Σε ένα μεικτό σύστημα δύο πυλώνων ασφάλισης εξελίσσεται το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας και σε δεύτερη φάση τριών πυλώνων που θα περιλαμβάνει και την ιδιωτική ασφάλιση. Τα συνταξιοδοτικά αποθέματα συρρικνώνονται, η ελαστική εργασία αυξάνεται, η ανεργία είναι σε υψηλά επίπεδα και η Ελλάδα γερνάει. Σήμερα, η χώρα βρίσκεται στις 6 πρώτες χώρες με την ταχύτατη γήρανση. Η επιστημονική κοινότητα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, υπογραμμίζοντας ότι η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη. Τρία εκατομμύρια Έλληνες το 2050 θα έχουν ξεπεράσει το 60ο έτος της ηλικίας τους. Το μέλλον των συντάξεων βάσει των δεδομένων είναι αβέβαιο, όπως και των μεταρρυθμίσεων που έχουν γίνει στο ασφαλιστικό σύστημα.
Αυτοτέλεια είναι η ανάπτυξη των Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Ταμείων (Pension Funds. ΤΕΑ) στην Ελλάδα, προκειμένου να δοθεί λύση στο πρόβλημα του συνταξιοδοτικού συστήματος. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγουν μελέτες των ΟΟΣΑ, ΙΟΒΕ, ΕΑΕΕ. Ο θεσμός στην Ελλάδα ξεκίνησε με τον Ν. 3029/2002 με πολλά κενά που μέχρι σήμερα μένει να ξεκαθαριστούν, μεταξύ αυτών ο ρόλος των (αντ)ασφαλιστών και των διαχειριστών κεφαλαίων. Πολύ σοβαρή δουλειά καλείται να κάνει η Πολιτεία, καθώς στην Ελλάδα υπάρχει σύγχυση για το ρόλο τους. Συνεπώς, για να επιτευχθεί ο στόχος τους θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα ασφαλές περιβάλλον για εργαζόμενους και εργοδότες και την παραμονή τους σε αυτά.
Τα χαρακτηριστικά των ΤΕΑ
Ο θεσμός της επαγγελματικής ασφάλισης, σύμφωνα με την Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ), καλύπτει την ανάγκη συμπληρωματικής ενίσχυσης των δημόσιων συνταξιοδοτικών συστημάτων ασφάλισης (επικουρική σύνταξη), τα οποία πιέζονται από το δημογραφικό και την σχέση αναλογίας μεταξύ εργαζόμενων και συνταξιούχων.
Ειδικότερα τα ΤΕΑ είναι ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, σκοπός τους είναι η παροχή συμπληρωματικής σύνταξης, λειτουργούν με βάση το κεφαλαιοποιητικό σύστημα, απαιτείται η συμμετοχή των εργαζομένων, έχουν διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, παρέχεται η ευχέρεια καθορισμού ευέλικτου πλάνου εισφορών και παροχών, εποπτεύονται από το υπουργείο εργασίας, την εθνική αναλογιστική αρχή, την επιτροπή κεφαλαιαγοράς, και από ορκωτούς ελεγκτές. Έχουν την υποχρέωση να προσλάβουν θεματοφύλακα διαχειριστή επενδύσεων και επενδυτικής επιτροπής.
Μέλη των ΤΕΑ δικαιούνται να είναι: υπάλληλοι, συνταξιούχοι, ελεύθεροι επαγγελματίες έχοντας το δικαίωμα της ίσης μεταχείρισης, της ενημέρωσης, το δικαίωμα πρόσβασης σε έγγραφα ταμείου, το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, το δικαίωμα της διαγραφής, το δικαίωμα διατήρησης ασφαλιστικών δικαιωμάτων επί αλλαγής επαγγελματικής ιδιότητας ή διαγραφής από το ταμείο.
Οφέλη για τους ασφαλισμένους: Οι εισφορές των μελών πιστώνονται σε ατομικούς συνταξιοδοτικούς λογαριασμούς, είναι αφορολόγητες, οι εφ’ άπαξ εισφορές είναι αφορολόγητες, οι επενδυτικές στρατηγικές είναι χαμηλού ρίσκου, επικρατεί διαφάνεια για κάθε απόφαση του ταμείου, οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν στην διοίκηση των ΤΕΑ.
Διαφορές Ευρώπης - Ελλάδας
Στην Ευρώπη, σύμφωνα με τα στοιχεία της EIOPA (European Insurance and Occupational Pensions Authority, Ευρωπαϊκή Εποπτική Αρχή για τις Συντάξεις και την Επαγγελματική Ασφάλιση), ο αριθμός των επαγγελματικών ταμείων αγγίζει τα 155.441. Τα συνολικά υπό διαχείριση κεφάλαια ξεπερνούν τα 3,8 τρισεκατομμύρια ευρώ αποτελώντας το 24% του ΑΕΠ του Ε.Ο.Χ.
Συγκεντρωτικά, τα υπό διαχείριση κεφάλαια των ασφαλιστικών εταιρειών στην ΕΕ φτάνουν τα 1,1 τρισεκ., τα υπό διαχείριση κεφάλαια των ΤΕΑ στην ΕΕ, τα 3,8 τρισεκ., και τα υπό διαχείριση κεφάλαια των ελληνικών ΤΕΑ το 1,34 δισεκ.
Κατά μέσο όρο, οι Ευρωπαίοι συνταξιούχοι λαμβάνουν το 50% των συνταξιοδοτικών τους εισοδημάτων από τον κρατικό πυλώνα ασφάλισης και κατά 25% από τα επαγγελματικά ταμεία στα οποία καταβάλλουν εισφορές στην διάρκεια του εργασιακού τους βίου.
Στην τελευταία θέση η Ελλάδα
Τα ΤΕΑ στην Ελλάδα εκπροσωπούν το 0,8% του ΑΕΠ, με πρώτη την Δανία στο 208,4%. Βάσει των επεξεργασμένων στοιχείων της ΕΛΕΤΕΑ σήμερα στην Ελλάδα το σύνολο των ασφαλισμένων στα 18 εν λειτουργία ΤΕΑ (στις 7 Ιουνίου 2019 προσετέθη και «ΤEA INTERLIFE ΑΑΕΓΑ – Ν.Π.Ι.Δ.» με την υπογραφή του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης) φτάνει τους 128.627, καταλαμβάνοντας το 2,72% ενεργών ασφαλισμένων σε ΤΕΑ επί του οικονομικού ενεργού πληθυσμού και το 3,41% ενεργών ασφαλισμένων σε ΤΕΑ επί απασχολούμενων. Η αξία του ενεργητικού των, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς τη 31η Δεκ. 2018, διαμορφώνεται στα 1.388.010.347. Η μέση ετήσια απόδοση των ελληνικών ταμείων επαγγελματικής ασφάλισης στο διάστημα 2011-2018 έφτασε στο 4,4% με το μέσο όρο στην Ευρώπη μεταξύ 2004-2017 στο 5,1%.
Που επενδύουν τα Επαγγελματικά Ταμεία
Η σύνθεση των επενδυτικών χαρτοφυλακίων των ΤΕΑ στην Ευρώπη αποτελείται από ομόλογα 48%, μετοχές 30%, αμοιβαία 5%, ακίνητα 6%, άλλα 12%. Στην Ελλάδα, οι επενδύσεις σε ομόλογα καταλαμβάνουν το 59% του επενδυτικού χαρτοφυλακίου, οι μετοχές 7%, τα αμοιβαία 23%, τα ακίνητα 1% και άλλα 9%.
Αποκλειστική συνεργασία Swiss Re με Prudential Marghios & Partners
Εν όψει μεταρρυθμίσεων που αναμένονται στην Ελλάδα, η Prudential Marghios & Partners σύναψε αποκλειστική συνεργασία με την πρώτη μεγαλύτερη αντασφαλιστική στο κόσμο, την Swiss Re, επενδύοντας στο “κεφάλαιο” Επαγγελματικά Ταμεία. Οι δύο εταιρείες θα επενδύσουν στην τεχνογνωσία για την διαχείριση και αντασφάλιση των ΤΕΑ. Παράλληλα, έχουν γίνει συναντήσεις του υπουργείου εργασίας με την Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης.
Σχόλια