Πώς η Google άλλαξε το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο με ένα «πρωταπριλιάτικο αστείο»

Ναι, το Gmail, όταν ξεκίνησε, απαιτούσε πρόσκληση για να γίνει κάποιος χρήστης του. Κάθε ένας που κατάφερνε να βρει μια τέτοια, έπαιρνε αυτόματα έναν αριθμό προσκλήσεων για να μοιράσει και να καλέσει και άλλους στην υπηρεσία. Λίγες στην αρχή, πολλές στην συνέχεια. Ήταν μια δημόσια δοκιμή που όχι μόνο δοκίμαζε σταδιακά την υπηρεσία, αλλά δημιουργούσε και μια ανάγκη για αυτήν. «Πρέπει κι εγώ να έχω λογαριασμό εκεί» σκέφτονταν πολλοί.

Το Gmail ξεκίνησε από την πολιτική της Google να αφήνει τους εργαζομένους της να ασχοληθούν με όποιο προσωπικό project θέλουν με το 20% του χρόνου τους. Κάπως έτσι ξεκίνησε και ο Paul Buchheit, ο δημιουργός του Gmail, που έβαλε στόχο να φτιάξει μια υπηρεσία καινούργια υπηρεσία ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Αν και ξεκίνησε να εργάζεται για το συγκεκριμένο project στην Google τον Αύγουστο του 2001, είχε αρχίσει να πειραματίζεται από το 1996, πριν πάει στην Google, αν και χωρίς επιτυχία.

«Είχα αρχίσει να φτιάχνω ένα πρόγραμμα email πριν, πιθανώς, το 1996», εξηγεί. «Είχα αυτήν την ιδέα ότι ήθελα να δημιουργήσω ένα web-based email. Δούλεψα σε αυτό για μερικές εβδομάδες και μετά βαρέθηκα. Ένα από τα μαθήματα που έμαθα από αυτό ήταν μόνο όσον αφορά τη δική μου ψυχολογία, ότι ήταν σημαντικό να έχω πάντα ένα προϊόν που δουλεύει. Το πρώτο πράγμα που κάνω την πρώτη μέρα είναι να φτιάξω κάτι χρήσιμο και μετά να το βελτιώνω».

Το πρώτο στοιχείο που έχτισε για την συγκεκριμένη υπηρεσία ήταν η δυνατότητα αναζήτησης στα μηνύματα, κάτι που του πήρε μόλις μια ημέρα. Όταν όμως η υπηρεσία είχε αυτή τη δυνατότητα, απαιτούσε και πολύ χώρο, καθώς η λογική ήταν ο χρήστης να μην διαγράφει τίποτα και κρατάει όλα τα μηνύματα, σαν αρχείο. Μετά από συζητήσεις, η Google αποφάσισε να προσφέρει 1GB για όλους τους χρήστες. Κάτι πολύ μεγαλύτερο από τον ανταγωνισμό υπηρεσιών όπως το Hotmail και το Yahoo Mail.

Και όλα αυτά οδήγησαν σε αμφισβήτηση και σε σκέψη για το εάν θα έπρεπε να αποτελέσει ένα εμπορικό προϊόν. «Πολλοί άνθρωποι πίστευαν ότι ήταν μια πολύ κακή ιδέα, τόσο ως προϊόν όσο και από στρατηγική άποψη» αναφέρει σήμερα ο Buchheit. «Η ανησυχία ήταν ότι αυτό δεν είχε καμία σχέση με την υπηρεσία αναζήτησης. Μερικοί ανησυχούσαν επίσης ότι θα οδηγούσε άλλες εταιρείες, όπως η Microsoft, να μας "σκοτώσουν"». Εντούτοις, στους αμφισβητίες δεν άνηκαν οι συνιδρυτές της Google, Larry Page και Sergey Brin.

Και έτσι, η ανάπτυξη του συνεχίστηκε, παρουσιάζοντας και κάποια σημαντικά τεχνολογικά επιτεύγματα, όπως η ευρεία χρήση javascript. Ένα από τα θέματα που αντιμετώπισαν οι δημιουργοί της υπηρεσίας ήταν το business model που θα ακολουθούσαν. Ορισμένοι στη Google υποστήριζαν ότι θα έπρεπε να είναι μια υπηρεσία επί πληρωμή, αλλά ο Buchheit και άλλοι ήθελαν να φτάσει σε όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα, να είναι δωρεάν και να υποστηρίζεται από διαφημίσεις. Και κάπως έτσι, το Gmail απέκτησε διαφημίσεις κειμένου, βάσει του περιεχομένου των μηνυμάτων.

Ένα πρωταπριλιάτικο αστείο;

Και ενώ η ανάπτυξη συνεχιζόταν και η Google χρησιμοποιούσε εσωτερικά την εφαρμογή, είχε φτάσει η ώρα για τη δημόσια παρουσίαση και διάθεση. Η ημέρα που ορίστηκε ήταν η πρωταπριλιά του 2004. Η Google έκανε φάρσες κάθε πρωταπριλιά, και για εκείνη την χρονιά θα έλεγε στο κοινό πως ετοίμαζε ένα νέο ερευνητικό κέντρο στο φεγγάρι. Αλλά την ίδια ημέρα θα παρουσιαζόταν και το Gmail. «Το απόλυτο αστείο ήταν να ξεκινήσει κάτι τρελό την 1η Απριλίου και να το εξακολουθεί να υπάρχει στις 2 Απριλίου».

Και πολλοί συνέχιζαν να μην το πιστεύουν. Ακόμα και όταν βλέπει κάποιος την ανακοίνωση για την υπηρεσία, είναι γραμμένη με τρόπο που δεν θα χρησιμοποιούταν σήμερα: «τα παράπονα των χρηστών σχετική με τις υπάρχουσες υπηρεσίες οδηγεί την Google στη δημιουργία Search-Based Webmail. Η αναζήτηση είναι νούμερο δύο διαδικτυακή δραστηριότητα - το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο είναι νούμερο ένα. "Heck, Yeah" λένε οι ιδρυτές της Google».

Και οι προσκλήσεις που αναφέρθηκαν στην αρχή έφτασαν να είναι διαθέσιμες ακόμη και έναντι 150 δολαρίων στο eBay. Δημιουργήθηκαν ακόμη και ειδικές υπηρεσίες για να μπορούν να βρουν οι χρήστες μια τέτοια πρόσκληση από άλλους που είχαν. Το Gmail ήταν το trend. Η περιορισμένη κυκλοφορία είχε γεννηθεί από ανάγκη, αλλά «είχε παρενέργειες». «Όλοι το ήθελαν ακόμη περισσότερο. Χαιρετίστηκε ως μία από τις καλύτερες αποφάσεις μάρκετινγκ στην ιστορία της τεχνολογίας, αλλά ήταν λίγο ακούσια».

Φυσικά, ο έλεγχος του κειμένου των email για την προβολή διαφημίσεων έφερε πολλές αντιδράσεις. Στις 6 Απριλίου, 31 οργανισμοί και υποστηρικτές συνυπέγραψαν μια επιστολή προς τον Page και τον Brin, εκφράζοντας ανησυχίες σχετικά με το Gmail, χαρακτηρίζοντάς το ένα κακό προηγούμενο και ζητώντας την αναστολή της υπηρεσίας μέχρι να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες τους. «Η σάρωση προσωπικών επικοινωνιών με τον τρόπο που προτείνει η Google αφήνει το τζίνι έξω από το μπουκάλι», προειδοποιούσαν.

Φυσικά, το Gmail συνέχισε να μεγαλώνει και η Google συνέχισε να αυξάνει τον αριθμό των προσκλήσεων. Η υπηρεσία άνοιξε για όλους τις πύλες της την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου το 2007 και αυτοχαρακτηριζόνταν με υπερηφάνεια ως Beta μέχρι τον Ιούλιο του 2009. Η εταιρεία κατάργησε τελικά την αναφορά λόγω των επιχειρηματικών πελατών, οι οποίοι δεν ήθελαν να εγγραφούν σε κάτι που δεν ήταν ολοκληρωμένο.

Google Wave

Αν και η ιστορία μας είναι για το Gmail και το πώς η Google κατάφερε να μπει σε μια αγορά συγκεκριμένων παικτών και να την ταρακουνήσει παρά την όποια δυσπιστία υπήρχε (είναι άλλωστε χαρακτηριστικά πως ούτε ο σημερινός CEO των Alphabet και Google πίστευε πως το Gmail είναι ένα αληθινό προϊόν, όταν πέρασε από συνέντευξη για να προσληφθεί στην εταιρεία), δεν θα πρέπει να ξεχνάμε και μια μάλλον αποτυχημένη προσπάθεια της εταιρείας για να αλλάξει την επικοινωνία μας.

Το όνομα αυτής ήταν Google Wave. Έχοντας ανακοινωθεί στην Google I/O του 2009, είχε ως στόχο να αποτελέσει μια «μαγική» νέα web εφαρμογή που θα συνδύαζε το email, την άμεση ανταλλαγή μηνυμάτων, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το σχεδιασμό εκδηλώσεων σε ένα και μόνο εργαλείο. Τι ακριβώς ήταν αυτό;

Ο υποφαινόμενος συντάκτης, έχοντας χρησιμοποιήσει την υπηρεσία, μπορεί σήμερα να πει πως αποτελούσε ένα online κείμενο στο οποίο μπορούσαν να γράψουν όσοι είχαν προσκληθεί. Μπορεί κάποιος να το φανταστεί σαν ένα σημερινό Google Doc, το οποίο χρησιμοποιείται για επικοινωνία. Αυτό για το οποίο το θυμούνται μάλλον οι περισσότεροι, είναι για τη δυνατότητα να βλέπεις τι γράφει ο άλλος, σε πραγματικό χρόνο.

Το Google Wave δεν έφερε την επανάσταση και δεν άλλαξε το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Έναν χρόνο μετά την παρουσίαση του προϊόντος, η Google ανακοίνωσε πως δεν είχε δει την υιοθέτηση που ανέμενε. Πολλές καινοτομίες του διατέθηκαν με άδεια ανοικτού κώδικα, ώστε να συνεχιστεί η καινοτομία πάνω σε αυτές, Η ανάπτυξη του δόθηκε στον Apache Software Foundation που ανέπτυξε το Wave in a Box, ένα προϊόν που καταργήθηκε τον Ιανουάριο του 2018.