Μια ιστορία που έχει δράκο: Η Netscape και ο πόλεμος των browsers

Στην «έκρηξη» του διαδικτύου

Ο James H. Clark θα γεννηθεί στα μέσα της δεκαετίας του '40, μέσα στη φτώχεια. Θα αποκτήσει Ph.D. στην επιστήμη των υπολογιστών, τους οποίους είχε ανακαλύψει από τη σύντομη θητεία του στο ναυτικό, στο οποίο βρέθηκε αφότου παράτησε το λύκειο. Θα απορρίψει μια πρόταση από την Hewlett-Packard, έχοντας αναπτύξει μια αντιπάθεια για την κουλτούρα των μεγάλων εταιρειών κατά τη διάρκεια μιας προηγούμενης συνεργασίας του με την Boeing, και θα βρεθεί σε ρόλο καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Stanford.

Εκεί, θα επικεντρώσει το ενδιαφέρον του στα τρισδιάστατα γραφικά, αλλά θα ανακαλύψει πως ήταν δύσκολο να πουλήσει τις καινοτομίες του σε υπάρχουσες εταιρείες. Κάπως έτσι, θα ιδρύσει την Silicon Graphics, το 1982, μια κατασκευάστρια τερματικών, η οποία θα μείνει στην ιστορία -μεταξύ άλλων- για το animation των δεινοσαύρων στην ταινία Jurassic Park. Τον Φεβρουάριο του 1994 θα παραιτηθεί από αυτήν, απορρίπτοντας μετοχές 10 εκατ. δολαρίων. Το '95, τα ετήσια έσοδα της SGI ήταν 2,2 δισ. δολάρια.

Ο Mark Andreessen, από την άλλη, θα γεννηθεί το 1972, γιός εμπόρου. Θα αναπτύξει την πρώτη του εφαρμογή, γραμμένη σε BASIC, σε ηλικία οκτώ ετών. Σε ηλικία 21 ετών και καθώς σπούδαζε ως ηλεκτρολόγος μηχανικός, του ανατίθεται να εργαστεί p;anv se visualization software στο Πανεπιστήμιο του Illinois. Η ομάδα του, που αποτελούταν από 6 ακόμα άτομα, θα αναπτύξει τον Mosaic, έναν από τους πρώτους browsers και μια από τις δημοφιλέστερες επιλογές για τη συγκεκριμένη κατηγορία λογισμικού, εκείνη την εποχή.

Μέσα στους πρώτους 18 μήνες από τη δημιουργία του, ο Mosaic θα καταφέρει να πυροδοτήσει έναν τριπλασιασμό του αριθμού των χρηστών του διαδικτύου, ενώ παράλληλα ο αριθμός των ιστοσελίδων ua εκατονταπλασιαστεί. Μετά την αποφοίτησή του, ο Andreessen θα αρχίσει να εργάζεται στη Silicon Valley για την Enterprise Integration Technologies, η οποία παρήγαγε προϊόντα διαδικτυακής ασφάλειας. Και κάπου εκεί, θα γίνει και η πρώτη του επικοινωνία με τον James Clark.

Ο Clark θεωρούσε τότε το internet ως ένα μέσο για τη μετάδοση διαδραστικού βίντεο, οπότε, τη μέρα που θα παραιτηθεί από την Silicon Graphics, θα στείλει ένα email στον Andreessen. Μετά από πολλές συζητήσεις και διαπραγματεύσεις, οι Clark και Andreessen θα δημιουργήσουν την Mosaic Communications Corporation, τον Απρίλιο του 1994. Η στόχευση τους είναι η ανάπτυξη ενός «killer app» υπό την κωδική ονομασία Mozilla («Mosaic killer», με έναν δράκο ως μασκότ). Ο Clark θα χρηματοδοτήσει την προσπάθεια με 4 εκατ. δολάρια.

Η γέννηση της Netscape

Η πρώτη έκδοση του λογισμικού της Netscape θα κάνει την εμφάνιση της εκείνον τον Οκτώβριο, με τον Mosaic Netscape 0.9. Τον Νοέμβριο του ίδιους έτους, η εταιρεία θα αλλάξει όνομα και θα γεννηθεί η Netscape, καθώς το Πανεπιστήμιο του Illinois είχε αντιρρήσεις. Το όνομα «Mosaic» είχε αδειοδοτηθεί -μαζί με τον σχετικό κώδικα- στην Spyglass, που είχε ιδρυθεί από έναν άλλο απόφοιτο του Πανεπιστημίου, τον Tim Krauskopf. Κάπως έτσι, θα δημιουργηθεί η Netscape Communications και θα διατεθεί στο κοινό ο Netscape Navigator 1.0.

Ήταν μια τεράστια επιτυχία. Εκτός από την απλότητα στη χρήση, παρείχε πρωτοφανή επίπεδα ασφάλειας. Σε συνεργασία με τον Kipp Hickman, η Netscape πρωτοστατεί στη δημιουργία του SSL (Secure Sockets Layer). Η τεχνολογία δημιούργησε μια κρυπτογραφημένη σύνδεση μεταξύ του browser και του διακομιστή, η οποία επέτρεπε την προστασία του απορρήτου και των καταναλωτών κατά την αποστολή αριθμών πιστωτικών καρτών, μετοχών ή οποιασδήποτε άλλης ιδιωτικής πληροφορίας.

Οι πωλήσεις αδειών διπλασιάζονται, σημαντικά ονόματα επενδύουν στο λογισμικό, υπάρχουν ακόμη και συζητήσεις για μια συνένωση με τον κολοσσό Yahoo. Τον Αύγουστο του 1995, η Netscape εισέρχεται στο χρηματιστήριο, προκαλώντας φρενίτιδα. Οι New York Times θα γράψουν ότι ήταν «ένα από τα πιο εντυπωσιακά ντεμπούτα στην ιστορία της Wall Street» και η WSJ ότι «η General Dynamics χρειάστηκε 43 χρόνια για να αξίζει 2,7 δισ. δολάρια στο χρηματιστήριο. Η Netscape χρειάστηκε περίπου ένα λεπτό». Για πρώτη φορά στην ιστορία, απέδειξε ότι μια εταιρεία βαθιά ενσωματωμένη στη λειτουργία του ψηφιακού κόσμου, μπορούσε να αξίζει δισεκατομμύρια στον πραγματικό.

Σύντομα θα κυκλοφορήσει η έκδοση 2.0, η οποία ήταν ταχύτερη, πιο εύκολη στη χρήση, ενσωμάτωνε μικροεφαρμογές Java και επέτρεπε την χρήση προσθέτων, ώστε οι χρήστες να μπορούν να επωφεληθούν από άλλες εφαρμογές. Αυτή η στιγμή ήταν το ζενίθ της Netscape. Είχε εκατομμύρια χρήστες, μερίδιο αγοράς 80 τοις εκατό και μια αποτίμηση που έφτανε σε πολλά δισεκατομμύρια δολάρια. Καθώς το ημερολόγιο άλλαζε και έγραφε 1996, βρισκόταν στην κορυφή του κόσμου. Αλλά ήταν και η εποχή που είχε αρχίσει να μπαίνει στο μάτι ενός άλλου τεχνολογικού κολοσσού: της Microsoft.

Ο πόλεμος των browser

Μερικούς μήνες πριν, η εταιρεία είχε παρουσιάσει τον Internet Explorer 1.0, που βασιζόταν σε μερικά από τα θεμέλια του Netscape Navigator. Η Microsoft είχε αποκτήσει άδεια λογισμικού από την Spyglass. Πριν από αυτό, η τελευταία είχε μεσολαβήσει σε μια συμφωνία με το Πανεπιστήμιο του Illinois για την άδεια χρήσης του Mosaic και της υποκείμενης τεχνολογίας του, που δημιουργήθηκε στο Εθνικό Κέντρο Εφαρμογών Υπερυπολογιστών του πανεπιστημίου. Ο κολοσσός από το Redmond είχε βρει έναν πρόθυμο συνεργάτη για την αντιμετώπιση του Netscape.

Άλλωστε, ο ίδιος ο Bill Gates θα πει τότε ότι στόχος του ήταν η κατάκτηση του διαδικτύου. Σε ένα σημείωμα που θα δει τα φώτα της δημοσιότητας, θα γράψει ότι το Διαδίκτυο ήταν «κρίσιμο για κάθε μέρος της επιχειρηματικής μας δραστηριότητας» και πως αποτελούσε «το πιο σημαντικό μεμονωμένο επίτευγμα που έχει κάνει την εμφάνιση του από τότε που παρουσιάστηκε το IBM PC το 1981». Ο Gates θα προχωρήσει στη χάραξη μιας στρατηγικής για τη Microsoft, όχι μόνο να εισέλθει στο διαδίκτυο, αλλά και για να κυριαρχήσει σε αυτό.

Και έχει ένα «όπλο» στα χέρια του: την ενσωμάτωση του Internet Explorer με τα Windows 95, κάτι που δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει καμία άλλη εταιρεία του χώρου. Και κάπως έτσι, θα ξεκινήσουν οι «browser wars». Τον Αύγουστο του 1996, η Netscape θα στείλει μια επιστολή στο Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ (DOJ), κατηγορώντας τη Microsoft για αντιανταγωνιστικές πρακτικές και παροτρύνοντας τις Αρχές να διερευνήσουν τις επιχειρηματικές πρακτικές της.

Η Netscape θα υποστηρίξει ότι η Microsoft χρησιμοποιούσε την κυριαρχία της στα λειτουργικά συστήματα για να επηρεάσει τους κατασκευαστές υπολογιστών, τους παρόχους και άλλους, ώστε να κάνουν το λογισμικό της τη βασική επιλογή για πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Η Netscape θα κατηγορήσει, επίσης, τη Microsoft ότι χρέωνε λιγότερο τους κατασκευαστές υπολογιστών για το λειτουργικό σύστημα Windows 95, εάν αυτοί συμφωνούσαν να μην προεγκαταστήσουν άλλους browsers.

Η αντιμονοπωλιακή έρευνα που είχε στο επίκεντρο την Microsoft θα συνεχιζόταν για χρόνια και το 2000 ένας ομοσπονδιακός δικαστής θα ζητούσε τη διάλυση της σε δύο μικρότερες εταιρείες - κάτι που, όπως ξέρουμε σήμερα, δεν θα γίνει ποτέ. Αντί για αυτό, θα της ζητηθεί να κάνει ευκολότερη την ενσωμάτωση ανταγωνιστικών browser στο λειτουργικό της.

Στα τέλη του 1998, η AOL θα ανακοινώσει την εξαγορά της Netscape, σε μια συμφωνία που έφτανε τα 4,2 δισ. δολάρια. Η Netscape θα συνέχιζε για άλλη μια δεκαετία, προτού τελικά βάλει τέλος λίγα χρόνια αργότερα - αλλά η κληρονομιά του πρώτου μεγάλου προγράμματος περιήγησης θα παραμείνει ζωντανή.

Πριν την εξαγορά, ο Andreessen θα διαθέσει δημόσια τον πηγαίο κώδικα για τον Netscape Navigator 4.0, επιτρέποντας σε μια παγκόσμια κοινότητα προγραμματιστών να συνεχίσει να εργάζεται σε αυτόν. Αυτή η προσπάθεια οδήγησε στη δημιουργία της Mozilla και του Firefox.