Μια ελληνοτουρκική «συμμαχία» πίσω από το εμβόλιο του κορονοϊού

Πριν από μόλις δύο χρόνια, ο Δρ. Ugur Sahin παίρνει τον λόγο κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου ιατρικής στο Βερολίνο και κάνει μια τολμηρή πρόβλεψη: θεωρεί πως η εταιρεία του θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει τη μέθοδο mRNA για να αναπτύξει γρήγορα ένα εμβόλιο σε περίπτωση που η ανθρωπότητα βρεθεί αντιμέτωπη με μια πανδημία.

Το mRNA («αγγελιαφόρο RNA») είναι το RNA (ριβονουκλεϊκό οξύ) που μεταφέρει τη γενετική πληροφορία από το DNA στα ριβοσώματα για την πρωτεΐνοσύνθεση των κυττάρων. Αν και οι ιατρικοί όροι ακούγονται μπερδεμένοι, αυτό που έλεγε τότε ο Sahin ακουγόταν εξαιρετικά επαναστατικό, καθώς μέχρι σήμερα δεν έχει εγκριθεί κανένα εμβόλιο που να κάνει χρήση αυτής της μεθόδου.

Δύο χρόνια μετά, η πανδημία κορονοίού χτυπά τον κόσμο, ξεκινώντας από την Κίνα, και αλλάζει τις ζωές μας. Και η γερμανική BioNTech, η εταιρεία που ίδρυσε ο Sahin μαζί με τη γυναίκα του, Ozlem Tureci, έχει βρεθεί στο επίκεντρο για το δικό τους εμβόλιο κατά της ασθένειας, ένα από εκείνα που αναπτύσσονται και που προσφέρουν ελπίδες για μια πιθανή λύση στο πρόβλημα.

Και αυτό γιατί την περασμένη Δευτέρα, η αμερικανική Pfizer και η BioNTech ανακοίνωσαν ότι το εμβόλιο που αναπτύσσουν αποδείχθηκε πως παρουσιάζει αποτελεσματικότητα άνω του 90% σε εκείνους που δεν είχαν στοιχεία προηγούμενης μόλυνσης. «Θα μπορούσε να είναι η αρχή του τέλους για την εποχή του κορονοϊού» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Δρ. Sahin σε συνέντευξη του την περασμένη Τρίτη.

Η τουρκική «πλευρά»

Ο 55χρονος Sahin γεννήθηκε στο Iskenderun της Τουρκίας. Όταν ήταν τεσσάρων, η οικογένεια του μετανάστευσε στην Κολωνία της Γερμανίας, όπου οι γονείς του εργάστηκαν σε ένα εργοστάσιο της Ford. Ο Sahin ήθελε να γίνει γιατρός και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της πόλης. Το 1993 πήρε το διδακτορικό του γύρω από την ανοσοθεραπεία σε καρκινικά κύτταρα.

Είναι στην αρχή της καριέρας του που θα γνωρίσει την Dr. Tureci. Η Tureci ήθελε να γίνει μοναχή, αλλά τελικά καταλήγει να σπουδάσει ιατρική. Θα γεννηθεί στη Γερμανία, κόρη Τούρκου γιατρού που είχε μεταναστεύσει από την Τουρκία και την Κωνσταντινούπολη. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν η Tureci και ο Sahin παντρεύτηκαν, επέστρεψαν στο εργαστήριο τους μετά την τελετή.

Το ζευγάρι αρχικά επικεντρώθηκε στην έρευνα και τη διδασκαλία, ενώ το 2001 ίδρυσαν την Ganymed Pharmaceuticals, που ανέπτυσσε φάρμακα για τη θεραπεία του καρκίνου χρησιμοποιώντας μονοκλωνικά αντισώματα. Την συγκεκριμένη εταιρεία την πούλησαν το 2016 έναντι ενός ποσού που έφτανε τα 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια.

Οι δυο τους συνέχισαν με την δεύτερη εταιρεία που είχαν ιδρύσει, την BioNTech, η οποία στόχευε να χρησιμοποιήσει ένα ευρύτερο φάσμα τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένου του messenger RNA, για τη θεραπεία του καρκίνου. Σήμερα, απασχολεί περισσότερους από 1.800 εργαζομένους και έχει λάβει επένδυση 55 εκατομμυρίων δολαρίων από το Bill & Melinda Gates Foundation.

Το 2018 ξεκίνησε τη συνεργασία της με την Pfizer για την ανάπτυξη ενός εμβολίου κατά της γρίπης. Όταν τον περασμένο Ιανουάριο ο Sahin συνειδητοποίησε ότι ο κορονοϊός θα εξελιχθεί σε μια πανδημία, οι επιστήμονες της εταιρείας ακύρωσαν τις διακοπές τους και έθεσαν σε εφαρμογή το Project Lightspeed. Τον Μάρτιο, BioNTech και Pfizer συμφώνησαν να συνεργαστούν για ένα εμβόλιο.

Το συγκεκριμένο project βασίζεται στις mRNA πλατφόρμες για τις μεταδοτικές ασθένειες που έχει αναπτύξει η BioNTech, στην υποδομή για την ανάπτυξη ενός τέτοιου εμβολίου, στις παγκόσμιες δυνατότητες κλινικής ανάπτυξης και στις συνεργασίες της με τις Pfizer και Fosun Pharma. Η BioNTech μπόρεσε να φτάσει τα πρώτα της εμβόλια σε στάδιο κλινικής ανάπτυξης σε λιγότερο από τρεις μήνες.

Η ελληνική «πλευρά»

Επικεφαλής της Pfizer είναι, φυσικά, ο Αλβέρτος Μπουρλά. O Μπουρλά γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη, από εβραϊκή οικογένεια, και πήρε το διδακτορικό του στη βιοτεχνολογία αναπαραγωγής από την Κτηνιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έφυγε από την Ελλάδα με τη σύζυγό του όταν ήταν 34 ετών και έκτοτε έζησε σε επτά διαφορετικές πόλεις, σε τέσσερις διαφορετικές χώρες.

Ξεκίνησε στην Pfizer το 1993 ως κτηνίατρος και τεχνικός διευθυντής του τμήματος υγείας των ζώων της εταιρείας στην Ελλάδα. Θα περάσει από διάφορους ρόλους - κλειδιά, μέχρι που θα αναλάβει τα ηνία της στα τέλη του 2018. «Το Δ.Σ. είναι εντυπωσιασμένο με την απόδοση, την εμπειρία και το ιστορικό του Albert και είμαστε βέβαιοι ότι ως CEO θα προωθήσει την καινοτομία και τις περαιτέρω εξελίξεις σε όλη την επιχείρηση» τόνιζε τότε ο Shantanu Narayen, επικεφαλής ανεξάρτητος διευθυντής στο ΔΣ της Pfizer.

«Συνειδητοποιήσαμε ότι είναι από την Ελλάδα και ότι εγώ είμαι από την Τουρκία», δήλωσε ο Sahin σε πρόσφατη συνέντευξή του, αποφεύγοντας κάποια αναφορά στην ιστορία που υπάρχει μεταξύ των δύο χωρών. «Ήταν πολύ προσωπικό από την αρχή». υπογράμμισε. «Είναι επιστήμονας και άνθρωπος με αρχές» θα πει ο Μπουρλά για τον Sahin, σε μια άλλη συνέντευξη. «Τον εμπιστεύομαι 100%».

Όσον αφορά στο εμβόλιο, ο Μπουρλά θα δηλώσει στο CNN, πριν από μερικές ημέρες, ότι «είμαστε σε καλή κατάσταση για να έχουμε έως και 50 εκατομμύρια δόσεις φέτος παγκοσμίως και σε πολύ καλή κατάσταση για να έχουμε 1,3 δισεκατομμύρια δόσεις παγκοσμίως το επόμενο έτος», σημειώνοντας πως αποτελεί το μεγαλύτερο ιατρικό επίτευγμα που έχει συντελεστεί τα τελευταία εκατό χρόνια.

Τα πρόσφατα αποτελέσματα του εμβολίου προήλθαν από ανάλυση που αξιολόγησε 94 επιβεβαιωμένες μολύνσεις Covid-19 μεταξύ 43.538 συμμετεχόντων στη δοκιμή. Η Pfizer και η BioNTech δήλωσαν ότι υπήρξε ποσοστό αποτελεσματικότητας εμβολίου άνω του 90%, επτά ημέρες μετά τη δεύτερη δόση. Αυτό σημαίνει ότι η προστασία από Covid-19 επιτυγχάνεται 28 ημέρες μετά τον αρχικό εμβολιασμό, που αποτελείται από ένα πρόγραμμα δύο δόσεων.

«Το πρώτο σύνολο αποτελεσμάτων από τη δοκιμή εμβολίων φάσης 3 παρέχει τις αρχικές ενδείξεις της ικανότητας του εμβολίου μας να αποτρέπει το COVID-19» δήλωνε ο Μπουρλά. «Φτάνουμε σε αυτό το κρίσιμο ορόσημο στο πρόγραμμα ανάπτυξης εμβολίων σε μια εποχή που ο κόσμος το έχει περισσότερο ανάγκη από ποτέ» τόνιζε χαρακτηριστικά.