Αν η επιχείρησή σας επενδύει στην καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες, εκτός από την εφαρμογή των καινοτόμων ιδεών που θα δώσουν στην επιχείρησή σας υπεροχή έναντι του ανταγωνισμού, θα πρέπει, σε ένα δεύτερο αλλά εξίσου σημαντικό στάδιο, να μεριμνήσετε για την προστασία της καινοτομίας αυτής. Στο πλαίσιο του Δικαίου Προστασίας της Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας η παραπάνω δυνατότητα παρέχεται μέσω της χορήγησης Διπλώματος Ευρεσιτεχνίας (ΔΕ).
Με την απόκτηση ΔΕ, ο εφευρέτης κατοχυρώνει τα δικαιώματά του επί της εφεύρεσης και αποκτά αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης, ενώ, ως αντάλλαγμα, παρέχει στο κοινωνικό σύνολο την εφεύρεσή του καθώς και τη γνώση και την εφευρετική ιδέα που οδήγησε σε αυτό. Καλό θα είναι λοιπόν, πριν μία επιχείρηση αποφασίσει να προστατεύσει το προϊόν της διανοητικής της ιδιοκτησίας να έχει ενημερωθεί για τις δυνατότητες που παρέχονται στον έλληνα εφευρέτη.
Σε αντίθεση με την πνευματική ιδιοκτησία το δικαίωμα στην ευρεσιτεχνία δεν αποκτάται με τη δημιουργία του έργου αλλά απαιτείται η κατάθεση της σχετικής έντυπης αίτησης από τον εφευρέτη στην αρμόδια αρχή και η χορήγηση από την αρχή αυτή του ΔΕ. Καθώς λοιπόν για τα δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας ισχύει η αρχή της εδαφικότητας, το δικαίωμα ευρεσιτεχνίας ρυθμίζεται αποκλειστικά από το δίκαιο του κράτους, όπου ζητείται η προστασία. Έτσι, σύμφωνα με το ν.1733/87, αρμόδια Αρχή για την χορήγηση ΔΕ στην Ελλάδα είναι ο Οργανισμός Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (ΟΒΙ). Επιπλέον, η χώρα μας έχει επικυρώσει τη Σύμβαση του Μονάχου για το Ευρωπαϊκό Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας, αλλά και τη Διεθνή Συνθήκη Συνεργασίας σε Θέματα Ευρεσιτεχνίας (PCT).
Οι δυνατότητες λοιπόν που παρέχονται στον εφευρέτη που έχει ως έδρα την Ελλάδα είναι να καταθέσει α) αίτηση για ελληνικό ΔΕ στον ΟΒΙ, β) αίτηση για ευρωπαϊκό ΔΕ (υποβάλλεται στον ΟΒΙ) γ) αίτηση για διεθνές ΔΕ (PCT, εξίσου κατάθεση στον ΟΒΙ), αλλά και, επιπλέον, να υποβάλλει δ) provisional ή ε) κανονική αίτηση για ΔΕ από εθνικά γραφεία σημαντικών αγορών όπως είναι των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η αίτηση για ελληνικό ΔΕ έχει τα πλεονεκτήματα του ελεγχόμενου κόστους, της σχετικά γρήγορης διαδικασίας αλλά και της απόκτησης διεθνούς προτεραιότητας μέσω μίας πλήρους αίτησης που περιλαμβάνει περιγραφή, αξιώσεις, σχέδια και που μπορεί αργότερα να τραπεί σε αίτηση για ευρωπαϊκό ΔΕ ή ΔΕ τρίτης χώρας. Μειονεκτήματα της διαδικασίας αυτής είναι ότι η αίτηση θα χρειαστεί να μεταφραστεί, αν αργότερα επιδιωχθεί η απόκτηση ευρωπαϊκού ή αλλοδαπού ΔΕ, καθώς και ότι το ΔΕ που τελικά θα αποκτηθεί θα προσφέρει προστασία μόνο στην Ελλάδα.
Στον ΟΒΙ επίσης μπορεί να υποβληθεί αίτηση για Ευρωπαϊκό ΔΕ. Στην αίτηση θα πρέπει να κατονομάζονται οι χώρες-μέλη της Σύμβασης του Μονάχου για τις οποίες ζητείται προστασία. Πρέπει να γίνει απόλυτα κατανοητό ότι δεν πρόκειται για Κοινοτικό Δίπλωμα και η εδαφική ισχύς του Διπλώματος θα περιορίζεται στις επιλεγμένες με την αίτηση χώρες. Το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Δίπλωμα δεν θίγει τη χορήγηση εθνικών διπλωμάτων οδηγεί στη διαπίστωση ότι ουσιαστικά δεν πρόκειται για ένα ενιαίο Δίπλωμα αλλά για μία δέσμη εθνικών Διπλωμάτων που ο εφευρέτης αιτείται με μία δήλωση. Τα πλεονεκτήματα αυτής της διαδικασίας είναι η χρήση της αγγλικής γλώσσας για την αίτηση, γεγονός που επιτρέπει την υποβολή της ίδιας αίτησης και για την απόκτηση άλλου Διπλώματος όπως π.χ. αυτό των ΗΠΑ και η ενιαία διαδικασία που ακολουθείται από το Ευρωπαϊκό Γραφείο με βάση ένα ενιαίο ουσιαστικό δίκαιο (το δίκαιο που εισάγει η Σύμβαση του Μονάχου) που όμως οδηγεί σε προστασία της εφεύρεσης σε όλες τις επιλεγμένες χώρες-μέλη. Ως μειονέκτημα μπορεί να χαρακτηριστεί η ανάγκη χρησιμοποίησης patent attorney που θα συντάξει και θα υποβάλλει την αίτηση και η οποία θα αυξήσει το κόστος καθώς και η μεγάλη διάρκεια εξέτασης της αίτησης η οποία μπορεί να διαρκέσει 5 με 6 χρόνια. Καλό θα ήταν επίσης ο εφευρέτης να γνωρίζει ότι το νομικό περιβάλλον που σχετίζεται με τα ΔΕ με ισχύ σε περισσότερες χώρες της Ευρώπης συνεχώς μεταβάλλεται. Για παράδειγμα, τον τελευταίο καιρό οι χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκονται σε διαβουλεύσεις για ένα νέο Κοινοτικό Δίπλωμα που θα ισχύει αδιακρίτως σε όλες και όχι μόνο σε όσες έχουν υπογράψει τη Σύμβαση του Μονάχου και ορίζονται στην αίτηση.
Δίνεται επίσης η δυνατότητα για κατάθεση στον ΟΒΙ αίτησης Διεθνούς ΔΕ. Στην πραγματικότητα πρόκειται για διεθνή διαδικασία και όχι για διεθνές ΔΕ αφού η αίτηση έχει τα αποτελέσματα εθνικής κατάθεσης για κάθε ένα από τα οριζόμενα κράτη-μέλη της PCT (Patent Co-operation Treaty). Η χορήγηση ημερομηνίας Διεθνούς κατάθεσης είναι ουσιαστικά το πλεονέκτημα αυτής της διαδικασίας, καθώς δεν πρόκειται για μία κεντρική Αρχή στην οποία υποβάλλονται οι αιτήσεις όπως είναι το Ευρωπαϊκό Γραφείο, αλλά αυτές τελικά, μετά από την επιτυχή ολοκλήρωση αρχικού σταδίου εξέτασης, διαβιβάζονται/κατατίθενται στις αρμόδιες εθνικές Αρχές που εξετάζουν και κρίνουν την αίτηση σύμφωνα με το δίκαιο του εκάστοτε κράτους όπως θα έκαναν για μία εθνική αίτηση που υποβάλλεται ενώπιον τους. Η διαδικασία αυτή προτείνεται για προστασία εκτός Ευρώπης και ΗΠΑ καθώς το κόστος της είναι αυξημένο (μεγαλύτερο από ξεχωριστή αίτηση στο Ευρωπαϊκό Γραφείο και το Γραφείο των Ηνωμένων Πολιτειών). Θα πρέπει όμως να δοθεί προσοχή στο γεγονός ότι κάποιες χώρες που ίσως αποτελούν ενδιαφέρουσες αγορές δεν έχουν συμβληθεί (π.χ. αραβικά κράτη).
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε φυσικά τη δυνατότητα να ζητηθεί προστασία της εφεύρεσης με την κατάθεση αίτησης για ΔΕ απευθείας από το αρμόδιο Γραφείο του κράτους που επιθυμεί ο εφευρέτης. Η διαδικασία αυτή ίσως αποδειχθεί ιδιαίτερα χρονοβόρα καθώς ο χρόνος εξέτασης από τα αρμόδια Γραφεία (ειδικά των ΗΠΑ) μπορεί να ξεπεράσει τα 5 έτη. Σημαντικό πρόβλημα επίσης είναι το αρκετά μεγάλο κόστος λαμβανομένου υπόψη ότι πρόκειται απλά για εθνική προστασία. Τα μειονεκτήματα της συγκεκριμένης διαδικασίας είναι ότι, αν και ακολουθείται από πολλούς στην Ελλάδα, στην πραγματικότητα το ελληνικό δίκαιο απαγορεύει την απευθείας αίτηση για παροχή διπλώματος από Γραφείο τρίτης χώρας, επίσης το επιπλέον γραφειοκρατικό κόστος καθώς και η εφαρμογή, πολλές φορές, διαφορετικού νομικού πλαισίου που είναι πιθανό να επιφέρουν σύγχυση στον εφευρέτη.
Η σημαντική δυνατότητα που παρέχεται από τα Γραφεία του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ είναι η δυνατότητα υποβολής provisional αίτησης. Τα πλεονεκτήματα που προσφέρει είναι το λογικό κόστος και η δυνατότητα υποβολής μίας σύντομης, άμεσης αίτησης η οποία δεν αποκαλύπτει λεπτομέρειες της εφεύρεσης. Με αυτόν τον τρόπο ο εφευρέτης μπορεί να δώσει χρόνο στον εαυτό του μέχρι να ετοιμάσει τη λεπτομερή αίτηση έχοντας όμως εξασφαλίσει την λήψη διεθνούς προτεραιότητας. Στα πλεονεκτήματα της διαδικασίας, όσον αφορά το Γραφείο του Ηνωμένου Βασιλείου, είναι επίσης το αξιόλογο search report το οποίο θα του προσφέρει μία πολύ καλή πληροφόρηση για την πρωτοτυπία αλλά ίσως και για τις προοπτικές της εφεύρεσής του. Στα αρνητικά αυτής της διαδικασίας συγκαταλέγεται η πιθανότητα επιπλέον εξόδων για την τροπή της provisional σε κανονική αίτηση καθώς και η ανάγκη αυξημένης προσοχής για τη συνέχισή της μέχρι και την τελική απονομή ΔΕ.
Ανεξαρτήτως της διαδικασίας που θα επιλέξει ο εφευρέτης-επιχείρηση, θα πρέπει από την αρχή να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην κατάστρωση της patenting στρατηγικής. Λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη ότι πρόκειται για μία σημαντική επένδυση σε χρήμα αλλά και σε χρόνο απασχόλησης καθώς και ότι η διαδικασία μπορεί να φαίνεται χρονοβόρα αλλά το δικαίωμα αποκλειστικής εκμετάλλευσης της εφεύρεσης που δίνει το ΔΕ διαρκεί 20 έτη, θα πρέπει να φροντίσει για την προσεκτική επιλογή των νομικών του συνεργατών που θα τον συμβουλεύσουν κατάλληλα για θέματα που αφορούν τις συμβάσεις με τους εφευρέτες-ομάδα ανάπτυξης, το marketing plan και τη χρήση συμφωνιών περί μη αποκαλύψεως (Νon-Disclosure Agreements), την κατάρτιση και χρήση των συμβάσεων εκμετάλλευσης της εφεύρεσης και κάθε άλλο θέμα που αφορά την προστασία και εκμετάλλευσή της.
Σχόλια