Γιατί οι γυναίκες «επιχειρούν» τεχνολογικά λιγότερο από τους άνδρες και τι σημαίνει αυτό για την Ευρωπαϊκή οικονομία;

Αν ρωτήσεις κάποιον πως φαντάζεται έναν επιχειρηματία η πρώτη εικόνα που θα του έρθει πιθανότατα στο μυαλό είναι ενός άντρα. Αν του ζητήσεις στη συνέχεια να ονομάσει έναν επιτυχημένο επιχειρηματία τότε μάλλον θα ακούσεις ονόματα όπως Steve Jobs και Bill Gates.

Αυτές οι δύο απλές ερωτήσεις αρκούν για να καταλάβει κανείς ότι ο χώρος του «επιχειρείν» ανδροκρατείται. Σχετικές έρευνες μάλιστα το επιβεβαιώνουν καθώς δείχνουν ότι ο αριθμός των γυναικών επιχειρηματιών είναι πολύ μικρότερος σε σχέση με αυτών των ανδρών, όπως για παράδειγμα πρόσφατη έρευνα του ΟΟΣΑ, σύμφωνα με την οποία στην Ευρωπαϊκή Ένωση μόνο το 25% των επιχειρηματιών είναι γυναίκες. Αναφορικά με τον κλάδο των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ), αυτό το χάσμα είναι ακόμη μεγαλύτερο με τις γυναίκες να καταλαμβάνουν ένα πολύ μικρό ποσοστό των τεχνολογικών start ups στην Ευρώπη σε σχέση με τους άντρες.

Ποιος είναι όμως ο λόγος που οι γυναίκες «επιχειρούν» τεχνολογικά λιγότερο από τους άνδρες;

Πρώτα στη λίστα των εμποδίων που αντιμετωπίζει μια γυναίκα ως προς το «επιχειρείν» θα μπορούσαμε να τοποθετήσουμε τα κοινωνικά στερεότυπα, την επιφυλακτικότητα, την έλλειψη αυτοπεποίθησης, τo φόβο της αποτυχίας. Αν θέλαμε να ομαδοποιήσουμε περεταίρω αυτά τα εμπόδια θα μπορούσαμε να αναφερθούμε στο διαφορετικός τρόπο λογικής και συναισθηματικής προσέγγισης καταστάσεων, αλλά και στο διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον σε σχέση με του άνδρες. Το τελευταίο μάλιστα στον κλάδο των ΤΠΕ δημιουργεί τόσο στερεότυπα όσο και αντιλήψεις, τα οποία φαίνεται να έχουν καθοριστικό ρόλο, καθώς σύμφωνα με έρευνες πολλές γυναίκες θεωρούν ότι ένα τεχνολογικό επάγγελμα είναι κάτι μη δημιουργικό, απολύτως τεχνικό που δεν ταιριάζει στις γυναίκες. Πέρα όμως από τέτοιου είδους στερεότυπα και αντιλήψεις που λειτουργούν αρνητικά στην απόφαση μιας γυναίκας να δραστηριοποιηθεί στο συγκεκριμένο κλάδο, ένα άλλο σημαντικό εμπόδιο στο επαγγελματικό περιβάλλον είναι η δυσκολία εξεύρεσης κεφαλαίων και συγκεκριμένα η πρόσβαση τους σε venture capitals λόγω της ασθενούς εκπροσώπησης τους σε σχετικά δίκτυα. Πολλοί venture capitalists και angel investors αποφασίζουν για το που θα επενδύσουν λαμβάνοντας πληροφορίες από τα δίκτυα τους. Ωστόσο οι γυναίκες που είναι ενεργά μέλη σε αυτά τα δίκτυα είναι πολύ λίγες. Οι διοικητικές θέσης στη βιομηχανιών των venture capital καταλαμβάνονται σχεδόν αποκλειστικά από άνδρες. Έρευνα του European Business Angel Network έδειξε ότι λιγότερο από 5% των μελών του European business angel network είναι γυναίκες.

Συνοψίζοντας, στερεότυπα, συναισθήματα και η δύσκολη πρόσβαση στη χρηματοδότηση συγκαταλέγονται στους βασικότερους λόγους που η γυναικεία επιχειρηματικότητα στον τεχνολογικό κλάδο δεν έχει αναπτυχθεί όσο θα έπρεπε.

Από την άλλη πλευρά όμως η αύξηση της επιχειρηματικότητας στον κλάδο των ΤΠΕ θεωρείται ως μοχλός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας. Ας πάρουμε για παράδειγμα την επιχειρηματικότητα που εκτυλίσσεται στον κλάδο του διαδικτύου. Οι διαδικτυακές επιχειρήσεις στο ΗΒ και στη Σουηδία συμβάλουν κατά πολύ στην οικονομική ανάπτυξη των χωρών αυτών καθώς πάνω από το 5% του ΑΕΠ τους προέρχεται από αυτές. Αν εξαιρέσουμε όμως τα επιτυχημένα παραδείγματα του Ηνωμένου Βασιλείου και της Σουηδίας, η Ευρώπη έχει μείνει αρκετά πίσω στο συγκεκριμένο τομέα με τις ΗΠΑ και τη Νότια Ασία να πρωτοπορούν με εταιρίες όπως η Google, Apple και Facebook. Σε αυτό το πλαίσιο ο ρόλος της γυναικείας επιχειρηματικότητας και πάλι διαφοροποιείται καθώς ενώ στην Ευρώπη οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν μόνο το 19% των διαδικτυακών επιχειρήσεων στην Αμερική αντιπροσωπεύουν περίπου το 33% .

Με δεδομένη την ταχεία ανάπτυξη του διαδικτύου και τον πολλαπλασιασμό του αριθμού των χρηστών η σημασία τέτοιων επιχειρήσεων για τις ευρωπαϊκές οικονομίες θα αυξηθεί. Παράλληλα όσον αφορά τη γυναικεία επιχειρηματικότητα ερευνητές εκτιμούν ότι αν ο αριθμός των γυναικών επιχειρηματιών ήταν τουλάχιστον ίσος με αυτόν των ανδρών το παγκόσμιο ΑΕΠ θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 2% ή αλλιώς κατά 1,5 τρισεκατομμύριο USD.

Άρα τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό για την οικονομία; Μήπως όντως χρειαζόμαστε στην Ευρώπη περισσότερα τεχνολογικά startups και διαδικτυακές επιχειρήσεις από γυναίκες?
Η απάντηση είναι σίγουρα θετική, και οφείλεται στην φύση και ιδιοσυγκρασία των γυναικών η οποία μπορεί να συμβάλει στην καινοτομία και τη δημιουργικότητα που είναι απαραίτητα στοιχεία για την ανάπτυξη του συγκεκριμένου κλάδου. Με ποιο τρόπο όμως θα μπορούσε να επιτευχθεί αυτό;

Επιστήμονες, πολιτικοί και επιχειρηματίες συνηγορούν γύρω από την άποψη ότι αυτό που απαιτείται είναι η ανάδειξη γυναικείων επιχειρηματικών προτύπων (role models). Συγκεκριμένα θεωρείται ότι η προβολή επιτυχημένων γυναικών που ηγούνται τεχνολογικές και διαδικτυακές επιχειρήσεις θα μπορούσε να συμβάλει στην αλλαγή στερεοτύπων και να προσφέρει κίνητρα που θα αυξήσουν εν τέλει τον αριθμό των γυναικείων επιχειρηματιών.

Δεν είναι άλλωστε λίγες οι πρωτοβουλίες προς αυτή τη κατεύθυνση. Για παράδειγμα το project της Google "Women On the Web" (WOW) που στοχεύει να αυξήσει τη συμμετοχή των γυναικών στην επιχειρηματικότητα μέσα από ευκαιρίες που δημιουργεί η τεχνολογία και το διαδίκτυο ή ακόμη και τηλεοπτικά προγράμματα όπως το Dragon Den που έχει ξεκινήσει να αναπαράγει τέτοια πρότυπα. Αρκετές πρωτοβουλίες έχουμε και σε επίπεδο ΕΕ, όπως η δημιουργία του European Network of Female Entrepreneurship Ambassadors, με στόχο να εμπνεύσει τις γυναίκες μέσα από role models, το European Network of Mentors for Women Entrepreneurs και το European network to promote women's entrepreneurship.

Η αλλαγή όμως δεν μπορεί να επέλθει εν μία νυκτί καθώς η διαμόρφωση των στερεοτύπων και των αντιλήψεων απαιτεί χρόνο. Η εντατικοποίηση της ανάδειξης και προώθησης role models μέσα από επιτυχημένα παραδείγματα γυναικών επιχειρηματιών του τεχνολογικού κλάδου θεωρείται ως ένα από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία προς αυτή τη κατεύθυνση. Παράλληλα η ανάπτυξη υποστηρικτικών δομών και εξειδικευμένων υπηρεσιών που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των γυναικών είναι εξίσου απαραίτητες για να ενισχύσουν την ανάπτυξη της γυναικείας επιχειρηματικότητας στον συγκεκριμένο κλάδο.