​ΣΕΒ: Από το Κράτος 0.2 στο Κράτος 2.0: Οφέλη και επόμενα βήματα

Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει υλοποιήσει σημαντικά βήματα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Δημόσιας Διοίκησης. Τη διετία της πανδημίας, εστιάζοντας στην ψηφιοποίηση πολυάριθμων υπηρεσιών, βελτιώθηκε η εξυπηρέτηση πολιτών, αλλά και επιχειρήσεων. Σήμερα, η χώρα διαθέτει ψηφιακή στρατηγική, τη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025. Η Βίβλος εστιάζει στην ψηφιοποίηση του συνόλου της Δημόσιας Διοίκησης με ένα φιλόδοξο πρόγραμμα 450 έργων με κρίσιμους παράγοντες επιτυχίας την ταχύτητα και τον διυπουργικό συντονισμό. Η Ενιαία Ψηφιακή Πύλη gov.gr αποτελεί μέχρι στιγμής το σημαντικότερο ψηφιακό εργαλείο καθώς συγκεντρώνει απλές και αποτελεσματικές ψηφιακές υπηρεσίες που βελτιώνουν την καθημερινότητα των πολιτών.

Το Παρατηρητήριο Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ, με την σύμπραξη της Deloitte, ανέλυσε σε βάθος την πρόοδο της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης εστιάζοντας στην προσφορά ψηφιακών υπηρεσιών προς τους πολίτες (G2C) μέσω της πύλης gov.gr. Η ανάλυση του Παρατηρητηρίου βασίστηκε στα ποιοτικά οφέλη της πύλης όπως η ευκολία ανεύρεσης της κάθε υπηρεσίας, η κατάργηση των χρόνων αναμονής σε φυσικές ουρές, η διαθεσιμότητα επί 24ώρης βάσης, η αμεσότητα εξυπηρέτησης, κ.ά. Επιπλέον, η ανάλυση ποσοτικοποίησε τα οφέλη αυτά ώστε να τεκμηριώσει την πρόοδο της ψηφιακής διακυβέρνησης. Ειδικότερα, για τα πρώτα 2 χρόνια της πύλης gov.gr καταγράφονται τα εξής:

• 1.400 υπηρεσίες πλέον παρέχονται ψηφιακά, μέσα από τις οποίες οι χρήστες έχουν εξυπηρετηθεί 36,5 εκ. φορές συνολικά.
• €270 εκ. είναι η ετήσια συνολική εξοικονόμηση για την οικονομία. Από αυτά, τα €215 εκ. προέρχονται από τη μείωση του χρόνου μετακίνησης των πολιτών σε φυσικά σημεία αλλά και από τη μείωση του χρόνου φυσικής εξυπηρέτησης των πολιτών από τους δημόσιους υπαλλήλους. Εφόσον συνεχιστεί η αύξηση των ψηφιακών υπηρεσιών, το συνολικό όφελος σε ορίζοντα πενταετίας ξεπερνάει τα €1,3 δισ.
• 42 εκ. άυλες συνταγές εκδόθηκαν μέσα από το σύστημα άυλης συνταγογράφησης.
• +1.800 ώρες εκπαίδευσης, 300 μαθήματα, 34 θεματικές ενότητες, +740.000 επισκέψεις, και 5,7 εκ. προβολές σελίδων στην Ψηφιακή Ακαδημία Πολιτών.

Το Παρατηρητήριο Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ προτείνει πέντε άξονες που θα επιτρέψουν στη χώρα να επιταχύνει τη σύγκλιση με τις επιδόσεις της υπόλοιπης ΕΕ και να αποκομίσει περισσότερα οφέλη:

1. Μεγαλύτερη εστίαση της Δημόσιας Διοίκησης στις ψηφιακές διεπαφές με επιχειρήσεις.
2. Επιτάχυνση επενδύσεων στη διαλειτουργικότητα των μητρώων του δημόσιου τομέα.
3. Προτεραιότητα σε παρεμβάσεις που επιδρούν στο επιχειρηματικό περιβάλλον και την προσέλκυση επενδύσεων, όπως η ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης, η επέκταση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης, καθώς και η ψηφιοποίηση της εφοδιαστικής αλυσίδας και των μεταφορών.
4. Ταχεία ολοκλήρωση των πληροφοριακών συστημάτων που συνδέονται με τη λειτουργία της οικονομίας, όπως το Single Window στα τελωνεία, το νέο σύστημα κρατικών ενισχύσεων, το ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, το σύστημα ηλεκτρονικών δημοσίων συμβάσεων, το σύστημα φορολογίας, τις αυτοματοποιημένες διαδικασίες ληξιπρόθεσμων οφειλών, το σύστημα άσκησης δραστηριοτήτων και ελέγχων, κ.ά.
5. Απλοποίηση των διαδικασιών πριν την ψηφιοποίησή τους, ώστε να απαλλαγούν από αγκυλώσεις που δεν συνάδουν με την ψηφιακή οικονομία.

Η πλήρης έκθεση του Παρατηρητηρίου Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ είναι εδώ. Η έκθεση παρουσιάστηκε και σχολιάστηκε στην ειδική ψηφιακή εκδήλωση, παρουσία του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης, κ. Κυριάκου Πιερρακάκη. Περισσότερες πληροφορίες για την εκδήλωση εδώ.

Ο Κυριάκος Πιερρακάκης, Υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης δήλωσε: «Η έκθεση του Παρατηρητηρίου του ΣΕΒ σε συνεργασία με την Deloitte δείχνει τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά τον ψηφιακό μετασχηματισμό που συντελείται στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια με έμφαση στα βήματα και σε κάποιες περιπτώσεις στα άλματα που γίνονται την τελευταία τριετία. Η ψηφιακή πολιτική είναι μια κοινωνική πολιτική και η τεχνολογία αποτελεί το μέσο για να βελτιώνουμε την καθημερινότητα των πολιτών και των επιχειρήσεων. Σε αυτήν την κατεύθυνση έχουμε δρομολογήσει και υλοποιήσει έργα που αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το Δημόσιο. Το ζητούμενο δεν είναι μόνο η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών αλλά και η απλούστευση των διαδικασιών, η διαλειτουργικότητα των μητρώων και εν τέλει η δημιουργία μιας συμπεριληπτικής κοινωνίας - η δημιουργία ενός κράτους σύγχρονου και φιλικού που έχει στο επίκεντρό του τον πολίτη.»

Ο Μιχάλης Τσαμάζ, Πρόεδρος της Επιτροπής Ψηφιακής Οικονομίας του ΣΕΒ, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου ΟΤΕ δήλωσε: Το Παρατηρητήριο Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ καταγράφει τα τελευταία χρόνια μεγάλες αλλαγές στις διεπαφές όλων μας με τη δημόσια διοίκηση, καθώς και συνεχή μείωση της γραφειοκρατίας. Οι θετικές αλλαγές οφείλονται κυρίως στον ψηφιακό μετασχηματισμό του Κράτους. Βρισκόμαστε στην σωστή κατεύθυνση. Ως ΣΕΒ θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε και να υποστηρίζουμε τη μετάβαση της χώρας στην ψηφιακή οικονομία και να προτείνουμε δράσεις. Η επιτάχυνση των επενδύσεων σε τεχνολογίες αιχμής, η αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων σε όλους τους κλάδους της οικονομίας και η συστηματική ενημέρωση των επιχειρήσεων για τα οφέλη των ψηφιακών λύσεων, μπορούν να συμβάλλουν ώστε οι ψηφιακές επιδόσεις της χώρας να συγκλίνουν με την υπόλοιπη ΕΕ.»

Ο Δημήτρης Κουτσόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος, Deloitte Ελλάδος δήλωσε: «Η συγγραφή της μελέτης αποτελεί συνέχεια της μακροχρόνιας συνεργασίας που έχει η Deloitte με το Παρατηρητήριο Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ. Μέσω της συγκεκριμένης μελέτης αναδεικνύονται οι σημαντικότερες διεθνείς τάσεις που επικρατούν στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση, τα ορόσημα στο «ταξίδι» του ψηφιακού μετασχηματισμού και της ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης, αλλά και η ποσοτικοποίηση των ωφελειών από τη λειτουργία της πύλης gov.gr. Τα μετρήσιμα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν τη σημαντική εξοικονόμηση χρόνου και κόστους που επετεύχθη χάριν του gov.gr για τους πολίτες, τη Δημόσια Διοίκηση και το περιβάλλον, ενώ η υιοθέτηση αυτής της πολιτο-κεντρικής προσέγγισης έχει βελτιώσει σημαντικά την καθημερινότητα των πολιτών-χρηστών. Κοιτώντας προς το μέλλον και τα σημαντικά έργα ΤΠΕ που σχεδιάζονται, είναι κρίσιμη η συνέχεια της αποτελεσματικής συνεργασίας μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα ώστε να αξιοποιηθεί στο έπακρο η ευκαιρία που δίνεται στη χώρα από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» για την ψηφιακή μετάβαση της. »

Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει υλοποιήσει σημαντικά βήματα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Δημόσιας Διοίκησης, ιδίως τη διετία της πανδημίας, εστιάζοντας στην ψηφιοποίηση πολυάριθμων υπηρεσιών, οι οποίες βελτιώνουν την εξυπηρέτηση πολιτών, αλλά και επιχειρήσεων. Η χώρα διαθέτει πλέον ψηφιακή στρατηγική, τη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025, η οποία εστιάζει στην ψηφιοποίηση του συνόλου της Δημόσιας Διοίκησης, με σχεδιασμό «πολιτοκεντρικό».

Μια από τις σημαντικότερες διόδους υλοποίησης της στρατηγικής αποτελεί η Ενιαία Ψηφιακή Πύλη gov.gr, μέσω της οποίας διαπιστώνεται ο προσανατολισμός στον τομέα εξυπηρέτησης του πολίτη (G2C), με την προσφορά απλών και αποτελεσματικών ψηφιακών υπηρεσιών, οι οποίες έχουν ήδη βελτιώσει την καθημερινότητα. Υπηρεσίες, οι οποίες μέχρι λίγα χρόνια πριν, διεκπεραιώνονταν μέσω έγχαρτων διαδικασιών και επισκέψεων σε δημόσιες υπηρεσίες και ΚΕΠ, με γραφειοκρατία, χαμηλό επίπεδο εξυπηρέτησης (και επομένως ικανοποίησης) των πολιτών, μη αποδοτική χρησιμοποίηση ανθρωπίνων πόρων του δημοσίου τομέα και βεβαίως αυξημένα διοικητικά βάρη.

Η παροχή 1.400 ψηφιακών υπηρεσιών συνοδεύεται από σημαντική εξοικονόμηση χρόνου και κόστους για πολίτες και Δημόσια Διοίκηση, καθώς και περιβαλλοντικά οφέλη από την ηλεκτρονική εξυπηρέτηση των πολιτών, λόγω του περιορισμού των μετακινήσεων και της μείωσης της χρήσης χαρτιού.

Η έκδοση «Από το Κράτος 0.2 στο Κράτος 2.0» που εκπονήθηκε από τη Deloitte για λογαριασμό του Παρατηρητηρίου Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ (πλήρης έκδοση εδώ), καταγράφει τις σημαντικότερες τάσεις που παρατηρούνται διεθνώς για την ψηφιοποίηση της Δημόσιας Διοίκησης, τα -ποσοτικά- οφέλη που έχουν αποκομίσει Δημόσια Διοίκηση και πολίτες από τη μέχρι σήμερα λειτουργία του gov.gr, τα κυριότερα βήματα που έχει υλοποιήσει η Ελλάδα στην προσπάθειά της να διαμορφώσει ένα σύγχρονο, ψηφιακό κράτος, καθώς και προτάσεις για την επιτάχυνση της ψηφιοποίησης.

Δύο χρόνια ηλεκτρονική πύλη «gov.gr»

Στο πλαίσιο της στρατηγικής για τη μετάβαση στο Κράτος 2.0, σημαντικό ορόσημο αποτέλεσε η έναρξη λειτουργίας της πύλης gov.gr το Μάρτιο του 2020. Η πλατφόρμα συγκεντρώνει τις ψηφιακές υπηρεσίες της Δημόσιας Διοίκησης, διασφαλίζοντας ταχύτερη παροχή, παρακάμπτοντας χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες και επιτρέποντας την απομακρυσμένη εξυπηρέτηση των πολιτών.

Οι δυνατότητες του gov.gr σταδιακά αυξάνονται. Από 600 περίπου υπηρεσίες στο αρχικό στάδιο λειτουργίας του, το Μάρτιο του 2022 παρείχε 1.375 ψηφιακές υπηρεσίες (Δ1), αριθμός που την ημέρα συγγραφής της παρούσας έκδοσης έχει ξεπεράσει τις 1.400. Το 21% των υπηρεσιών αφορά επιχειρηματική δραστηριότητα, το 19% γεωργία και κτηνοτροφία, το 12% καθημερινότητα πολιτών, το 12% εργασία και ασφάλιση, κ.λπ.

Από το Μάρτιο του 2020 έως το Μάρτιο του 2022, η πύλη εξυπηρέτησε συνολικά 36,5 εκ. χρήστες, το 94% των οποίων εξυπηρετήθηκαν το τελευταίο έτος, λόγω της πανδημίας, οι οποίοι πραγματοποίησαν πάνω από 273 εκ. επισκέψεις.

Μέχρι σήμερα, το gov.gr έχει εκδώσει: 2,2 εκ. εξουσιοδοτήσεις, 6,5 εκ. υπεύθυνες δηλώσεις, 4,5 εκ. πιστοποιητικά, 764 χιλ. ληξιαρχικές πράξεις και 220 χιλ. ψηφιακές βεβαιώσεις. Οι χρήστες ζητούν κυρίως πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης, γέννησης, ιθαγένειας και εγγύτερων συγγενών, καθώς και ληξιαρχικές πράξεις γέννησης, γάμου, σύμφωνου συμβίωσης και θανάτου.

Επίσης, στο σύστημα άυλης συνταγογράφησης σε 2 χρόνια έγιναν 3,2 εκ. ενεργοποιήσεις και εκτελέστηκαν 42 εκ. άυλες συνταγές (το Μάρτιο του 2022 αποτέλεσαν το 41% των μηνιαίων συνολικών συνταγογραφήσεων).

Μέρος των υπηρεσιών του gov.gr είναι και η Ψηφιακή Ακαδημία Πολιτών, η οποία στοχεύει στη δωρεάν βελτίωση των ψηφιακών δεξιοτήτων των πολιτών. Από το Δεκέμβριο του 2020, μέχρι το Μάρτιο του 2022, η Ακαδημία αριθμεί πάνω από 1.800 ώρες εκπαίδευσης, σχεδόν 300 μαθήματα, 34 θεματικές ενότητες, ενώ συνεργάζεται με 38 παρόχους εκπαιδευτικού υλικού. Έως τον περασμένο Μάρτιο, οι συνολικές επισκέψεις ξεπέρασαν τις 740.000, ενώ οι προβολές σελίδων άγγιξαν τις 5,7 εκ..

Επίσης, η Επιμορφωτική Πύλη Ψηφιακών Υπηρεσιών παρέχει πρακτική υποστήριξη για τη χρήση του gov.gr (π.χ. οδηγίες για την έκδοση υπεύθυνης δήλωσης, εξουσιοδότησης και πιστοποιητικών, την εγγραφή στο νηπιαγωγείο, τη δημιουργία ψηφιακής υπογραφής, κ.ά.). Έως το Μάρτιο του 2022, η υπηρεσία δέχτηκε συνολικά σχεδόν 5 εκ. επισκέψεις.

Εξοικονομήσεις

Οι υπηρεσίες της Δημόσιας Διοίκησης που ψηφιοποιούνται και είναι προσβάσιμες μέσω του gov.gr συνοδεύονται από σημαντική μείωση κόστους, λόγω του πολύ μικρού χρόνου διεκπεραίωσης της on-line εξυπηρέτησης, έναντι των φυσικών επισκέψεων των πολιτών σε κάποιο σημείο, π.χ. ΚΕΠ.

Την περίοδο Μάρτιος 2020 - Μάρτιος 2022, η συνολική εξοικονόμηση από τις υπηρεσίες που περαιώνονται ψηφιακά end-to-end μέσω του gov.gr εκτιμάται σε τουλάχιστον €270 εκ., ενώ το προβλεπόμενο όφελος για την επόμενη πενταετία υπολογίζεται σε €1,3 δισ.

Πιο συγκεκριμένα, το ποσό των €270 εκ. αναλύεται ως εξής:

• €215 εκ. από τη μείωση του χρόνου μετακίνησης των πολιτών, αλλά και του χρόνου ενασχόλησης πολιτών και υπαλλήλων για την περαίωση έγχαρτων διαδικασιών με φυσική παρουσία,
• €53 εκ. ως έμμεση ωφέλεια από την εξοικονόμηση διεπαφών που δεν ολοκληρώνονται στο gov.gr, αλλά δρομολογούνται σε ψηφιακές πλατφόρμες άλλων υπηρεσιών,
• €1,2 εκ. από τις μειωμένες εκπομπές CO2 λόγω της μείωσης των μετακινήσεων των πολιτών και της χρήσης χαρτιού,
• €0,8 εκ. από τη μείωση χρήσης χαρτιού και εκτυπώσεων.

Τα ανωτέρω μεταφράζονται σε εξοικονόμηση χρόνου πολιτών και υπαλλήλων 20.000 ισοδυνάμων πλήρους απασχόλησης (FTE) για ένα χρόνο.

Σημαντικά βήματα για την ψηφιοποίηση της Δημόσιας Διοίκησης

Ακολούθως, καταγράφουμε κάποια βήματα, τα οποία θεωρούμε ορόσημα για την ψηφιακή μετάβαση της ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης, τα τελευταία έτη:

Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025. Αποτελεί το όραμα για την υλοποίηση του ψηφιακού μετασχηματισμού του κράτους. Μέσα από 450 έργα, προτεραιοποιεί τη βελτίωση των διεπαφών των δημοσίων φορέων με πολίτες και επιχειρήσεις σε όλους τους τομείς πολιτικής.

Κώδικας Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Ο Ν. 4727/2020 αποτελεί το ολοκληρωμένο ρυθμιστικό πλαίσιο για την ψηφιακή διακυβέρνηση του δημοσίου τομέα.

Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Η νέα κυβερνητική δομή συγκεντρώνει όλες τις κρίσιμες λειτουργίες ΤΠΕ που σχετίζονται με την παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών σε πολίτες και επιχειρήσεις.

Ανοικτά δημόσια δεδομένα. Το data.gov.gr αναμένεται να μετεξελιχθεί στην Εθνική Πύλη Ανοικτών Δεδομένων, μέσω της οποίας σύνολα δεδομένων θα είναι ελεύθερα προσβάσιμα προς όλους.

G-Cloud. Ο Ν. 4727/2020 καθιέρωσε την αρχή cloud-first policy και τη συγκέντρωση όλων των πληροφοριακών συστημάτων σε μια ενιαία δομή. Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης διαθέτει σύγχρονες υποδομές G-Cloud, υπό τη ΓΓΠΣΔΔ.

Χρηματοδοτικά εργαλεία. Τα επόμενα χρόνια, στην Ελλάδα θα εισρεύσουν σημαντικά κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης, με περίπου €2,2 δισ. να αφορούν τον πυλώνα ψηφιακής μετάβασης, ενώ το ΕΣΠΑ 2021-2027 θα διαθέσει €1 δισ. για τον ίδιο λόγο.

Ψηφιακές δεξιότητες. Έχουν γίνει πρωτοβουλίες για την ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων των πολιτών, όπως η Ψηφιακή Ακαδημία Πολιτών και η Επιμορφωτική Πύλη Ψηφιακών Υπηρεσιών.

Επισημάνσεις για το μέλλον

Η ελληνική Δημόσια Διοίκηση τα προηγούμενα χρόνια υιοθέτησε ψηφιακές τεχνολογίες βάσει διεθνών βέλτιστων πρακτικών, απλοποιώντας έτσι διοικητικές διαδικασίες, μειώνοντας τη γραφειοκρατία και διευκολύνοντας την καθημερινότητα των πολιτών και τη λειτουργία των επιχειρήσεων. Προκειμένου όμως να επιταχυνθεί η πορεία ψηφιοποίησης όλης της κοινωνίας και τη οικονομίας και να συγκλίνουμε ακόμα ταχύτερα με τις επιδόσεις της υπόλοιπης ΕΕ, το Παρατηρητήριο Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ προτείνει τις ακόλουθες κατευθύνσεις:

1. Εστίαση της Δημόσιας Διοίκησης (και) σε ψηφιακές διεπαφές με επιχειρήσεις.
2. Επιτάχυνση επενδύσεων στη διαλειτουργικότητα των μητρώων του δημόσιου τομέα.
3. Προτεραιοποίηση παρεμβάσεων ψηφιοποίησης που επιδρούν θετικά στο επιχειρηματικό περιβάλλον και την προσέλκυση επενδύσεων, όπως ο ψηφιακός μετασχηματισμός του συστήματος απονομής δικαιοσύνης, η υποχρεωτικότητα της ηλεκτρονικής τιμολόγησης, η καθιέρωση ψηφιακού δελτίου αποστολής, κ.ά.
4. Ταχεία ολοκλήρωση και ενεργοποίηση πληροφοριακών συστημάτων που συνδέονται με τη λειτουργία της οικονομίας, όπως το Single Window στα τελωνεία, το νέο Πληροφοριακό Σύστημα Κρατικών Ενισχύσεων, το ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, το Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων, το νέο ΟΠΣ Φορολογίας της ΑΑΔΕ, το ΟΠΣ για τη διαχείριση και αυτοματοποίηση των διαδικασιών ληξιπρόθεσμων οφειλών, το ΟΠΣ Άσκησης Δραστηριοτήτων και Ελέγχων, κ.ά.
5. Διασφάλιση της απλοποίησης των διαδικασιών πριν την ψηφιοποίησή τους, ώστε να γίνουν σύγχρονες και να απαλλαγούν από το γραφειοκρατικό πνεύμα που δεν συνάδει με την ψηφιακή κοινωνία και οικονομία.