Ορμώμενη από ένα e-mail που έφτασε πρόσφατα στο φάκελο εισερχομένων μου και είχε ως θέμα την πραγματοποίηση ενός σεμιναρίου με αντικείμενο την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη άρχισα να προβληματίζομαι και να ερευνώ εκ νέου σχετικά με το τι σημαίνει «Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη» και πώς αυτή εφαρμόζεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Και λέω εκ νέου διότι παλιότερα στο πλαίσιο των επαγγελματικών μου δραστηριοτήτων μέρος των οποίων έχουν να κάνουν με την προστασία της φυτικής ποικιλότητας είχα ασχοληθεί με το συγκεκριμένο πεδίο προσπαθώντας να βρω έναν τρόπο «κινητοποίησης» της ιδιωτικής πρωτοβουλίας προς αυτήν την κατεύθυνση...
Το αποτέλεσμα τότε ήταν απογοητευτικό... Και ξέρετε γιατί; Γιατί δεν ήταν ακόμα trendy να ασχολούνται οι εταιρείες με θέματα Κοινωνικής Ευθύνης!!! Τώρα όμως είναι και ιδιαίτερα στην περίοδο κρίσης που διανύουμε που προσπαθούν όλοι να βρούνε λύσεις που θα τους καταστήσουν βιώσιμους.
Ας δούμε όμως πρώτα τι σημαίνει Κοινωνική Εταιρική Ευθύνη. Σύμφωνα με τον Philip Kotler είναι η αφοσίωση στη βελτίωση της ευημερίας της τοπικής κοινωνίας μέσα από επιλεκτικές επιχειρηματικές πρακτικές και τη συνδρομή εταιρικών πόρων. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επιχειρηματικό Συμβούλιο για την Αειφόρο Ανάπτυξη είναι η δέσμευση του επιχειρηματικού κόσμου να συμβάλει στην αειφόρο οικονομική ανάπτυξη, σε συνεργασία με τους εργαζόμενους, τις οικογένειές τους, την τοπική και την ευρύτερη κοινωνία, για να βελτιώσει την ποιότητα ζωής τους.
Σε κανέναν από τους προαναφερόμενους ορισμούς δεν αναφέρεται ξεκάθαρα ότι οι πρωτοβουλίες Κοινωνικής Εταιρικής Ευθύνης, που μπορεί να εκφράζονται με διάφορους τρόπους, έχουν ως βασικό στόχο την κερδοφορία μιας επιχείρησης με παράλληλο θετικό αντίκτυπο σε κάποιο τμήμα της κοινωνίας ή/και του περιβάλλοντος. Το να θέλει μία εταιρεία να έχει κέρδος σαφώς είναι και το ζητούμενο. Εκεί όμως που τα πράγματα αρχίζουν να περιπλέκονται είναι όταν «χρησιμοποιείται» ένα πρόβλημα των ανθρώπων ή/και του πλανήτη για ίδιον όφελος και μάλιστα όταν αυτό το πρόβλημα μπορεί να έχει προκληθεί κι από την ίδια την εταιρεία που προσπαθεί να το «λύσει».
Ας δούμε όμως ένα παράδειγμα. Στο βιβλίο του Kotler με τίτλο «Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη-Πώς να προσφέρετε το καλύτερο δυνατό στην εταιρεία σας και στο σκοπό της επιλογής σας» γίνεται εκτενής αναφορά στις καλές πρακτικές της Wal-Mart. Το Wal-Mart Foundation δωρίζει κατά προτεραιότητα σε σκοπούς που απευθύνονται σε παιδιά δηλώνοντας ότι «τα παιδιά είναι η καρδιά, η ψυχή και το μέλλον κάθε κοινότητας. Έτσι είμαστε υπερήφανοι για την ανάμειξή μας σε τοπικά προγράμματα που ωφελούν τα παιδιά. Είναι η πιο θερμή ευχή μας κάθε παιδί να έχει την ευκαιρία να ζήσει μια χαρούμενη, υγιή και γεμάτη παιδική ηλικία». Όντως ακούγεται πολύ καλό! Είναι όμως έτσι;
Στο βιβλίο του Καθηγητή Γιάννη Βαρουφάκη «Παγκόσμιος Μινώταυρος-Οι πραγματικές αιτίες της κρίσης» γίνεται εκτενής αναφορά στο φαινόμενο Wal-Mart και στη συμβολή αυτού στην παγκόσμια κρίση...η οποία φυσικά δεν είναι μόνο οικονομική...βασικά είναι ηθική και περιβαλλοντική και εκφράζεται μέσα από την οικονομία... Η Wal-Mart είναι μια αλυσίδα πολυκαταστημάτων που κατέκτησε τις ΗΠΑ και τώρα επεκτείνεται παντού. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους επιχειρηματικούς ομίλους στον κόσμο. Συσκεύασε την ιδεολογία του Φτηνού σε ένα λογότυπο, αποσκοπώντας να προσελκύσει τη μικροαστική και την εργατική τάξη της Αμερικής που πιέζονταν οικονομικά. Συμπίεσε τις τιμές των προμηθευτών της και πετσόκοψε τους μισθούς των υπαλλήλων της. Ήταν ένα χέρι βοήθειας στους Αμερικάνους... Η ανάλυση όμως των πραγματικών δεδομένων δείχνει ότι οι συνολικές επιπτώσεις του φαινομένου Wal-Mart επί των αδύναμων Αμερικάνων δεν ήταν θετικές. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι όπου ανοίγουν καταστήματα της Wal-Mart τα ποσοστά φτώχειας αυξάνονται!!! Στα εργοστάσια, στους αγρούς, στις θάλασσες του Τρίτου Κόσμου όπου παράγονται και καλλιεργούνται τα αγαθά που βρίσκει ο μέσος Αμερικάνος στα ράφια της Wal-Mart, οι συνθήκες εργασίας αγγίζουν το έγκλημα.
Για ποια λοιπόν Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη μιλάμε;;; (τα συμπεράσματα δικά σας!!!). Πιστεύετε πραγματικά ότι η Wal-Mart, όπως και πολλές άλλες εταιρίες νοιάζονται πραγματικά για τα παιδιά ή για το περιβάλλον;;;
Ο Robert B. Reich, καθηγητής δημόσιας πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϋ της Καλιφόρνιας και πρώην υπουργός Εργασίας των ΗΠΑ λέει χαρακτηριστικά: «κήρυττα ότι η εταιρική κοινωνική υπευθυνότητα συμβάλλει στο κέρδος. Έλεγα ότι αν σέβεστε το περιβάλλον, τους υπαλλήλους σας και την κοινότητα, όχι μόνο θα σας σέβονται οι άλλοι αλλά θα αγοράζουν και τα προϊόντα σας». Στη συνέχεια άλλαξε άποψη δηλώνοντας προκλητικά ότι οι κοινωνικά υπεύθυνες χειρονομίες των εταιριών είναι απλά δημοσιοσχεσίτικα τεχνάσματα με τα οποία προσπαθούν να λουστράρουν τη δημόσια εικόνα τους, να μειώσουν τα κόστη ή να παραβούν κι άλλους κυβερνητικούς κανόνες. Και αυτό γιατί οι εταιρείες δεν είναι ηθικά όντα. Ο λόγος ύπαρξής τους είναι να βγάζουν λεφτά για τους μετόχους τους διατηρώντας την πελατεία τους.
Και αυτό όμως το θεωρώ μία ακραία δήλωση/θέση. Υπάρχει λύση και μπορεί αυτή να δοθεί μέσα από μία συστημική προσέγγιση που θα βασίζεται στην Οικολογική Νοημοσύνη που σύμφωνα με το βιβλίο «Οικολογική Νοημοσύνη» του Daniel Goleman είναι η ικανότητα των ανθρώπων να μπορούν να προσαρμόζονται στον οικολογικό τους χώρο. Το οικολογικό στοιχείο αναφέρεται σε μια κατανόηση των οργανισμών και των οικοσυστημάτων τους (εδώ ανήκουμε και εμείς οι άνθρωποι) ενώ η νοημοσύνη παρέχει τη δυνατότητα να μάθουμε από την εμπειρία μας και να φερθούμε αποτελεσματικά απέναντι στο περιβάλλον μας-το οποίο δεν είναι μόνο το φυσικό με την αυστηρή έννοια του όρου αλλά και το κοινωνικό. Ας μην ξεχνάμε ότι τα πάντα είναι Ένα!
Αυτό λοιπόν που απαιτείται είναι οι εταιρείες να ενσωματώνουν τη βιωσιμότητα στην επιχειρηματική πρακτική τους. Αυτό με τη σειρά του απαιτεί επανεξέταση της επιχείρησης, του προϊόντος και των λύσεων ώστε να υπάρχει αμοιβαία ενίσχυση των ωφελειών (Kevin Hagen, διευθυντής Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στον συνεταιρισμό αθλητικών ειδών REI).
Η λύση είναι η ριζική διαφάνεια σε όλα τα επίπεδα της αλυσίδας παροχής ενός προϊόντος/υπηρεσίας η οποία μπορεί να ενώσει δύο φαινομενικά αντίθετους πόλους: το συμφέρον μιας εταιρείας και τα συμφέροντα και τις αξίες του καταναλωτή. Αυτά τα δύο συμβαδίζουν.
Η επιλεκτική επίδειξη από τις εταιρίες κάποιων λιγοστών «ενάρετων πρωτοβουλιών» δεν τους απενοχοποιεί. Τα στελέχη των εταιριών θα πρέπει όντως να εκπαιδευτούν. Τα σεμινάρια είναι απαραίτητα. Αλλά πρέπει να γίνονται στοχεύοντας στη «δημιουργία» ανθρώπων που είναι ηγέτες του εαυτούς τους και οι οποίοι στη συνέχεια θα ενσωματώνουν σε όλες τις επιχειρηματικές διαδικασίες «ενάρετους» κύκλους με win-win αποτελέσματα τόσο για τις εταιρίες όσο και για τους πολίτες όλου του κόσμου!!!
Πηγές
- www.readbooks4u.blogspot.gr
- Philip Kotler, 2009. Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη-Πώς να προσφέρετε το καλύτερο δυνατό στην εταιρεία σας και στο σκοπό της επιλογής σας. Eco Nomia Publishing. Εκδόσεις Κέρκυρα.
- Daniel Goleman, 2009. Οικολογική Νοημοσύνη. Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
- Γιάννης Βαρουφάκης, 2011. Παγκόσμιος Μινώταυρος-Οι πραγματικές αιτίες της Κρίσης. Εκδόσεις Λιβάνη.
Σχόλια