Liminal: Δημιουργώντας συνθήκες ισότιμης συμμετοχής στην τέχνη και τον πολιτισμό

Πώς προέκυψε η δημιουργία του πολιτιστικού οργανισμού Liminal και ποιοι οι στόχοι και οι δράσεις του;

Η δημιουργία του πολιτιστικού οργανισμού Liminal προέκυψε παρατηρώντας το κενό που παρουσιάζει η πολιτιστική βιομηχανία στην συμπερίληψη ατόμων που «ξεφεύγουν» από την κανονικότητα αλλά και την έλλειψη προσβασιμότητας.

Στοχεύουμε στο να εμπλουτίσουμε την πολιτιστική σκηνή, διευκολύνοντας και καλλιεργώντας την συμμετοχή ολόκληρου του κοινωνικού φάσματος σε αυτήν. Ένας περισσότερο αντιπροσωπευτικός πολιτισμός προϋποθέτει μια πιο δίκαιη κοινωνία και αυτήν οραματιζόμαστε.

Επικεντρωνόμαστε, αρχικά, στην κοινωνική ομάδα των ανθρώπων με αναπηρία και παρέχουμε υπηρεσίες προσβασιμότητας σε πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις, έργα τέχνης και ψηφιακά προϊόντα. Δημιουργούμε ευκαιρίες καλλιτεχνικής εκπαίδευσης για μικτές ομάδες και παράλληλα εκπαιδεύουμε επαγγελματίες στην ακουστική περιγραφή και στον τιτλισμό για κωφούς και βαρήκοους.

Μιλήστε μας για τον τομέα της ακουστικής περιγραφής. Τι ακριβώς είναι αυτή, που και πώς εφαρμόζεται;

Η ακουστική περιγραφή παρέχεται ως υπηρεσία προσβασιμότητας σε πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις, καθώς και σε κάθε έργο τέχνης ή ψηφιακό υλικό με οπτικό περιεχόμενο.

Είναι η προφορική περιγραφή ενός οπτικοακουστικού περιεχομένου. Μεταφέρει την εικόνα σε λόγια. Απευθύνεται σε τυφλούς και άτομα με μερική απώλεια όρασης ή άλλου είδους οπτικής αναπηρίας. Πρόκειται για μια αφήγηση των πιο σημαντικών και απαραίτητων στοιχείων που περιέχει η εικόνα (π.χ. πρόσωπα, κινήσεις, ρούχα, τοποθεσίες, εκφράσεις κλπ).

Η αφήγηση είναι ζωντανή όταν προορίζεται για οπτικοακουστικά θεάματα όπως μια θεατρική παράσταση ή ζωντανή εκδήλωση και ηχογραφημένη όταν πρόκειται για ψηφιακό υλικό, όπως μια τηλεοπτική σειρά, ταινία ή διαφήμιση.

Η ακουστική περιγραφή, στις περιπτώσεις που υπάρχει προφορικός λόγος, γίνεται μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, όταν δεν μιλάει κανείς, ενώ σε υλικό χωρίς λόγο (φωτογραφία, παράσταση χορού, άγαλμα κλπ) υπάρχει μεγαλύτερη άνεση χρόνου.

Ποια η εικόνα που υπάρχει στην Ελλάδα; Ποια η ανάπτυξη που παρουσιάζει η ακουστική περιγραφή στην χώρα μας;

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα ως προς τη συμπερίληψη και την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία. Υλοποιούνται αρκετές και αξιόλογες δράσεις, κυρίως πολιτιστικού περιεχομένου, που εμπεριέχουν και υπηρεσίες προσβασιμότητας. Ειδικότερα, η ακουστική περιγραφή, ενώ μέχρι πρότινος ήταν μια σχετικά άγνωστη τεχνική, γίνεται ολοένα και πιο γνωστή στο ευρύ ελληνικό κοινό αλλά, κυρίως, προτάσσεται ως μια δίκαιη απαίτηση της κοινότητας των ανθρώπων με προβλήματα όρασης. Αναπτύσσεται αργά αλλά σταθερά. Η εδραίωση της στην χώρα μας και η πολυεπίπεδη, συστηματική και υπεύθυνη εφαρμογή της μπορεί έμπρακτα να επιβεβαιώσει τα δημοκρατικά χαρακτηριστικά της κοινωνίας μας.

Βάσει και των εφαρμογών που προσφέρει η ακουστική περιγραφή, ο τιτλισμός και η διερμηνεία στη νοηματική, πώς μπορούν οι επιχειρήσεις να βελτιώσουν τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους, προσελκύοντας, ενδεχομένως, καινούργιο κοινό;

Μέσω των υπηρεσιών προσβασιμότητας κάθε επιχείρηση μπορεί να «φτάσει» σε όλους.

Σήμερα, οι υπηρεσίες και τα προϊόντα που «κυκλοφορούν» μοιάζουν, στην πλειοψηφία τους, να απευθύνονται μόνο σε μη ανάπηρους πελάτες. Το κοινό των ατόμων με αναπηρία ξεπερνάει το 10% του πληθυσμού και αποτελεί ένα ενεργό κομμάτι της οικονομίας, όπως επίσης η οικογένεια και οι φίλοι τους.

Εφαρμόζοντας μία καθολική προσέγγιση στα στάδια του σχεδιασμού και της παραγωγής, οι επιχειρήσεις μπορούν να βελτιώσουν υπηρεσίες και προϊόντα έτσι ώστε να μην αποκλείουν κανένα.

Τα μέσα επικοινωνίας και διαφήμισης, με την χρήση υπηρεσιών προσβασιμότητας, μπορούν εύκολα να συμπεριλάβουν τα άτομα με αναπηρία στους δέκτες των μηνυμάτων τους - η συνέχεια εξαρτάται από το είδος τη επιχείρησης, του προϊόντος ή της υπηρεσίας. Για παράδειγμα, ένα διαφημιστικό ή εταιρικό βίντεο, ένα λογότυπο, η ιστοσελίδα ή εκδήλωση μιας επιχείρησης μπορούν εύκολα να γίνουν προσβάσιμα με τιτλισμό και διερμηνεία στη νοηματική γλώσσα για κωφούς και βαρήκοους και με ακουστική περιγραφή για άτομα με προβλήματα όρασης.

Επιτρέψτε μου όμως να τονίσω ότι οι άνθρωποι με αναπηρία έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά και ανάγκες όπως κάθε άλλη κατηγορία κοινού. Η συμπερίληψη τους αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα και όχι ευκαιρία για βελτίωση του κοινωνικού προφίλ μιας εταιρείας.

Η ακουστική περιγραφή «μετατρέπει» εικόνες σε λόγια. Μπορεί αυτή η μέθοδος να χρησιμοποιηθεί σε τομείς όπως το marketing, το branding και οτιδήποτε αφορά στην «ταυτότητα» μιας επιχείρησης;

Όπου υπάρχει εικόνα, υπάρχει και η ανάγκη για την ακουστική της περιγραφή.

Ασφαλώς και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τομείς όπως το marketing, το branding, η διαφήμιση και ό,τι άλλο σηματοδοτεί την ταυτότητα και το έργο της εκάστοτε επιχείρησης. Είναι, άλλωστε, κάτι που εδραιωμένα συμβαίνει ήδη σε πολλές χώρες του εξωτερικού, με πολλαπλά επικοινωνιακά και οικονομικά οφέλη.

Γενικότερα, ποια η γνώμη σας για το θέμα της προσβασιμότητας στην χώρα μας; Προσφέρουν οι δημόσιες υπηρεσίες και οι επιχειρήσεις τις απαραίτητες δυνατότητες και εργαλεία;

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, τα τελευταία έτη γίνονται αξιόλογες προσπάθειες προς την κατεύθυνση της προσβασιμότητας από μια δυναμική και δραστήρια κοινότητα ατόμων και φορέων. Οπωσδήποτε, έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος σε σχέση με το παρελθόν. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν ακόμη για να μιλάμε με όρους ισότιμης πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία στη δημόσια σφαίρα και στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Δυστυχώς, οι δημόσιες υπηρεσίες καθυστερούν σημαντικά να υιοθετήσουν όλες τις απαραίτητες πρακτικές προσβασιμότητας που επιβάλλονται σε όλες τις χώρες κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πολλές ελληνικές υπηρεσίες και προϊόντα είναι ακόμη απροσπέλαστα για όποιον έχει κάποια αναπηρία.

Το ελπιδοφόρο είναι ότι πλέον υπάρχει μια πλούσια γνώση, εύκολα προσβάσιμη και εφαρμόσιμη. Είμαι σίγουρος ότι σύντομα θα παρακολουθήσουμε μια ουσιαστική προσαρμογή των ελληνικών επιχειρήσεων και θα είναι τιμή μας να συμβάλουμε με όλα τα μέσα που διαθέτουμε προς αυτή την κατεύθυνση.

Υπάρχει όμως και το θέμα της εκπαίδευσης, για το οποίο εσείς πραγματοποιείτε και σχετικά εργαστήρια. Υπάρχουν επαγγελματικές ευκαιρίες, σήμερα, σε αυτούς τους τομείς;

Μας ενδιαφέρει πολύ ο τομέας της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης. Πραγματοποιούμε εργαστήρια με στόχο την ανάπτυξη δεξιοτήτων, την άρση του αποκλεισμού και τη μελλοντική συμμετοχή των μαθητών μας σε αντίστοιχες δράσεις.

Επίσης, πραγματοποιούμε εργαστήρια για επαγγελματίες, όπως αυτά της οπτικοακουστικής μετάφρασης (ακουστική περιγραφή και τιτλισμός), με απώτερο στόχο την επαγγελματική απορρόφηση των συμμετεχόντων. Υπάρχουν και δημιουργούνται νέες ευκαιρίες για απασχόληση σε αυτούς τους τομείς.

Όσο η κοινωνία μας αλλάζει, τόσο από τη βάση της όσο και θεσμικά, θα παρουσιάζονται ολοένα και περισσότερες δυνατότητες απασχόλησης στην πολιτιστική βιομηχανία και την οπτικοακουστική μετάφραση.

Θα ήθελα να δούμε και τι συμβαίνει σε παγκόσμια κλίμακα. Θα λέγατε πως υπάρχει ευαισθητοποίηση γύρω από τα συγκεκριμένα ζητήματα; Ποιος ο ρόλος των νέων τεχνολογιών στη βελτίωση της προσβασιμότητας;

Σε παγκόσμια κλίμακα, υπάρχει έντονη ευαισθητοποίηση γύρω από τα συγκεκριμένα ζητήματα. Η προσβασιμότητα και η συμπερίληψη των ατόμων με αναπηρία αποτελούν βασικά θέματα στην παγκόσμια ατζέντα. Γι’ αυτό άλλωστε παρατηρείται και αρκετή κινητοποίηση σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο τα τελευταία χρόνια. Οι νέες τεχνολογίες συμβάλλουν καθοριστικά στην ανάπτυξη και βελτίωση της προσβασιμότητας. Υπάρχουν πλέον εξαιρετικά τεχνολογικά εργαλεία για την ακουστική περιγραφή και τον τιτλισμό για κωφούς. Οι νέες τεχνολογίες αναπτύσσονται ραγδαία και στο διαδίκτυο, διευρύνοντας έτσι τους ορίζοντες και τις δυνατότητες προσβασιμότητας.

Ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι της Liminal, για το 2020; Υπάρχουν νέες δράσεις που προγραμματίζετε;

Υποδεχτήκαμε το 2020 σε ένα στάδιο διεύρυνσης της ομάδας μας με στόχο να μπορούμε να εξυπηρετήσουμε την αυξανόμενη ζήτηση στον τομέα των υπηρεσιών προσβασιμότητας αλλά και στον τομέα της εκπαίδευσης.

Οι προσπάθειες μας επικεντρώνονται στην εδραίωση της προσβασιμότητας στον πολιτισμό, ώστε αυτή να πάψει να αποτελεί εξαίρεση αλλά κανόνα και στην παροχή των υπηρεσιών αυτών και σε επιχειρήσεις. Ο στόχος είναι μια ολιστική αλλαγή στη κοινωνία μας σε όλες της τις εκφάνσεις. Στον τομέα της εκπαίδευσης έχουμε σχεδιάσει και υλοποιούμε ένα πλούσιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα στον «Χώρο» στην Πλατεία Θεάτρου. Επιπλέον, σε συνεργασία με άλλους επαγγελματίες και φορείς σχεδιάζουμε πολυθεματικά πρότζεκτ με στόχο την ενίσχυση της κατανόησης, της εφαρμογής και της εξάπλωσης του καθολικού σχεδιασμού στην ελληνική πραγματικότητα.