Από την αρχή μας σαν ανθρώπινο είδος, καταλάβαμε πως τα ένστικτά μας εξυπηρετούνται πολύ καλύτερα με το να ζούμε σε ομάδες.
Να έχουμε ανθρώπους δίπλα μας για να επικοινωνούμε, να αλληλοβοηθούμαστε και να ενισχύουμε έτσι τις προσπάθειες του καθενός για να φθάσουμε στην ικανοποίηση των αναγκών μας. Το να ζεις μόνος σου στη ζούγκλα είναι διαφορετικό από το να ζεις μαζί με μια ομάδα. Μόνος σου πρέπει να κυνηγήσεις, να βρεις καταφύγιο, να αντιμετωπίσεις τους κινδύνους και να βρεις μέσα σε όλα αυτά λίγο χρόνο να φας και να κοιμηθείς. Από την άλλη, όταν λειτουργείς ως μέλος μιας ομάδας, οι εργασίες θα μοιραστούν. Ένας θα βρει το φαγητό, άλλος το καταφύγιο και ένας θα φυλάει σκοπιά τη νύχτα για να ειδοποιήσει όσους κοιμούνται για ενδεχόμενο κίνδυνο. Οι βασικές σου ανάγκες, εξυπηρετούνται καλύτερα, αμεσότερα και πιο αποτελεσματικά καθώς όλη σου η ενέργεια και δημιουργικότητα αξιοποιείται σε ένα μόνο ποσοστό των εργασιών που θα έπρεπε να κάνεις αν ήσουν μόνος.
Ποιος αποφασίζει όμως ποιος θα κάνει τι; Ποιος θα φάει πρώτος από το φαγητό, ποιος θα κάνει την πιο εύκολη σκοπιά και ποιος θα κοιμηθεί στο καλύτερο μέρος του καταφύγιου; Από την γέννηση του ανθρώπινου είδους η απάντηση μας έρχεται εγγενώς. Είναι καταγεγραμμένη βαθιά μέσα μας, στο υποσυνείδητό μας. Είμαστε ιεραρχικά ζώα και αυτό επιβεβαιώνεται από την ιστορία. Οποιαδήποτε ομάδα ανθρώπων και αν επιλέξουμε να μελετήσουμε πάντα υπάρχει αρχηγός. Όσο και να μας αρέσει η ιδέα του να είμαστε ίσοι, το γεγονός είναι πως δεν είμαστε. Και αυτό γιατί η ίδια η φύση προέβλεψε πως καλύτερος τρόπος να συνεργαστεί ένα είδος, όπως το δικό μας, είναι να εξελιχθεί σε ιεραρχικό. Έτσι έχει περισσότερες πιθανότητες να διαιωνιστεί και να επιβιώσει. Στις φυλές μας, δίναμε το καλύτερο κομμάτι του θηράματος στον αρχηγό. Μπορούσε να επιλέξει πρώτος το θηλυκό της επιθυμίας του για να τεκνοποιήσει. Στον αρχηγό μιας εταιρείας, παρέχουμε εταιρικό αυτοκίνητο, καλύτερο μισθό και παροχές που δεν παίρνουν οι άλλοι. Το πρωτεύον αρσενικό στις φυλές ή ο/η αρχηγός σε μια εταιρεία, χώρα και σε οποιαδήποτε ομάδα ανθρώπων, πάντα είχε ευνοϊκότερη μεταχείριση από τους υπόλοιπους.
Και η αλήθεια είναι πως το θεωρούμε λογικό. Μέσα μας γνωρίζουμε πως είναι το σωστό. Όχι μόνο το δεχόμαστε, αλλά επιπροσθέτως, θα κάνουμε πολλά πράγματα για να βοηθήσουμε σε αυτή την ευνοϊκή μεταχείριση. Στον CEO της εταιρείας που δουλεύουμε ή στον Διευθυντή μας, θα παραχωρήσουμε την καρέκλα μας σε ένα τραπέζι αν απαιτείται. Θα του παραχωρήσουμε την θέση μας στην ουρά του κυλικείου ή μια θέση parking. Αν παράλληλα καταφέρουμε κάτι σημαντικό, θα φυλάξουμε με περίσσια τιμή το συγχαρητήριο σημείωμα του διευθυντή μας σε σχέση με του ομόβαθμου συνεργάτη μας.
Παράλληλα, γνωρίζοντας αυτά τα πλεονεκτήματα και παροχές που οι αρχηγοί απολαμβάνουν στις κοινωνίες μας, θέλουμε και εμείς να τους πλησιάσουμε στην ιεραρχία ή να γίνουμε αρχηγοί στις θέσεις τους. Θέλουμε να φαινόμαστε πως είμαστε ικανοί να το καταφέρουμε τα μάτια των μελών των όποιων ομάδων ανήκουμε. Είτε είναι η εταιρεία μας, είτε η γειτονιά μας, είτε ο κλάδος της εργασίας μας, είμαστε πάντα σε διάθεση να δείξουμε πως τα πάμε καλά. Για αυτό μιλάμε για τα κατορθώματά μας, για αυτό επιδεικνύουμε το νέο μας αυτοκίνητο γυαλίζοντας το σήμα της κατασκευάστριας εταιρείας ή κρεμάμε στους τοίχους μας τα πτυχία μας και τα βραβεία μας. Θέλουμε να δείξουμε ότι είμαστε δυνατοί και αντάξιοι αυτής της ανόδου μας στην κοινωνική ιεραρχία και των πλεονεκτημάτων που απορρέουν από αυτή.
Όμως τα πλεονεκτήματα του να είσαι αρχηγός, ηγέτης ή CEO, έρχονται με ένα τίμημα και μάλιστα ακριβό. Η ομάδα δεν είναι χαζή. Δεν θα έδινε όλες αυτές τις παροχές και τα πλεονεκτήματα σε έναν άνθρωπο χωρίς λόγο. Δεν θα ήταν δίκαιο. Περιμένουμε από τον καλοταϊσμένο, γεμάτο αυτοπεποίθηση από τον σεβασμό του κόσμου και καλοδιατηρημένο από τις παροχές της κοινωνίας ηγέτη μας, στην εμφάνιση του κινδύνου να τρέξει υπέρ της προστασίας μας πρώτος. Να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες για εμάς. Να πάρει τις δύσκολες αποφάσεις για το γενικότερο καλό. Να αναλάβει το ρίσκο και τις ευθύνες όσο εμείς θα κοιμόμαστε ήσυχοι και να εκτεθεί αντί για εμάς εκπροσωπώντας την ομάδα.
Αυτό είναι που πολλοί ηγέτες ξεχνούν. Νιώθουμε άσχημα όταν ακούμε για τα εξωπραγματικά bonus των στελεχών τραπεζών. Δεν έχει να κάνει ποτέ με τα χρήματα και τα νούμερα και το κόστος των παροχών που απολαμβάνουν. Δεν λέει κάτι σε κανέναν μας αν πήρε 500.000 ευρώ ή 1.000.000 ευρώ bonus. Έχει να κάνει με την κοινωνική δέσμευση που έχει ο ηγέτης απέναντι στα μέλη της ομάδας που εκπροσωπεί και αν αυτή τη δέσμευση την έχει τιμήσει. Όταν το στέλεχος της τράπεζας, προχωράει σε απολύσεις για να μειώσει το εργασιακό κόστος και έτσι να αυξήσει την μετοχή της τράπεζας, στη κοινή γνώμη αυτό φαίνεται ως το ότι άφησε το κίνδυνο, την ανεργία, να χτυπήσει τα μέλη της ομάδος του, υπέρ του δικού του συμφέροντος. Για να πάρει αυτό το bonus, για να συντηρήσει τα οφέλη της ηγετικής θέσης, οι δικοί του άνθρωποι χτυπιούνται από τους εξωτερικούς κινδύνους. Το πρόβλημα είναι πως έχει αυτή τη θέση, ακριβώς για να τους προστατέψει από αυτούς. Δεν θα είχαμε κανένα πρόβλημα να τους δώσουμε 1.000.000 ευρώ ή 2.000.000 αν τιμούσαν το δικό τους μέρος της άτυπης αυτής συμφωνίας. Αν δηλαδή ήταν πρόθυμοι και εμπράκτως απεδείκνυαν ότι είναι έτοιμοι να θυσιάσουν τον δικό τους ύπνο για τον δικό μας. Τη δικιά τους βόλεψη για την δικιά μας. Το δικό τους συμφέρον για το καλό όσων τους ακολουθούν. Ποιος θα είχε πρόβλημα να δώσει ένα φοβερό bonus σε έναν λοχαγό ήρωα πολέμου που με αυταπάρνηση οδήγησε τον λόχο του σε ασφαλές πέρασμα; Πολλοί λίγοι ως και κανένας. Γιατί ξέρουμε ότι τίμησε την συμφωνία.
Λαμβάνοντας υπόψη τα αντικειμενικά κριτήρια της ηγεσίας, όσοι θέλουν να ανέβουν στην ιεραρχία για να απολαύσουν τα πλεονεκτήματά της, χωρίς να έχουν σκοπό ή την δυνατότητα να εκπληρώσουν τις ευθύνες της, τότε αυτοί αποτελούν αδύναμους ηγέτες. Ακόμα και αν έχουν δύναμη, status, ταλέντα, ακόμα και αν καταφέρουν να φθάσουν ψηλά, αν αποτύχουν στην ανάληψη της ευθύνης και επιλέγουν να θυσιάσουν το καλό των όσων τους εμπιστεύτηκαν για δικό τους όφελος, τότε θα είναι πάντα επισφαλείς στη θέση τους, γιατί και πάλι, η ομάδα δεν είναι χαζή. Όπως ανεβαίνουν οι ηγέτες έτσι και πέφτουν και έρχονται άλλοι στη θέση τους να δοκιμαστούν.
Ο επίσημος τίτλος, ο βαθμός μας, μια θέση εξουσίας που μας έδωσαν ή καταφέραμε και αποκτήσαμε δεν μας κάνει ηγέτες. Αυτό αναλύουμε και σε μια σειρά άρθρων μας στο HumanAdvanced. Η ηγεσία είναι μια απόφαση που παίρνουμε όταν υπολογίζουμε το ήθος και τους εκ καρδίας σκοπούς μας. Η απόφαση που μας επιβάλει να είμαστε διαθέσιμοι ώστε να αφήσουμε όλα αυτά τα πλεονεκτήματα της θέσης, όταν πρέπει για το κοινό καλό. Είμαστε ηγέτες όταν διατιθέμεθα να φροντίσουμε τους ανθρώπους που στέκονται δίπλα μας και να δουλέψουμε για το καλό τους ακόμα και όταν αυτοί κοιμούνται. Όταν η κατάσταση το επιβάλλει, να είμαστε έτοιμοι να θυσιάσουμε την καλοπέρασή μας για αυτούς που μας εμπιστεύτηκαν. Γιατί η εμπιστοσύνη δεν είναι το ότι συμφωνούμε και έχουμε κοινούς στόχους. Η εμπιστοσύνη είναι μια ανθρώπινη βιολογική αντίδραση όταν έχουμε την πεποίθηση πως ο απέναντί μας έχει ως στόχο το καλό μας. Και τα παραπάνω είναι που μας κάνουν να φέρνουμε αποτελέσματα με τις ομάδες μας. Η εμπιστοσύνη στην ηγεσία που προκαλείται από την πεποίθηση ότι η ηγεσία θέλει το καλό των μελών της ομάδας, είναι που προκαλεί την ίδια την ομάδα να αποδώσει παραπάνω, ως ανταπόδοση αλλά και ως εγγενής συμπεριφορά να προσφέρουμε στην ενδυνάμωση της ηγεσίας που μας κρατάει μακριά από κινδύνους.
Όταν ο Στρατηγός των Θηβαίων Πελοπίδας έφευγε κάποτε για τον πόλεμο, η γυναίκα του τον συμβούλευε μετά δακρύων από την ανησυχία να προσέχει για τη ζωή του.
Ο Πελοπίδας γνωρίζοντας την άτυπη συμφωνία που «υπέγραψε» όταν έγινε στρατηγός των Θηβαίων, απάντησε: Αυτή τη συμβουλή μόνο στους στρατιώτες πρέπει να τη δίνεις. Στους Στρατηγούς πρέπει να συνιστάς να προφυλάσσουν τη ζωή των άλλων και όχι τη δική τους.
Σχόλια