Είναι η κάθε επιχείρηση συνδεδεμένη με την επιχειρηματικότητα; Ποιος είναι ο επιχειρηματίας και τί είναι το επιχειρηματικό πνεύμα;
Τα τελευταία χρόνια γίνεται εκτενής αναφορά σε Ευρωπαικό και παγκόσμιο επίπεδο, γύρω απο την επιχειρηματικότητα και τον διακριτό της ρόλο στην ανάπτυξη, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί ο διάλογος σχετικά με τη δυνατότητα μετάβασης προς το «Επιχειρηματικό Κράτος», που δημιουργεί γέφυρες στους τομείς της οικονομίας ενώ παράλληλα έχει ένα νέο ρόλο, πιο ευέλικτο, δημιουργικό με δυνατότητα ανάληψης ρίσκου.
Η αφορμή για αυτό το άρθρο είναι η διαπίστωση ότι ο όρος επιχειρηματικότητα και η έννοια του επιχειρηματία έιναι σχετικά παρεξηγημένα στην Ελλάδα σε σχέση με τη διεθνή ερμηνεία του όρου. Η σύγχυση ίσως οφείλεται στον προσανατολισμό της κοινωνίας μας προς ένα κράτος τροφό, σε συνάρτηση με κάποιες πάγιες στερεότυπες αντιλήψεις της κοινωνίας σχετικά με τον επιχειρηματία ως καιροσκόπο και οπορτουνιστή. Αυτό όμως δεν υφίσταται τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, καθώς ο επιχειρηματίας είναι ο πρακτικός οραματιστής, που αναλαμβάνει το ρίσκο να πραγματοποιήσει το όραμα του. Το επιχειρηματικό πνεύμα είναι αυτό που διαχωρίζει τον αυτοαπασχολούμενο απο τον επιχειρηματία, η ικανότητα να μπορεί να διακρίνει την ευκαιρία και να αναλαμβάνει το ρίσκο να αλλάξει τις δυσάρεστες ισορροπίες λειτουργώντας ως πράκτορας αλλαγής της οικονομίας και της κοινωνίας.
Ο Γάλλος Οικονομολόγος Jean Baptiste Say (1767 – 1832), στις αρχές του 19ου αιώνα περιέγραψε τον επιχειρηματία ως τον άνθρωπο που έχει την ικανότητα να δημιουργεί αξία. Έναν αιώνα αργότερα ο Schumpeter αναγνωρίζει τον επιχειρηματία ως τη δύναμη που οδηγεί σε κοινωνική και οικονομική πρόοδο, ενώ αναφέρει οτι η απουσία του θα δημιουργούσε στατικές οικονομίες. Αναγνώρισε επίσης στον επιχειρηματία την ικανότητα να φέρνει την υποχρεωτική μετάβαση στο νέο αποδομώντας το παλιό, η θεωρία της δημιουργικής καταστροφής (creative destruction). Στη σύγχρονη εποχή ο Peter Drucker αναφέρει οτι ο επιχειρηματίας δεν είναι απαραίτητα ο ίδιος πράκτορας αλλαγής αλλά αποτελεί τη βάση της αλλαγής καθώς «ψάχνει πάντα για αλλαγή, απαντά σε αυτή, και την εκμεταλλεύεται ως ευκαιρία». Το σημείο καμπής όλων των θεωρητικών προσεγγίσεων βρίσκεται στη σύνδεση της επιχειρηματικότητας με την ευκαιρία.
Ο ΟΟΣΑ στην κατηγορία του επιχειρηματία εντάσσει όλους τους αυτοαπασχολούμενους. Παρόλα αυτά δεν αποτελούν όλες οι επιχειρήσεις εκφράσεις επιχειρηματικότητας. Παραδειγματικά, δεν ειναι επιχειρηματικότητα η ενέργεια να δημιουργήσω μια πανομοιότυπη επιχείρηση δίπλα σε μια άλλη επιχείρηση που ήδη δουλεύει, προσφέροντας τα ίδια αγαθά ή υπηρεσίες - γεγονός που παρατηρούμε με τις επιχειρήσεις εστίασης που έχουν ανθίσει την περίοδο της κρίσης. Η «αόρατος χείρ» της οικονομίας θα ενεργήσει ώστε να μείνει η πιο ισχυρή επιχείρηση καθώς η ζήτηση δεν καλύπτει και τις δύο ή θα καταλήξουν να υπολειτουργούν και οι δύο.
Η επιχειρηματική ιδέα είναι επίσης μια παρεξηγημένη έννοια. Η επικρατέστερη στάση είναι «Αν μοιραστώ την ιδέα μου θα μου την πάρουν», η οποία έιναι κατά ένα μέρος ορθή μα όχι απόλυτα. Αν είσαι τυχερός θα σου πούν και τη γνώμη τους. Αν έχεις μια νέα ιδέα και δεν την ανοίξεις στους πιθανούς αποδέκτες πώς θα κερδίσεις μια πρώτη άποψη; Από την άλλη πλευρά επικρατεί η εντύπωση ότι οι επιχειρηματίες πετύχαν απο την ιδέα τους. Σύμφωνα με έρευνα του Amar Bhide σε επιχειρηματίες ανά τον κόσμο το 85% πετύχανε βασισμένοι σε ιδέες άλλων ανθρώπων ενώ μόλις το 15% πάνω σε δικές τους ιδέες. O κάθε άνθρωπος που έχει μια ιδέα δε σημαίνει ότι έχει τα μέσα ή ότι θα πάρει το ρίσκο να τη δοκιμάσει. Η Eleanor Duckworth στο βιβλίο της the «Having of wonderful ideas» αναφέρει ότι «Έχω εμπιστοσύνη στην ιδέα μου δεν σημαίνει ότι είναι σωστή, σημαίνει ότι είμαι διατεθειμένος να τη δοκιμάσω». Ένας απλός τρόπος να κάνετε μια σύντομη διάγνωση της επιχειρηματικής σας ιδέας είναι αυτό που στο Μάρκετινγκ αναφέρετε μοναδική πρόταση αγοράς (USP) και απαντά στην ερώτηση «Γιατί να αγοράσουν το προιόν/υπηρεσία σου».
Μια στενή προοπτική αναφέρει οτι η κινητήριος δύναμη είναι το κέρδος, ενώ είναι πολλές οι αναφορές σε περιπτώσεις πετυχημένων επιχειρηματιών, όπου το πάθος τους ήταν αυτό που τους οδήγησε στην κερδοφορία. Η επιχειρηματική δραστηριότητα προσφέρει και μη χρηματικά οφέλη όπως ανεξαρτησία, αυτονομία, αξιοποίηση συνόλου ικανοτήτων και την ικανοποίηση να δοκιμάσει το άτομο τις ιδέες του και να πετύχει τον σκοπό του. Ενα απο τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά του επιχειρηματία είναι το πάθος. Πρεσβευτές του πάθους είναι οι «πειραματιστές του Γκαράζ» (Garage tinkerers), οι οποίοι στις Η.Π.Α. έχουν γίνει κίνημα (the maker movement) και ευθύνονται για σωρεία ευρεσιτεχνειών, καινοτόμες λύσεις και οικονομική αναπτυξη. Όπως και η εμπιστοσύνη στην ιδέα, το πάθος δεν εξασφαλίζει οτι ο επιχειρηματίας θα πετύχει, εξασφαλίζει όμως ότι δε θα υποκύψει σε αντίξοες συνθήκες και αντίθετα ρεύματα. Σκεφτείτε τον Έντισον χωρίς πάθος. Είχε τόση εμμονή με την ιδέα του που μετά απο τόσες χιλιάδες αποτυχημένες προσπάθειες κατάφερε την κατασκευή του κοινού λαμπτήρα. Ο ίδιος απάντησε σε δημοσιογράφους «δεν απέτυχα 10.000 φορές, έμαθα 10.000 τρόπους που δεν δουλεύουν», και αυτη είναι η επιτομή της προσήλωσης στον σκοπό.
Συνοψίζοντας ο επιχειρηματίας είναι ο χαρισματικός άνθρωπος που προσπαθώντας με επιμονή να πετύχει τον σκοπό του γίνεται μέρος μια μεγαλύτερης μηχανής διαμόρφωσης της παρούσας κατάστασης και η επιχειρηματικότητα παράλληλα αποτελεί στάση ζωής για τον ίδιο. Ο επιχειρηματίας ως άτομο ενεργοποιεί τη μετάβαση απο μια δυσάρεστη –συνήθως μη αντιληπτέα- πραγματικότητα σε μία νέα και λειτουργεί σε όλους τους τομείς (τεχνολογίας, κοινωνίας, επιστήμης). Δημιουργεί το δικό του εισόδημα, έχει πάθος για τη δραστηριότητα του, είναι κοινωνικά και συναισθηματικά ευφυής και έχει την ικανότητα να αξιοποιεί τα δίκτυα και τις νέες ιδέες. Χρησιμοποιεί σαν πυξίδα το όραμα του και δεν αποτυγχάνει, αντιθέτως μαθαίνει, προσαρμόζεται και ξαναεπιχειρεί.
Για τον επιχειρηματία η ερμηνεία της κρίσης βρίσκεται στην κινέζικη γλώσσα, δηλαδή ανάμεσα στον κίνδυνο και την ευκαιρία. Κλείνοντας ο επιχειρηματίας έχει ένα μότο:
"Αν το σχέδιο Α δεν δούλεψε, το αλφάβητο έχει άλλα 23 γράμματα"
Σχόλια