​Κομισιόν: Δημιουργία λωρίδων αλληλεγγύης για την εξαγωγή γεωργικών προϊόντων από την Ουκρανία

Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τον αποκλεισμό των ουκρανικών λιμένων, τα ουκρανικά σιτηρά και άλλα γεωργικά προϊόντα δεν μπορούν πλέον να φτάσουν στους προορισμούς τους. Η κατάσταση αυτή αποτελεί απειλή για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. Επείγει λοιπόν να προβλεφθούν εναλλακτικές διαδρομές εφοδιαστικής με τη χρήση όλων των συναφών τρόπων μεταφοράς.

Με τη χθεσινή ανακοίνωση, η Επιτροπή παρουσιάζει ένα σχέδιο δράσης για τη δημιουργία «Λωρίδων Αλληλεγγύης» ώστε να διασφαλιστεί ότι η Ουκρανία θα μπορεί να εξάγει σιτηρά, αλλά και να εισάγει τα αγαθά που χρειάζεται, από ανθρωπιστική βοήθεια έως ζωοτροφές και λιπάσματα.

Η Επίτροπος Μεταφορών κ. Αντίνα Βαλεάν δήλωσε σχετικά: «20 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών πρέπει να φύγουν από την Ουκρανία σε λιγότερο από τρεις μήνες χρησιμοποιώντας τις υποδομές της ΕΕ. Πρόκειται για τεράστια πρόκληση και, ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να συντονιστούν και να βελτιστοποιηθούν οι αλυσίδες εφοδιαστικής, να δημιουργηθούν νέες διαδρομές και να αποφευχθούν, στο μέτρο του δυνατού, τα σημεία συμφόρησης. Η ανακοίνωσή μας εξετάζει τις λύσεις έκτακτης ανάγκης, αλλά και τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα για την καλύτερη σύνδεση και ενοποίηση των υποδομών της Ουκρανίας με εκείνες της ΕΕ. Τόσο για τις βραχυπρόθεσμες όσο και για τις μακροπρόθεσμες λύσεις, θα συνεργαστούμε με τις ουκρανικές αρχές σε στενό συντονισμό ειδικότερα με τα γειτονικά κράτη μέλη, τα οποία κατέβαλαν κάθε δυνατή προσπάθεια κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης.»

Επείγουσα δράση για την εξάλειψη των σημείων συμφόρησης στις μεταφορές

Παρά τις άμεσες προσπάθειες της ΕΕ και των κρατών μελών της για τη διευκόλυνση της διέλευσης των συνόρων μεταξύ Ουκρανίας και ΕΕ, χιλιάδες φορτάμαξες και φορτηγά αναμένουν για εκτελωνισμό στην ουκρανική πλευρά. Αυτή τη στιγμή, ο μέσος χρόνος αναμονής για τις φορτάμαξες είναι 16 ημέρες, ενώ σε ορισμένα σύνορα φθάνει και τις 30 ημέρες. Μεγάλες ποσότητες σιτηρών παραμένουν αποθηκευμένες σε ουκρανικά σιλό, έτοιμες για εξαγωγή. Μία από τις δυσκολίες συνίσταται στο διαφορετικό εύρος σιδηροτροχιάς: οι ουκρανικές φορτάμαξες δεν είναι συμβατές με το μεγαλύτερο μέρος του σιδηροδρομικού δικτύου της ΕΕ και, ως εκ τούτου, τα περισσότερα εμπορεύματα πρέπει να μεταφορτωθούν σε φορτηγά ή φορτάμαξες που ανταποκρίνονται στο τυποποιημένο εύρος σιδηροτροχιάς της ΕΕ. Η διαδικασία αυτή είναι χρονοβόρα και οι εγκαταστάσεις μεταφόρτωσης κατά μήκος των συνόρων είναι πολύ λίγες.

Για την εξάλειψη αυτών των εμποδίων και τη δημιουργία των λωρίδων αλληλεγγύης, η Επιτροπή, από κοινού με τα κράτη μέλη και τα εμπλεκόμενα μέρη, θα καταβάλει, βραχυπρόθεσμα, κάθε δυνατή προσπάθεια για τις ακόλουθες δράσεις προτεραιότητας:

• Πρόσθετο τροχαίο υλικό μεταφοράς εμπορευμάτων, πλοία και φορτηγά: Η Επιτροπή καλεί τους παράγοντες της αγοράς της ΕΕ να διαθέσουν επειγόντως πρόσθετα μέσα μεταφοράς. Σε μια προσπάθεια να επιτευχθεί μεγαλύτερη αντιστοιχία ζήτησης και προσφοράς και να διευκολυνθούν οι σχετικές επαφές, η Επιτροπή θα δημιουργήσει μια πλατφόρμα υλικοτεχνικής υποστήριξης για την προώθηση των επαφών και θα ζητήσει από τα κράτη μέλη να ορίσουν ειδικά σημεία επαφής για τις λωρίδες αλληλεγγύης («υπηρεσία μίας στάσης»).
• Χωρητικότητα των δικτύων μεταφοράς και των τερματικών σταθμών μεταφόρτωσης: Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων της Ουκρανίας και οι διαχειριστές υποδομής θα πρέπει να διαθέτουν χρονοθυρίδες για τις σιδηροδρομικές μεταφορές των εξαγόμενων γεωργικών προϊόντων. Η Επιτροπή καλεί επίσης τους παράγοντες της αγοράς να μεταφέρουν επειγόντως τους κινητούς φορτωτές σιτηρών στους σχετικούς συνοριακούς τερματικούς σταθμούς για να επιταχυνθεί η μεταφόρτωση. Μια συμφωνία οδικών μεταφορών με την Ουκρανία θα εξαλείψει επίσης τα σημεία συμφόρησης. Για να ενθαρρυνθούν οι μεταφορείς της ΕΕ να επιτρέψουν στα οχήματά τους να εισέλθουν στην Ουκρανία, η Επιτροπή θα διερευνήσει επίσης τις δυνατότητες προσφοράς συμπληρωματικών οικονομικών εγγυήσεων.
• Τελωνειακές εργασίες και άλλοι έλεγχοι: Η Επιτροπή καλεί τις εθνικές αρχές να επιδείξουν τη μέγιστη δυνατή ευελιξία και να εξασφαλίσουν επαρκή στελέχωση για την επιτάχυνση των διαδικασιών στα σημεία διέλευσης των συνόρων.
• Αποθήκευση εμπορευμάτων στο έδαφος της ΕΕ: Η Επιτροπή θα αξιολογήσει τη διαθέσιμη ικανότητα αποθήκευσης στην ΕΕ και θα συντονιστεί με τα κράτη μέλη για να συμβάλει στην εξασφάλιση μεγαλύτερης ικανότητας προσωρινής αποθήκευσης των ουκρανικών εξαγωγών.

Βελτίωση της συνδεσιμότητας ΕΕ-Ουκρανίας μεσοπρόθεσμα

Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, η Επιτροπή θα καταβάλει επίσης προσπάθειες για την αύξηση της χωρητικότητας των υποδομών των νέων εξαγωγικών διαδρόμων και για τη δημιουργία νέων συνδέσεων υποδομών στο πλαίσιο της ανασυγκρότησης της Ουκρανίας. Ο επόμενος γύρος προσκλήσεων υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» (CEF) θα επιτρέψει τη στήριξη έργων για τη βελτίωση των μεταφορικών συνδέσεων με την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων των σιδηροδρομικών συνδέσεων και των τερματικών σταθμών οδικών-σιδηροδρομικών μεταφορών. Με βάση αυτά, η Επιτροπή εξέδωσε σήμερα απόφαση με σκοπό την υπογραφή συμφωνίας υψηλού επιπέδου με την Ουκρανία, με την οποία επικαιροποιούνται οι χάρτες για το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών (ΔΕΔ-Μ), στο πλαίσιο της πολιτικής της Επιτροπής για την επέκταση του ΔΕΔ-Μ στις γειτονικές χώρες.

Υπενθυμίζεται ότι υπό κανονικές συνθήκες, το 75 % της παραγωγής σιτηρών της Ουκρανίας εξάγεται, και οι εξαγωγές αυτές αντιστοιχούν περίπου στο 20 % των εθνικών ετήσιων εσόδων από εξαγωγές. Πριν από τον πόλεμο, το 90 % των εξαγωγών σιτηρών και ελαιούχων σπόρων διεξάγονταν από τα ουκρανικά λιμάνια του Ευξείνου Πόντου. Περίπου το ένα τρίτο των εξαγωγών προορίζεται, αντιστοίχως, για την Ευρώπη, την Κίνα και την Αφρική.