Πώς συνδέεται η στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης της Αθήνας με την «πόλη των 15λεπτών;»

Η ιδέα ξεκίνησε την υλοποίηση της στο Παρίσι ως βασική κατευθυντήρια γραμμή για την αστική πολιτική της πόλης και αποτελεί μία ανθρωποκεντρική προσέγγιση. Ο κύριος στόχος είναι η εύκολη πρόσβαση σε αποκεντρωμένες υπηρεσίες, η εφαρμογή ενός κατάλληλου σχεδιασμού και χωροθέτησης για ολοκληρωμένες, αυτόνομες γειτονιές, ενώ παράλληλα η διατήρηση απομακρυσμένων ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών, επιτρέποντας σε όλους να περνούν ποιοτικό χρόνο εκεί που διαμένουν, στηρίζοντας την τοπική οικονομία.

Η νέα C40 Mayors Agenda for a Green & Recovery, περιγράφει σημαντικά βήματα για την επίτευξη μιάς δίκαιης και βιώσιμης ανάκαμψης από την πανδημία COVID-19 και συντάχθηκε από δημάρχους του C40 network σε όλο τον κόσμο – ανάμεσά τους και ο Δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης. Η ατζέντα εστιάζει στη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας, στην επένδυση και αναβάθμιση δημόσιων υπηρεσιών και υποδομών, στην αποκέντρωση, στη δημιουργία «πράσινων» χώρων.

Με αφορμή την συζήτηση που είχαμε με τον Δήμαχο Αθηναίων, Κώστα Μπακογιάννη, μιλήσαμε για τα σχέδια της Αθήνας στο πλαίσιο των νέων τάσεων για το μέλλον των πόλεων: «Σήμερα είναι σε εξέλιξη ένας παγκόσμιος αγώνας ταχύτητας για όλες τις μεγάλες πόλεις. Είναι αγώνας για την προσέλκυση επενδύσεων, επισκεπτών και ταλέντων, δηλαδή ανθρώπινου κεφαλαίου. Είναι μία προσπάθεια στην οποία συμμετέχουμε όλοι μαζί, ενωμένοι και όχι μόνο οι πόλεις - μέλη σε διεθνή δίκτυα. Ωστόσο, μέσω των δικτύων όπως το C40, ανταλλάσσουμε, πιο οργανωμένα, τεχνογνωσία και καλές πρακτικές, έναντι των κοινών προκλήσεων όπως η πανδημία και η κλιματική αλλαγή.

Η Αθήνα έχει ανάγκη πραγματικές λύσεις σε πραγματικά προβλήματα. Αυτές οι λύσεις μπορούν να δοθούν μόνο από κάτω προς τα πάνω, δηλαδή με τη συμμετοχή των πολιτών. Μας δίνεται λοιπόν τώρα μια ευκαιρία. Γιατί έτσι οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε αυτή την κρίση, ως ευκαιρία για να αλλάξουμε τον αστικό σχεδιασμό, έχοντας όμως οδηγό την ιστορία. Σκεφτείτε για παράδειγμα, το αποχετευτικό σύστημα του Λονδίνου ή το Central Park της Νέας Υόρκης, τα οποία αποτέλεσαν απάντηση σε επείγουσες καταστάσεις της εποχής».

Μάλιστα, ηγέτες πόλεων σε όλο τον κόσμο, εργάζονται για παρόμοια οράματα με την «πόλη των 15-λεπτών» και έχουν ενθαρρυνθεί ακόμη περισσότερο, εξαιτίας της πανδημίας. Έχουν ήδη συμπεριλάβει το πλάνο τους στους οδικούς χάρτες ανάκαμψης, με αφορμή και την έκθεση του C40 Cities Climate Leadership τον Ιούλιο του 2020. Δείτε το Άμστερνταμ με το μοντέλο του «City Donut», με επίκεντρο την κυκλική οικονομία, το Λονδίνο το οποίο επενδύει σε έργα αστικού σχεδιασμού με ένα ασφαλές δίκτυο ποδηλατοδρόμου ή η δημιουργία του μοντέρνου pocket – park Paley Park στη Νέα Υόρκη, μια «ανάσα δροσιάς» μέσα στην πόλη.

Επίσης, η Οτάβα και το Μιλάνο έχουν συμπεριλάβει στο νέο σχέδιο ανάκαμψης τις «γειτονιές των 15λεπτών», ενώ από το 2016, θα έχετε ακούσει για τα Super Blocks της Βαρκελώνης (υπερ-οικοδομικών τετράγωνα – «mini γειτονιές» – η δημιουργία της τετραγωνισμένης γειτονιάς Eixample, το 2016), ή η ιδέα της «πόλης του ενός λεπτού» στην Σουηδία. Άλλες πόλεις είναι και η Σαγκάη και το Γκουάνγκτζου αλλά και η Μελβούρνη η οποία έχει συμπεριλάβει στο Πλάνο 2017–2050, την ιδέα του «living locally» με τις «γειτονιές των 20-λεπτών».

Επιστρέφουμε όμως ξανά στην Αθήνα: «Μια πόλη ιστορική, με πλούσιο πολιτισμό και απίστευτη κληρονομιά, μια πόλη σπουδαία, όχι μόνο για το παρελθόν της αλλά ακόμη περισσότερο, για το παρόν και το μέλλον της, χρειάζεται να το θωρακίσουμε με τους εξής στόχους σε προτεραιότητα:

• Να απελευθερώσουμε δημόσιο χώρο με υψηλού επιπέδου υποδομές ώστε οι πολίτες να μπορούν να συγκεντρώνονται, να δημιουργούν και να ενισχύουν κοινωνικούς δεσμούς.
• Να βελτιώσουμε την προσβασιμότητα στην Αθήνα και να παρέχουμε υψηλής ποιότητας μεταφορές με έμφαση στο περπάτημα και το ποδήλατο. Επιδιώκουμε αειφόρο και δίκαιη κινητικότητα για όλους κι όχι μόνο για τους οδηγούς.
• Να παραμείνει η πόλη βιώσιμη για τους μόνιμους κατοίκους της και παράλληλα ελκυστική για νέους κατοίκους. Να αλλάξουμε, χωρίς να αλλοιώσουμε την ψυχή μας, μετατρέποντας την πόλη σε μία "Disneyland" για τους τουρίστες. Προς αυτή την κατεύθυνση, έχουμε ξεκινήσει την προσπάθεια να ενοποιηθούν οι αρχαιολογικοί χώροι, δίνοντας, όμως, ταυτόχρονα έμφαση και στους λεγόμενους μικρούς περιπάτους στις γειτονιές, έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε ότι θα μείνουν ζωντανές τόσο για τους επιχειρηματίες όσο και για τους κατοίκους. Επιπλέον, δημιουργούμε pocket parks και νησίδες πρασίνου σε όλα τα διαμερίσματα της πόλης» τονίζει ο Δήμαρχος Αθηναίων.

Η ανάπλαση του Λυκαβηττού, η πρόσφατη «αναγέννηση» εμβληματικών συντριβανιών, η ψηφιακή πλατφόρμα για την εξ’αποστάσεως εξυπηρέτηση των πολιτών για καθημερινές υποχρεώσεις ή η εφαρμογή για να μαθαίνεις τι αλλάζει στη γειτονιά σου σε πραγματικό χρόνο, είναι επίσης κάποιες από τις δράσεις που υλοποιούνται στην Αθήνα, αυτή τη στιγμή.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφέρουμε και τη συμμετοχή της πόλης μας στο Global Covenant of Mayors for Climate & Energy (GCoM) – Παγκόσμιο Σύμφωνο των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια, τη μεγαλύτερη παγκόσμια συμμαχία για μια ανθεκτική οικονομία, μέσω της οποίας η πόλη έχει δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

Σήμερα, η Αθήνα βρίσκεται σε συζητήσεις με το Παρίσι για το «15-minute-city project» και σύμφωνα με τα σχέδια της πόλης «ο πολιτισμός της καθημερινότητας είναι στις άμεσες προτεραιότητές μας από την πρώτη ημέρα που αναλάβαμε τα καθήκοντά μας και ενισχύεται από το συγκεκριμένο πρόγραμμα. Δρομολογούμε βιώσιμη ανάπτυξη για κάθε γειτονιά της πόλης με τεχνικά έργα, κοινωνικές δομές, στήριξη της τοπικής οικονομίας και της κοινωνίας των πολιτών. Είναι μια διαδικασία με αρκετές προκλήσεις γιατί η Αθήνα είναι ένας ζωντανός οργανισμός και χρειάζεται χρόνος, υπομονή, και επιμονή, αλλά είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι μοιραζόμαστε το ίδιο όραμα για τον 21^ο αιώνα με άλλες πόλεις κι αυτό με κάνει ιδιαίτερα αισιόδοξο» σημειώνει ο Δήμαρχος Αθηναίων.

Είναι όμως ρεαλιστικό να θεωρούμε μοντέλα όπως αυτό της «πόλης των 15λεπτών», ως ένα πρακτικό βήμα για την ανθεκτικότητα στα σύγχρονα αστικά κέντρα; Η κλιματική αλλαγή και η οικονομική και κοινωνική κρίση που επέφερε η πανδημία Covid-19, αμφισβητούν την ελπίδα των πόλεων να μεταμορφωθούν ως χώροι κυρίως πρώτα για τους ανθρώπους, τους ίδιους τους πολίτες.

Ίσως όμως αυτές οι ιδέες και να ανταποκρίνονται στις σημερινές προκλήσεις. Η «πόλη των 15 λεπτών» είναι και θα είναι σίγουρα ένα ταξίδι, μια πιθανότητα να μεταμορφώσουμε την καθημερινότητά σε μια νέα πραγματικότητα, με περισσότερες ευκαιρίες και δυνατότητες. Με περισσότερη εγγύτητα, πιο κοντά στο περιβάλλον, με περισσότερο ποιοτικό χρόνο. Παράλληλα, η εισαγωγή του micro-mobility στη ζωή μας μαζί με την αξιοποίηση ανοιχτών χώρων άθλησης και αναψυχής, θα αναγεννήσει πλήρως το αστικό τοπίο.

Αυτό που απομένει είναι να είμαστε «ανοιχτοί» στον πειραματισμό και να δημιουργήσουμε μαζί τις κατάλληλες συνθήκες για ένα πιο υγιή, βιώσιμο και καλύτερο τρόπο ζωής. Είμαστε μόνο στην αρχή.