ΤτΕ: Στη δημοσιότητα η ετήσια έκθεση του Κόμβου Καινοτομίας Fintech για το 2019

Την ετήσια έκθεση του για το 2019 έδωσε στη δημοσιότητα ο Κόμβος Καινοτομίας Fintech της Τράπεζας της Ελλάδος, η πρωτοβουλία που έχει σχεδιαστεί με σκοπό να προάγει την επικοινωνία μεταξύ της Τράπεζας της Ελλάδος και των επιχειρήσεων αναφορικά με τις χρηματοοικονομικές καινοτομίες που βασίζονται στην πρόοδο της τεχνολογίας.

Από τη σύστασή του, ο Κόμβος έχει λάβει συνολικά 36 αιτήματα, εκ των οποίων το 70% προήλθε από νεοφυείς επιχειρήσεις και το υπόλοιπο 30% από εδραιωμένες επιχειρήσεις, εταιρίες τεχνολογίας, άλλες εποπτικές αρχές και δικηγορικά γραφεία.

Από το σύνολο των επιχειρήσεων, 80% δεν έχουν λάβει άδεια λειτουργίας από κάποια αρμόδια αρχή. Σε ποσοστό 25%, οι αιτούντες επανήλθαν με νέα σειρά ερωτήσεων ή επιδίωξαν συνάντηση στο χώρο της ΤτΕ προκειμένου να παρουσιάσουν το προϊόν ή την υπηρεσία τους. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων (περίπου 65% του συνόλου) αντικείμενο του αιτήματος ήταν πληροφορίες σχετικά με το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο και την απόκτηση άδειας λειτουργίας, ενίοτε σε συνδυασμό και με νομικά ερωτήματα.

Όπως ήταν αναμενόμενο λόγω των πρόσφατων τροποποιήσεων του σχετικού θεσμικού πλαισίου, η πλειονότητα των ερωτημάτων αφορούσε υπηρεσίες πληρωμών (33%). Ακολούθησαν ερωτήματα που σχετίζονταν με λύσεις κανονιστικής τεχνολογίας (Regulatory Technology - RegTech) και τους παρόχους υπηρεσιών πληροφοριών λογαριασμού (Account Information Service Providers – AISP) της Payment Services Directive 2 (PSD2). Μόνο ένα ερώτημα προερχόταν από επιχείρηση ασφαλιστικής τεχνολογίας (Insurance Technology - InsurTech).

Οι καινοτόμες λύσεις που παρουσιάστηκαν βασίζονται σε ένα ευρύ φάσμα τεχνολογιών: τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intelligence, AI) και διεπαφές προγραμματισμού εφαρμογών (Application Programming Interfaces, API) – αντιπροσωπεύοντας η καθεμία το 22% του συνόλου των ερωτημάτων –, τεχνολογία κατανεμημένου καθολικού (Distributed Ledger Technology, DLT) σε συνδυασμό με τον τρόπο λειτουργίας των κρυπτοστοιχείων και των κρυπτονομισμάτων, μεθόδους ηλεκτρονικής ταυτοποίησης στο πλαίσιο ψηφιακών διαδικασιών εγγραφής νέων πελατών (digital onboarding) και υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους (cloud outsourcing).

Όπως αναφέρει η έκθεση «η εμπειρία από το πρώτο έτος λειτουργίας του Κόμβου έδειξε ότι η ελληνική αγορά μπορεί να ωφεληθεί περαιτέρω από ένα ευέλικτο νομικό και κανονιστικό περιβάλλον που θα στηρίζει πλήρως την καινοτομία. Επιπλέον, λόγω της πανδημίας COVID19, αναμένεται αυξημένη διάδοση των ανέπαφων πληρωμών και των ψηφιακών λύσεων οι οποίες και αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε στην καθημερινότητά μας.

Προς αυτή την κατεύθυνση, ένα προστατευμένο κανονιστικό περιβάλλον (regulatory sandbox) εντός της ΤτΕ, το οποίο θα λειτουργεί ως περιβάλλον δοκιμών, μπορεί να αποφέρει περαιτέρω θετικά αποτελέσματα. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΤτΕ ζήτησε στήριξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη δημιουργία ενός προστατευμένου κανονιστικού περιβάλλοντος που θα διευκολύνει τη χρηματοοικονομική τεχνολογία και καινοτομία στην Ελλάδα».

Σημειώνεται επίσης ότι ουσιαστική ώθηση στις δραστηριότητες χρηματοοικονομικής καινοτομίας στην Ελλάδα δόθηκε μετά την εφαρμογή της αναθεωρημένης Οδηγίας για τις υπηρεσίες πληρωμών (Οδηγία (ΕΕ) 2015/2366, «PSD2»), η οποία ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία με τον ν. 4537/2018. Η Οδηγία PSD2 αναμένεται να διευκολύνει την εισαγωγή νέων και καινοτόμων λύσεων διενέργειας πληρωμών που αξιοποιούν τεχνολογίες όπως οι διεπαφές προγραμματισμού εφαρμογών (API) ανοικτής χρηματοοικονομικής, η τεχνολογία κατανεμημένου καθολικού (DLT), η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) κ.ά. Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, επιχειρηματικές οντότητες αναζητούν τρόπους για να πραγματοποιήσουν ριζικές τομές στην αγορά με την παροχή ανταγωνιστικών χρηματοοικονομικών προϊόντων ή υπηρεσιών, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις επεκτείνουν τα ενδιαφέροντά τους και πέρα από τον τομέα των πληρωμών. Η εξέλιξη αυτή, με τη σειρά της, έχει προκαλέσει αυξημένο ενδιαφέρον για την απόκτηση άδειας λειτουργίας ιδρυμάτων πληρωμών ή ηλεκτρονικού χρήματος, όπως φαίνεται και από τα ερωτήματα που έχει δεχθεί έως τώρα ο Κόμβος.

Ανάλυση των αιτημάτων

Αφότου τέθηκε σε λειτουργία το Μάρτιο του 2019, ο Κόμβος έχει λάβει συνολικά 36 αιτήματα, εκ των οποίων τα 35 προέρχονται από επιχειρήσεις (περιλαμβανομένων και δικηγορικών γραφείων) και ένα από άλλη εποπτική αρχή. Η επεξεργασία αυτών των αιτημάτων βοήθησε την ΤτΕ να διαμορφώσει μια πληρέστερη εικόνα σχετικά με την εξέλιξη της καινοτομίας στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών στην Ελλάδα. Σε εννέα από τις προαναφερόμενες περιπτώσεις οι αιτούντες επανήλθαν με νέα ερωτήματα.

Όσον αφορά στους τύπους επιχειρήσεων που επικοινώνησαν με τον Κόμβο, το 70% ήταν νεοσύστατες και 30% υπάρχουσες επιχειρήσεις, εταιρίες τεχνολογίας, άλλες εποπτικές αρχές και δικηγορικά γραφεία. Οι νεοσύστατες επιχειρήσεις ζητούσαν κυρίως καθοδήγηση για το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο και το πλαίσιο αδειοδότησης, αποκλειστικά όσον αφορά τις πληρωμές και την PSD2, εν όψει πιθανής δραστηριοποίησής τους σε αυτό τον τομέα. Αντίθετα, οι υπάρχουσες επιχειρήσεις έδειξαν περισσότερο ενδιαφέρον για την πολιτική καινοτομίας της ΤτΕ, για το πλαίσιο αδειοδότησης, καθώς και για την παρουσίαση του προϊόντος τους στον Κόμβο, είτε παραθέτοντας σχετικές πληροφορίες μαζί με το αίτημα είτε ζητώντας συνάντηση. Επίσης, υπήρξαν περιπτώσεις όπου τέθηκαν νομικά ερωτήματα ή ζητήθηκαν νομικά έγγραφα.

Ενώ ο Κόμβος είναι διαθέσιμος σε αδειοδοτημένες και μη επιχειρήσεις, το 80% των αιτημάτων προήρθε από μη αδειοδοτημένες επιχειρήσεις. Το ποσοστό αυτό πιστοποιεί ότι ο Κόμβος αποτελεί κεντρικό σημείο επαφής της ΤτΕ με επιχειρήσεις που δεν εμπίπτουν στην άμεση εποπτική της αρμοδιότητα.

Όπως προαναφέρθηκε, η Οδηγία PSD2, που τέθηκε πρόσφατα σε ισχύ, είχε σημαντική θετική επίδραση στην καινοτομία στο χρηματοπιστωτικό τομέα. Αυτό φαίνεται σαφώς και από την τομεακή ανάλυση των αιτημάτων που υποβλήθηκαν στον Κόμβο κατά το πρώτο έτος λειτουργίας του. Πρώτες σε αριθμό υποβληθέντων αιτημάτων στον Κόμβο ήταν οι εταιρίες πληρωμών, και ακολούθησαν οι Πάροχοι Υπηρεσιών Πληροφοριών Λογαριασμού (AISP), όπως εισήχθησαν και εποπτεύονται με βάση την PSD2, και οι εταιρίες RegTech. Στην τέταρτη θέση βρίσκονται οι εταιρίες επενδύσεων ενώ το υπόλοιπο κατανέμεται σχεδόν ισόποσα στους υπόλοιπους τομείς.

Μελλοντικές ενέργειες

Η Τράπεζα της Ελλάδος ζήτησε στήριξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη δημιουργία ενός προστατευμένου κανονιστικού περιβάλλοντος που θα διευκολύνει τη χρηματοοικονομική τεχνολογία και καινοτομία στην Ελλάδα. Το έργο άρχισε το β΄ τρίμηνο του 2020, με τη σχετική προκήρυξη για διαγωνισμό, και εκτιμάται ότι θα διαρκέσει συνολικά 18 μήνες. Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και υλοποιείται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ΤτΕ. Μόλις ολοκληρωθεί το έργο, το προστατευμένο κανονιστικό περιβάλλον θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία από την ΤτΕ.