22 Σεπτεμβρίου 2004. Η πτήση 815 της Oceanic Airlines εκτελεί προγραμματισμένο δρομολόγιο από το Σίδνεϊ στο Λος Άντζελες. Λίγο μετά τις 4 το απόγευμα, το αεροπλάνο, με 324 επιβάτες, εξαφανίζεται από τα ραντάρ χωρίς να αφήσει πίσω του κανένα ίχνος. Η απώλεια του είναι σίγουρο πως θα αποτελέσει ένα σημαντικό πλήγμα για το brand της Oceanic Airlines. Με μια λεπτομέρεια: το brand αυτό δεν υπήρξε ποτέ.
H Oceanic Airlines - γνωστή, σε κάποιες περιπτώσεις, και ως Oceanic Airways - δεν υπήρξε ποτέ ως εταιρεία. Υπήρξε μόνο στην φαντασία κάποιων σεναριογράφων. Και αυτό γιατί δημιουργήθηκε για να «παίξει» ρόλους σε διάφορες ταινίες και τηλεοπτικές σειρές και για να χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις όπου το απαιτούσαν οι ανάγκες. Για παράδειγμα, η προαναφερθείσα πτήση 815 και η εξαφάνιση της πάνω από τον Ειρηνικό Ωκεανό αποτελούν το ξεκίνημα, τον «πιλότο», της επιτυχημένης σειράς Lost, που προβλήθηκε πριν από 15 χρόνια.
Μπορεί ο συνδημιουργός της σειράς, Damon Lindelof, να επέλεξε τη συγκεκριμένη ονομασία για χρήση στο Lost, αυτή όμως δεν ήταν ούτε η πρώτη αλλά ούτε και η τελευταία φορά που το brand της Oceanic θα πρωταγωνιστούσε στην τηλεόραση, στον κινηματογράφο, ακόμη και σε κόμικ. Και αυτό δεν το ήξερε ούτε ο ίδιος ο Lindelof όταν έγραφε το Lost. Όπως είχε δηλώσει σε συνέντευξη του «εντοπίζουμε ότι πολλές ταινίες το χρησιμοποίησαν όταν συνέβαιναν άσχημα πράγματα σε ένα αεροπλάνο. Και [πάνω που] εμείς σκεφτήκαμε ότι ήμασταν τόσο πρωτότυποι...»
Όπως όλα δείχνουν, η πρώτη χρήση της συγκεκριμένης ονομασίας πραγματοποιείται το 1964 στην αμερικανική τηλεοπτική σειρά Flipper. Από εκεί και πέρα θα κάνει διάφορες εμφανίσεις, από το κόμικ Daredevil μέχρι τη σειρά επιστημονικής φαντασίας Fringe και από τα X-Files μέχρι την ταινία «For Love of the Game» με τον Kevin Costner. Ιδιαίτερη χαρακτηρίζεται η εμφάνιση του brand στο «Executive Decision» με τον Kurt Russell και ένα Boeing 747 της Oceanic Airways. Το συγκεκριμένο αεροπλάνο, το οποίο πέφτει θύμα αεροπειρατείας, ξεκινάει από την Αθήνα με προορισμό την Ουάσιγκτον.
Γιατί όμως οι παράγωγοι και οι σεναριογράφοι χρησιμοποιούν το brand της Oceanic Airlines, που δεν υπήρξε ποτέ στην πραγματικότητα, και όχι μια από τις τόσες αληθινές αεροπορικές; Οι λόγοι ποικίλουν και ένας από αυτούς σχετίζεται και με το παράδειγμα της ταινίας Executive Decision, που προαναφέρθηκε. Σε μια προσπάθεια μείωσης του συνολικού κόστους, οι παραγωγοί επαναχρησιμοποιούν πλάνα από προηγούμενες ταινίες και σειρές. Κάπως έτσι, τα πλάνα που τράβηξαν οι δημιουργοί της συγκεκριμένης ταινίας, με δύο Boeing 747 και ένα logo της Oceanic στην άτρακτο, βρέθηκαν στη συνέχεια και σε άλλες παραγωγές.
Υπάρχουν και άλλοι λόγοι, ενδεχομένως πιο προφανείς, που αποτελούν και την ρίζα του θέματος: είναι σαφές πως κανένα brand δεν θα ήθελε να συσχετιστεί με ένα δυστύχημα, ένα ατύχημα ή κάτι κακό που εμφανίζεται σε μια ταινία. Και κάπως έτσι, είναι πιο εύκολο να χρησιμοποιηθεί για αυτές τις περιπτώσεις μια φανταστική εταιρεία (που δεν θα υποστεί και καμία πραγματική ζημιά) παρά να γίνει προσπάθεια να πειστεί κάποιο υπαρκτό brand. Άλλες φορές πάλι, η χρήση ενός πραγματικού brand θα περιόριζε την φαντασία των σεναριογράφων. Η δημιουργία ενός «καινούργιου» προσφέρει περισσότερη ελευθερία.
Άλλοι λόγοι σχετίζονται με την πλήρη απαγόρευση χρήσης αληθινών brand - όπως συμβαίνει στον Καναδά, για παραγωγές που προορίζονται για την καναδική αγορά - ή τοποθέτησης του σεναρίου στο μέλλον, σε κάποιο παράλληλο ή διαφορετικό σύμπαν - εκεί όπου ένα πραγματικό brand ούτως ή άλλως δεν θα υπήρχε. Υπάρχουν, βέβαια, και οι διαφημιστικοί, όπου η παραγωγή δεν θέλει να συσχετιστεί με κάποιο συγκεκριμένο προϊόν. Για παράδειγμα, αναφέρεται πως οι πρώτες χρήσεις φανταστικών brand πραγματοποιήθηκαν γιατί οι παραγωγοί δεν μπορούσαν να γνωρίζουν εξαρχής ποιες εταιρείες θα επέλεγαν να διαφημιστούν.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, δεν μπόρεσε ποτέ κανείς να καπνίσει τσιγάρα Morley (όπως εκείνα που εμφανίζονται σε σειρές σαν τα X-Files), να πιει μπύρα Heisler, να χρησιμοποιήσει τη μηχανή αναζήτησης Finder-Spyder, να αγοράσει κάτι από την εταιρεία Acme (τα προϊόντα της οποίας χρησιμοποιούνται - ανεπιτυχώς, όπως όλοι ξέρουμε - στην γνωστή σειρά κινουμένων σχεδίων της Looney Tunes με το κογιότ), να επισκεφθεί την αλυσίδα εστιατορίων Pizza Planet (από ταινίες της Pixar), να φάει ένα Big Kahuna Burger (Pulp Fiction) ή να πιει λίγο J. Darby Whiskey. Είναι όλα φανταστικά προϊόντα. Στην κυριολεξία.
Σχόλια