Brexit: Ιστορική συμφωνία ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου - Βγήκε «λευκός καπνός»

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen δήλωσε: «Άξιζε να αγωνιστούμε για αυτήν τη συμφωνία, επειδή τώρα έχουμε μια δίκαιη και ισορροπημένη συμφωνία με το ΗΒ, που θα προστατεύει τα ευρωπαϊκά μας συμφέροντα, θα διασφαλίζει τον θεμιτό ανταγωνισμό και θα παρέχει την απαραίτητη προβλεψιμότητα για τις αλιευτικές μας κοινότητες. Τέλος, μπορούμε να αφήσουμε το Brexit πίσω μας και να κοιτάξουμε το μέλλον. Η Ευρώπη προχωρά».

Ο επικεφαλής διαπραγματευτής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Michel Barnier, είπε: «Έχουμε φτάσει στο τέλος μιας πολύ εντατικής τετραετίας, ιδιαίτερα κατά τους τελευταίους εννέα μήνες, κατά τη διάρκεια των οποίων διαπραγματευτήκαμε την ομαλή αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ και μια ολοκαίνουργια εταιρική σχέση, την οποία συμφωνήσαμε επιτέλους σήμερα. Η προστασία των συμφερόντων μας υπήρξε στο επίκεντρο όλων αυτών των διαπραγματεύσεων και χαίρομαι που το καταφέραμε. Εναπόκειται τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εκφράσουν τη γνώμη τους για αυτήν τη συμφωνία».

Το σχέδιο συμφωνίας εμπορίου και συνεργασίας αποτελείται από τρεις βασικούς πυλώνες:

Μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου: μια νέα οικονομική και κοινωνική εταιρική σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο

Η συμφωνία δεν καλύπτει μόνο το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών, αλλά και ένα ευρύ φάσμα άλλων τομέων που ενδιαφέρουν την ΕΕ, όπως οι επενδύσεις, ο ανταγωνισμός, οι κρατικές ενισχύσεις, η φορολογική διαφάνεια, οι αεροπορικές και οδικές μεταφορές, η ενέργεια και η αειφορία, η αλιεία, η προστασία δεδομένων και ο συντονισμός της κοινωνικής ασφάλισης. Προβλέπει μηδενικούς δασμούς και μηδενικές ποσοστώσεις για όλα τα εμπορεύματα που συμμορφώνονται με τους κατάλληλους κανόνες καταγωγής.

Και τα δύο μέρη έχουν δεσμευτεί να διασφαλίσουν ισχυρούς όρους ανταγωνισμού διατηρώντας υψηλά επίπεδα προστασίας σε τομείς όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος και η τιμολόγηση του άνθρακα, τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, η φορολογική διαφάνεια και οι κρατικές ενισχύσεις, με αποτελεσματική, εγχώρια επιβολή, έναν δεσμευτικό μηχανισμό επίλυσης διαφορών και τη δυνατότητα και των δύο μερών να λάβουν διορθωτικά μέτρα.

Η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο συμφώνησαν για ένα νέο πλαίσιο για την από κοινού διαχείριση των αλιευτικών αποθεμάτων στα ύδατα της ΕΕ και του ΗΒ. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα είναι σε θέση να αναπτύξει περαιτέρω αλιευτικές δραστηριότητες, ενώ οι δραστηριότητες και τα προς το ζην των ευρωπαϊκών αλιευτικών κοινοτήτων θα προστατευθούν και θα διατηρηθούν οι φυσικοί πόροι.

Όσον αφορά στις μεταφορές, η συμφωνία προβλέπει συνεχή και βιώσιμη συνδεσιμότητα αεροπορικών, οδικών, σιδηροδρομικών και θαλάσσιων μεταφορών, αν και η πρόσβαση στην αγορά είναι χαμηλότερη από αυτήν που προσφέρει η ενιαία αγορά. Περιλαμβάνει διατάξεις που διασφαλίζουν ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ φορέων εκμετάλλευσης σε ΕΕ και ΗΒ πραγματοποιείται σε ίσους όρους ανταγωνισμού, έτσι ώστε να μην υπονομεύονται τα δικαιώματα των επιβατών, τα δικαιώματα των εργαζομένων και η ασφάλεια των μεταφορών.

Όσον αφορά στην ενέργεια, η συμφωνία παρέχει ένα νέο μοντέλο συναλλαγών και διασύνδεσης, με εγγυήσεις για ανοιχτό και θεμιτό ανταγωνισμό, συμπεριλαμβανομένων των προτύπων ασφάλειας για την υπεράκτια και της παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Όσον αφορά στον συντονισμό της κοινωνικής ασφάλισης, η συμφωνία στοχεύει στη διασφάλιση ορισμένων δικαιωμάτων των πολιτών της ΕΕ και των υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου. Αυτό αφορά πολίτες της ΕΕ που εργάζονται, ταξιδεύουν ή μετακινούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου που εργάζονται, ταξιδεύουν ή μετακινούνται στην ΕΕ μετά την 1η Ιανουαρίου 2021.

Τέλος, η συμφωνία επιτρέπει τη συνεχιζόμενη συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου σε ορισμένα εμβληματικά προγράμματα της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027 (με την επιφύλαξη χρηματοδοτικής συνεισφοράς του Ηνωμένου Βασιλείου στον προϋπολογισμό της ΕΕ), όπως το Horizon Europe.

Μια νέα συνεργασία για την ασφάλεια των πολιτών: Η συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας θεσπίζει ένα νέο πλαίσιο για την επιβολή του νόμου και τη δικαστική συνεργασία σε ποινικές και αστικές υποθέσεις. Αναγνωρίζει την ανάγκη για ισχυρή συνεργασία μεταξύ των εθνικών αστυνομικών και δικαστικών αρχών, ιδίως για την καταπολέμηση και τη δίωξη του διασυνοριακού εγκλήματος και της τρομοκρατίας.

Χτίζει νέες επιχειρησιακές δυνατότητες, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι το Ηνωμένο Βασίλειο, ως μέλος εκτός ΕΕ εκτός του χώρου Σένγκεν, δεν θα έχει τις ίδιες εγκαταστάσεις με πριν.

Η συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας μπορεί να ανασταλεί σε περίπτωση παραβίασης από το Ηνωμένο Βασίλειο της δέσμευσής του για συνεχή τήρηση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της εσωτερικής επιβολής της.

Μια οριζόντια συμφωνία για τη διακυβέρνηση: Με στόχο να δοθεί μέγιστη ασφάλεια δικαίου σε επιχειρήσεις, καταναλωτές και πολίτες, ένα ειδικό κεφάλαιο για τη διακυβέρνηση παρέχει σαφήνεια σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας και ελέγχου της συμφωνίας. Θεσπίζει επίσης ένα Κοινό Συμβούλιο Εταιρικής Σχέσης, το οποίο θα διασφαλίσει την ορθή εφαρμογή και ερμηνεία της Συμφωνίας, και στο οποίο θα συζητηθούν όλα τα ζητήματα που προκύπτουν.

Οι δεσμευτικοί μηχανισμοί επιβολής και επίλυσης διαφορών θα διασφαλίσουν τον σεβασμό των δικαιωμάτων των επιχειρήσεων, των καταναλωτών και των ατόμων. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις στην ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο ανταγωνίζονται σε ίσους όρους ανταγωνισμού και θα αποφύγουν κάθε μέρος να χρησιμοποιήσει τη ρυθμιστική του αυτονομία για τη χορήγηση αθέμιτων επιδοτήσεων ή τη νόθευση του ανταγωνισμού.

Και τα δύο μέρη μπορούν να προβούν σε διατομεακά αντίποινα σε περίπτωση παραβίασης της συμφωνίας. Αυτό ισχύει για όλους τους τομείς της οικονομικής εταιρικής σχέσης.

Η εξωτερική πολιτική, η εξωτερική ασφάλεια και η αμυντική συνεργασία δεν καλύπτονται από τη συμφωνία, καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ήθελε να διαπραγματευτεί αυτό το θέμα. Από την 1η Ιανουαρίου 2021, δεν θα υπάρξει πλαίσιο μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ για την ανάπτυξη και τον συντονισμό κοινών απαντήσεων σε προκλήσεις εξωτερικής πολιτικής, για παράδειγμα την επιβολή κυρώσεων σε υπηκόους ή οικονομίες τρίτων χωρών.

«Η Συμφωνία Εμπορίου και Συνεργασίας καλύπτει ορισμένους τομείς που είναι προς το συμφέρον της ΕΕ. Προχωρεί πολύ πέρα από τις παραδοσιακές συμφωνίες ελευθέρων συναλλαγών και παρέχει μια σταθερή βάση για τη διατήρηση της μακροχρόνιας φιλίας και συνεργασίας μας. Διασφαλίζει την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς και το αδιαίρετο των τεσσάρων ελευθεριών (άνθρωποι, αγαθά, υπηρεσίες και κεφάλαια). Αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι το Ηνωμένο Βασίλειο εγκαταλείπει το οικοσύστημα της ΕΕ των κοινών κανόνων, των μηχανισμών εποπτείας και επιβολής και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί πλέον να απολαμβάνει τα οφέλη της ένταξης στην ΕΕ ή της ενιαίας αγοράς. Παρ 'όλα αυτά, η Συμφωνία δεν ταιριάζει καθόλου με τα σημαντικά πλεονεκτήματα που είχε το Ηνωμένο Βασίλειο ως κράτος μέλος της ΕΕ» σημειώνεται σχετικά.

Έρχονται μεγάλες αλλαγές: Προετοιμασία για την 1η Ιανουαρίου 2021

Ακόμη και με την εφαρμογή της νέας συμφωνίας εμπορίου και συνεργασίας ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου, θα υπάρξουν μεγάλες αλλαγές την 1η Ιανουαρίου 2021.

Την ημερομηνία αυτή, το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποχωρήσει από την ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση της ΕΕ, καθώς και από όλες τις πολιτικές της ΕΕ και τις διεθνείς συμφωνίες. Η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων μεταξύ του ΗΒ και της ΕΕ θα λήξουν.

Η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο θα δημιουργήσουν δύο ξεχωριστές αγορές. δύο ξεχωριστούς ρυθμιστικούς και νομικούς χώρους. Αυτό θα δημιουργήσει εμπόδια στο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών και στη διασυνοριακή κινητικότητα και σε συναλλαγές που δεν υπάρχουν σήμερα - και προς τις δύο κατευθύνσεις.

Υπό το φως αυτών των εξαιρετικών περιστάσεων, η Επιτροπή προτείνει την προσωρινή εφαρμογή της συμφωνίας, για περιορισμένο χρονικό διάστημα έως τις 28 Φεβρουαρίου 2021.