Οι τρεις μύθοι για την καινοτομία και κάποια ψιλά γράμματα

Για να συνεννοούμαστε...

Πολλοί είναι εκείνοι που συγχέουν τη δημιουργικότητα με τη καινοτομία. Χωρίς καμία διάθεση να εισέλθω σε σύνθετες ερμηνείες, δημιουργικότητα είναι η ικανότητα να παράγουμε ιδέες. Καινοτομία είναι η εφαρμοσμένη δημιουργικότητα. Άνθρωποι ή επιχειρήσεις που χαρακτηρίζονται ως δημιουργικοί δεν σημαίνει ότι αυτόματα είναι καινοτόμοι. Αν, για παράδειγμα, ο Don Wetzel (1973) που είχε μια ιδέα για ένα μηχάνημα μέσω του οποίου θα μπορούσαμε να κάνουμε τραπεζικές συναλλαγές χωρίς να πρέπει να επισκεπτόμαστε την τράπεζα, δεν προχωρούσε στην υλοποίηση της, τότε σήμερα δεν θα είχαμε ΑΤΜs.

Επίσης, μια από τις παρανοήσεις που γίνονται όταν αναφερόμαστε στην έννοια της καινοτομίας, είναι ότι τείνουμε να σκεφτόμαστε με όρους υψηλής τεχνολογίας. Top-of-mind απαντήσεις στην ερώτηση «πείτε μου ποιες καινοτομίες σας έρχονται στο μυαλό», είναι οι: Google, Microsoft, Apple, Yahoo, Tesla, Amazon, Netflix, κ.α. Επίσης, είναι ενδιαφέρον ότι συνδέουμε την καινοτομία κυρίως με προϊόντα και λιγότερο με υπηρεσίες.

Τέλος, ελάχιστοι είναι όσοι αναφέρουν ότι καινοτομία είναι η ανάπτυξη ενός οποιουδήποτε συστήματος ή μιας διαδικασίας που έχει ως στόχο τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας σε μια εσωτερική επιχειρηματική λειτουργία. Έχουμε μάθει να εκλαμβάνουμε ως καινοτομία οτιδήποτε έχει να κάνει με τον τελικό πελάτη ή καταναλωτή, αγνοώντας ή θεωρώντας ως δεδομένες όλες εκείνες τις καινοτομίες που συντελούν στην εσωτερική οργάνωση και λειτουργία της επιχείρησης. Ακόμη και εξαιρετικά καινοτόμες επιχειρήσεις στον τομέα business-to-business έχουν χαμηλό βαθμό ανάκλησης και αναγνωρισιμότητας. Πόσοι γνωρίζουν τις ServiceNow, Workday και Salesforce.com; Αυτές ήταν οι 3 πρώτες πιο καινοτόμες εταιρίες στον κόσμο, πριν δύο χρόνια. (Forbes, The world’s most innovative companies, powered by The Innovator’s DNA).

Κάποιες παρεξηγήσεις

Η καινοτομία είναι το αποτέλεσμα της δημιουργικότητας. Ακριβώς σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να επαναλάβω ότι ο καθένας μας έχει την ικανότητα να καινοτομεί. Ως άτομα, όλοι μας έχουμε τη δυνατότητα για να καινοτομούμε. Ωστόσο, αυτό που αλλάζει είναι η προσέγγιση. Ποιος μπορεί να είναι περισσότερο καινοτόμος; Ένας άνθρωπος του marketing ή ένας άνθρωπος του finance; Κάποιος από το IT ή από τη νομική υπηρεσία; Κάποιοι άλλοι ισχυρίζονται - κακώς - ότι οι άνθρωποι της διαφήμισης είναι οι πιο καινοτόμοι (να μη παραβλέπουμε ότι εδώ χρησιμοποιείται λανθασμένα η λέξη καινοτομία αντί της δημιουργικότητας.) Όλοι όσοι εργάζονται σε μια διαφημιστική εταιρία είναι καινοτόμοι; O client service manager, ο media planner, ο art director ή ο κειμενογράφος;

Προφανώς, όλα αυτά είναι στερεότυπα και δεν ισχύουν. Ο καθένας, σε κάθε θέση, μπορεί να συνεισφέρει σε ένα project καινοτομίας. Και για όσους ακόμη δυσπιστούν και αμφιβάλλουν, να αναφέρω τη γνωστή σε όλους έκφραση: «δημιουργική λογιστική»!

Εμπόδια (που εμείς βάζουμε) στη δημιουργικότητα

Μπορεί κάποιοι να διαφωνούν αλλά η δημιουργικότητα ανθρώπων, ομάδων και επιχειρήσεων αναπτύσσεται μέσα από στρατηγική και διαδικασίες που υπακούουν σε συγκεκριμένους στόχους, ξεκινώντας από την βασική αρχή ότι η δημιουργικότητα θα πρέπει να καταλήξει σε μια εφαρμοσμένη καινοτομία.

Από τη στιγμή που μιλάμε για στρατηγική, διαδικασίες και πλάνα δράσης, είναι βέβαιο ότι υπάρχουν εμπόδια τα οποία παρουσιάζονται και θα πρέπει να υπερπηδούνται. Μερικά από τα πιο συνηθισμένα:

• «Δεν έχουμε χρόνο»,
• «Απαιτούνται πόροι που δεν διαθέτουμε»,
• «Δεν είμαι δημιουργικός τύπος»,
• «Δημιουργικότητα σε αυτή την εταιρία; Αδύνατον!»,
• «Δεν ρισκάρω να πω πράγματα που δεν μπορούν να γίνουν»,
• «Δοκιμάσαμε και στο παρελθόν, χωρίς αποτελέσματα»,

3 μύθοι και 3 πραγματικότητες

Μύθος 1: Η καινοτομία προκύπτει από μόνη της. Δεν χρειάζεται να τεθούν στόχοι, να υπάρξει πλάνο και οργάνωση. Στο βαθμό που οι άνθρωποι της επιχείρησης είναι δημιουργικοί, θα έλθει κάποια στιγμή που κάποια ιδέα θα ξεχωρίσει και αφού δουλευτεί, θα καταλήξει σε μια καινοτομία.

Η πραγματικότητα: Η καινοτομία βασίζεται σε συνειδητή και συστηματοποιημένη δράση. «Αν δεν μπορείτε να περιγράψετε αυτό που θέλετε να κάνετε σαν μια διαδικασία τότε μάλλον δεν ξέρετε τι ακριβώς θέλετε να κάνετε» είχε αναφέρει κάποια στιγμή ο W. Edwards Deming, ενώ συμπλήρωνε με το βιτριολικό του χιούμορ: «It is not necessary to change. Survival is not mandatory. »

Μύθος 2: Η καινοτομία έχει να κάνει μόνο με καλές ιδέες. Είναι αυτονόητο ότι οι ιδέες είναι η αρχή. Αλλά ιδέες για τι πράγμα ακριβώς; Τι ψάχνουμε και γιατί; Η εποχή του brainstorming έχει παρέλθει προ πολλού. Μπορεί να μας έμεινε ο συγκεκριμένος όρος ως κληρονομιά αλλά η απόφαση του να μαζευτούμε γύρω από ένα τραπέζι και να «πυροβολούμε» αδιακρίτως, δίχως στόχους, δεν δημιουργεί αποτέλεσμα.

Η πραγματικότητα: H καινοτομία έχει να κάνει με ιδέες, κουλτούρα και στρατηγική. Μερικές απαραίτητες προϋποθέσεις για να μπορούμε να μιλάμε περί καινοτομίας είναι η συμμετοχή, η αυτοπαρακίνηση, ο θετικός τρόπος σκέψης και βεβαίως είναι να υπάρχει το κατάλληλο κλίμα στην εταιρία. Με μια φράση: Ανοχή στο λάθος. Και αυτό είναι το παράδοξο της καινοτομίας: Όποιοι κάνουν τα περισσότερα λάθη κερδίζουν.

Μύθος 3: Η καινοτομία προκύπτει από μεμονωμένους ανθρώπους. Το ανέφερα παραπάνω αλλά είναι σημαντικό και το επαναλαμβάνω. Δεν υπάρχουν περισσότερο ή λιγότερο ειδικοί στη δημιουργικότητα και τη καινοτομία. Ναι, έχουμε σχετικό αντίλογο. Πριν από δεκαετίες, υπήρχαν άνθρωποι που έκαναν τη διαφορά και που ακόμα και στις ημέρες μας ακούγονται τα ονόματα τους αφού κατάφεραν να καινοτομήσουν: Richard Branson (Virgin Group), Anita Roddick (Body Shop), Michael Dell (Dell Inc.) και πολλοί άλλοι. Ωστόσο, δεν ήταν μόνοι τους. Από τη σύλληψη μιας ιδέας μέχρι το αποτέλεσμα, υπήρχε και πάντα θα υπάρχει πολύς δρόμος και... το παιχνίδι παίζεται και κερδίζεται ομαδικά. Που καταλήγουμε;

Η πραγματικότητα: Η καινοτομία είναι «προϊόν» συλλογικής νοημοσύνης!

Κλείνω με μια ερώτηση που η απάντηση της καθορίζει, σε πολύ μεγάλο βαθμό, τη διάθεση για να καινοτομήσουμε:

Τι θα ήθελα να αλλάξω στη δουλειά μου για καλύτερα αποτελέσματα, τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο;