα να λειτουργούν με μεγαλύτερη προνοητικότητα. «Η Ελλάδα έχει δοκιμαστεί σκληρά, αλλά έχει αποδείξει την ανθεκτικότητά της», κατέληξε, καλώντας σε αυτοπεποίθηση και πίστη στις δυνατότητες της χώρας να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στη νέα ψηφιακή και οικονομική πραγματικότητα.