Είναι δυνατόν να συμβαίνει κάτι τέτοιο; Τι ομοιότητα θα μπορούσε να έχει μια ιδιωτική εταιρία με κάποια του δημοσίου; Η εύκολη απάντηση θα ήταν η ύπαρξη γραφειοκρατίας.
Βεβαίως, η αλήθεια είναι ότι η ανάδειξη της γραφειοκρατίας ως υπέρτατο αγαθό είναι ένα βασικό γνώρισμα πολλών πολυεθνικών επιχειρήσεων και αρκετών ελληνικών, με κάποιες από τις δεύτερες να «αντιγράφουν» τις πρώτες αλλά δυστυχώς για λάθος λόγους. Υπάρχουν τα υπέρ και τα κατά της γραφειοκρατίας, τα οποία δεν θα αναλύσω. Ωστόσο, μπορώ να αναφέρω ότι ένα από τα υπέρ της είναι ο καλύτερος έλεγχος των λειτουργιών, ενώ ένα από τα κακά είναι η αδικαιολόγητη, πολλές φορές, κωλυσιεργία στη λήψη σημαντικών αποφάσεων, αφού όλα θα πρέπει να περάσουν από τα χίλια κύματα. Μέχρι που να παρθεί κάποια σημαντική απόφαση μπορεί να έχουν αλλάξει οι συνθήκες για τις οποίες έπρεπε να είχαν ήδη παρθούν αποφάσεις.
Χωρίς να έχω διάθεση γενίκευσης, θα ήθελα να μείνω σε ένα άλλο χαρακτηριστικό εταιριών με δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία και αυτό είναι η έλλειψη δημιουργικής σκέψης και διάθεση καινοτομίας. Τα σαφή και περιοριστικά όρια στις περιγραφές θέσεων εργασίας, η περιχαράκωση σε αρμοδιότητες και υπευθυνότητες, δημιουργούν μια κατάσταση που προάγει παθητικότητα, «αρτηριοσκλήρωση» και «ανευθυνουπευθνότητα» για κάποια στελέχη, και όλα αυτά με τις ευλογίες της εκάστοτε διοίκησης. Αν, για παράδειγμα, κάποιο στέλεχος έχει μια καλή ιδέα για την εφαρμογή μιας νέας διαδικασίας ή για ένα σύστημα που θα διευκολύνει μια λειτουργία αλλά γνωρίζει ότι ο προϊστάμενος του πιθανώς να διαφωνήσει, εφευρίσκοντας διάφορες δικαιολογίες, τότε γιατί να «στεναχωρηθεί»; Φωνή βοώντος εν τη ερήμω! Και κάπως έτσι, αυτό που προάγεται είναι η δυσκαμψία στη λήψη των όποιων αποφάσεων, η αποφυγή για το οποιοδήποτε ρίσκο και η έλλειψη γνώσης που θα προκύπτει από τον πειραματισμό, αφού το να βγαίνει κάποιος από τη ζώνη της άνεσης του θεωρείται σχεδόν ποινικό αδίκημα.
Έχω ακούσει - και πολλοί από σας επίσης- ιδιοκτήτες εταιριών αλλά και ανώτατα διευθυντικά στελέχη να επιχειρηματολογούν (καμαρώνοντας!), έναντι αυτών που αναφέρθηκαν και να χρησιμοποιούν κλισέ του τύπου: «Εμείς είμαστε μια παραδοσιακή εταιρία και η συντηρητική μας προσέγγιση είναι αυτή που μας δίνει σταθερότητα και στιβαρότητα...» ή «... γιατί ν’ αλλάξουμε κάτι που λειτουργεί για τόσα χρόνια, έστω και με τα όποια προβλήματα του;» Φυσικά, οι άνθρωποι μπορεί να έχουν τις καλύτερες των προθέσεων. Όμως, θα πρέπει να κάποτε να κατανοήσουν (και δεν είμαι βέβαιος ότι θα το καταφέρουν) ότι οι καλές προθέσεις δεν είναι καθόλου αρκετές για την επίτευξη του αποτελέσματος, που αυτό δεν είναι άλλο από την υψηλή απόδοση, με όποιους τρόπους μέτρησης και έκφρασης της.
Σχόλια