Ποικίλα ευρήματα που έφεραν στο φως, πρόσφατες αρχαιολογικές ανακαλύψεις, έχουν αλλάξει ριζικά τις απόψεις των αρχαιολόγων για την προϊστορική ναυσιπλοΐα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Μόλις το 2010, η αρχαιολογική έρευνα στην Κρήτη οδήγησε στην ανακάλυψη ενδείξεων για την ύπαρξη ναυσιπλοΐας πριν από 100.000 χρόνια. Κατεργασμένοι λίθοι μαρτυρούν ανθρώπινη παρουσία στο νησί πριν από την Νεολιθική Εποχή. Υπό το φως τέτοιων ενδείξεων είναι αναγκαίο να επαναξιολογηθούν, τόσο η αρχαία φύση όσο και ο θεμελιώδης ρόλος της ναυσιπλοΐας στη διασπορά ανθρώπων, αντικειμένων και ιδεών.
Έρευνες στην Κοιλάδα: μια συνεργασία Ελλάδας και Ελβετίας
Οι υποθαλάσσιες αρχαιολογικές έρευνες των οποίων ηγούνται αρχαιολόγοι του Πανεπιστημίου της Γενεύης και του μουσείου Laténium του Νεσατέλ (Ελβετία), διεξάγονται ήδη από το 2012, υπό την αιγίδα της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Ελλάδα και σε συνεργασία με την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων και το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, στον όρμο της Κοιλάδας Αργολίδας.
Το σπήλαιο Φράγχθι, στη βόρεια ακτή της Κοιλάδας (Κόλπος Ναυπλίου), είναι γνωστό ότι είχε κατοικηθεί για περίπου 35.000 χρόνια, από την Παλαιολιθική έως τη Νεολιθική εποχή. Αυτό το εκπληκτικά μεγάλο χρονικό διάστημα κατοίκησης είναι μοναδικό για όλη την Ευρώπη. Συνεπώς, αποτελεί ιδανικό τόπο για τη μελέτη βυθισμένων προϊστορικών τοπίων, δεδομένου ότι πρέπει να υπήρχε κάποιου είδους αλληλεπίδραση ανθρώπων και θάλασσας κατά τη διάρκεια των χιλιάδων αυτών ετών.
Η περιοχή γύρω από το σπήλαιο, διαθέτει το πλεονέκτημα να παραμένει σχεδόν άθικτη τόσο από την επίδραση της οικονομικής ανάπτυξης στις σύγχρονες ακτές (βιομηχανία, οικισμός, τουρισμός), όσο και από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της ανθρώπινης λεηλασίας, παράγοντες που έχουν αποδειχθεί καταστροφικοί στην Ανατολική Μεσόγειο.
"Η υποθαλάσσια προϊστορική αρχαιολογία και η αναζήτηση βυθισμένων τοπίων του παρελθόντος, αποτελούν νέα πεδία εξερεύνησης για την Ελλάδα", τόνισε ο Julien Beck, ερευνητής του τμήματος αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Γενεύης και αρχηγός της αποστολής Terra Submersa.
Οι ερευνητικές μέθοδοι
Η μελέτη των βυθισμένων προϊστορικών τοπίων πραγματοποιείται με συνδυασμό γεωφυσικών μεθόδων και ενάλιων ανασκαφών. Οι πρώτες επιτρέπουν στους ερευνητές να διαμορφώσουν μια γενική άποψη για την τοπογραφία των αρχαίων αυτών παράκτιων ζωνών, καθώς και να εντοπίσουν δυνητικά ίχνη ανθρώπινης δραστηριότητας. Οι δεύτερες τους επιτρέπουν να διερευνήσουν με λεπτομέρεια τις εν λόγω περιοχές.
Οι γεωφυσικές μέθοδοι έρευνας πραγματοποιούνται στην επιφάνεια της θάλασσας, από το MS Tûranor PlanetSolar και το Αλκυών, ένα ελληνικό ερευνητικό σκάφος εξοπλισμένο με ειδικά όργανα. Θα χρησιμοποιηθούν σεισμικές και ακουστικές μέθοδοι που θα υποστηρίζονται από εξοπλισμό αιχμής (πολυδεσμικό βυθόμετρο, sidescan σόναρ, GPS, κ.λπ.). Αντίστοιχα οι δύτες θα διεξάγουν ενάλιες ανασκαφές με τη βοήθεια συσκευών υδραυλικής αναρρόφησης. Τα αναρροφώμενα ιζήματα και το θολό νερό θα εξάγονται στο κατάστρωμα του σκάφους (ή στην ακτή, ανάλογα με το πού θα διεξάγονται οι έρευνες), όπου θα κοσκινίζονται, προκειμένου να ανακτηθούν ακόμη και τα μικρού μεγέθους υπολείμματα.
PlanetSolar: μια πλατφόρμα έρευνας και δημοσιότητας
Για τις έρευνες που θα διεξαχθούν αυτό το καλοκαίρι, οι αρχαιολόγοι πέρα από τις κλασικές μεθόδους, θα αξιοποιήσουν και το MS Tûranor PlanetSolar, το μεγαλύτερο ηλιακό σκάφος στον κόσμο. Το Πανεπιστήμιο της Γενεύης έχει αποδείξει ότι το σκάφος μπορεί με επιτυχία να χρησιμοποιηθεί ως επιστημονική πλατφόρμα, κατά τη διάρκεια της περσινής εκστρατείας Deepwater. Το καταμαράν θα χρησιμοποιηθεί κυρίως για εργασίες σε γεωφυσικές μετρήσεις και κατόπιν ως μια πλατφόρμα βάσης για την ενάλια ανασκαφή. Χάρη στα υψηλά επίπεδα ηλιοφάνειας στη Μεσόγειο, το ηλιακό σκάφος θα έχει το πλεονέκτημα να συμβάλει στη έρευνα, παράγοντας τη δική του ενέργεια.
Ταυτόχρονα το MS Tûranor PlanetSolar έχει αποδειχθεί και αποτελεσματική "πλατφόρμα δημοσιότητας". Ως ένα ιδιαίτερα ελκυστικό σκάφος, το ηλιακό καταμαράν μπορεί να γίνει, ένα σύμβολο της ελβετικής τεχνογνωσίας στους τομείς της καινοτομίας, της τεχνολογίας και της επιστήμης.
Η αποστολή TerraSubmersa στα πλαίσια της ανθρώπινης ιστορίας
Η παρουσία του μεγαλύτερου ηλιακού σκάφους σε περιοχές αρχαιολογικής έρευνας στα ελληνικά ύδατα, αντανακλά μια σειρά δεσμών ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον. Ως χαρακτηριστικό δείγμα τεχνολογίας του 21ου αιώνα, το MS Tûranor PlanetSolar τίθεται στην υπηρεσία μιας έρευνας που θα μπορούσε να ξαναγράψει την ιστορία της αρχαίας ναυσιπλοΐας.
"Περισσότερο από ένα επιστημονικό εγχείρημα, η αποστολή Terra Submersa είναι επίσης σπουδαία ευκαιρία επικοινωνίας με το ευρύ κοινό. Μέσα από σειρά εκδηλώσεων που διοργανώνονται στους σταθμούς της αποστολή, οι ερευνητές μοιράζονται το πάθος τους για την επιστήμη, ευαισθητοποιώντας το κοινό για τα μεγάλα αρχαιολογικά θέματα του καιρού μας", τόνισε ο Dominique Vassalli, πρύτανης του Πανεπιστημίου της Γενεύης.
Η "περιπέτεια" αυτή, θα λάβει χώρα στον κόλπο της Κοιλάδας, ο οποίος φιλοξενεί τα τελευταία ναυπηγεία ξύλινων σκαφών στην περιοχή. Ως σύμβολο του σύγχρονου πολιτισμού, το MS Tûranor PlanetSolar θα μπαρκάρει για μια αποστολή που στοχεύει να συναντήσει τους απογόνους των μεγάλων χαμένων πολιτισμών. Έτσι, χάρη στο έργο τους επί του πλοίου, οι αρχαιολόγοι θα δημιουργήσουν μια συμβολική σύνδεση μεταξύ νεωτερικότητας και παράδοσης.
Σχόλια