Δεν συμβαίνει συχνά η ιστορία ενός απλού επιτραπέζιου παιχνιδιού να κρύβει κάτι τελείως διαφορετικό από εκείνο που θα ενέμενε κάποιος. Κάπως έτσι, η ιστορία της πασίγνωστης Monopoly μας μεταφέρει πολλές δεκαετίες πίσω, στην Elizabeth Magie, σε κύκλους αριστερών διανοουμένων και στους Κουάκερους. Παίρνουμε το πιόνι μας και ξεκινάμε.
Συχνά, η εξιστόρηση της πορείας του παιχνιδιού, ακόμη και στη συσκευασία του, περιστρέφεται γύρω από τον Charles Darrow, έναν άνεργο άνδρα στη Φιλαδέλφεια που θεωρείται πως σκέφτηκε μόνος του τη δημιουργία του στη δεκαετία του 1930. Στη συνέχεια, λέγεται πως το πούλησε στη Parker Brothers και έσωσε τον εαυτό του - αλλά και την εταιρεία - από την οικονομική καταστροφή.
Το πρόβλημα είναι ότι οι ρίζες της Monopoly φαίνεται πως ξεκινούν με την Elizabeth Magie και όχι με τον Darrow. Μια γυναίκα που γεννήθηκε στο αγροτικό Ιλλινόις το 1866 και έζησε μια εξαιρετικά ασυνήθιστη ζωή, με τον πατέρα της, James Magie, να αποτελεί μια πρώιμη δύναμη στο αμερικανικό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, στο πλευρό του Abraham Lincoln.
Οι «σπόροι» του παιχνιδιού Monopoly θα φυτευτούν όταν ο Magie θα μοιραστεί με την κόρη του ένα αντίγραφο του βιβλίου του Henry George, «Progress and Poverty», που γράφτηκε το 1879. Ο George ήταν πολιτικός και οικονομολόγος που πίστευε ότι οι άνθρωποι πρέπει να κατέχουν το 100 τοις εκατό αυτού που παράγουν, αλλά ότι άλλο βρίσκουν στη φύση, ειδικά η γη, πρέπει να ανήκει σε όλους.
Ο George υποστήριζε έναν «φόρο αξίας», τη γενική ιδέα της φορολόγησης της γης, που θα μπορούσε να βοηθήσει στο να μετατοπιστεί η φορολογική επιβάρυνση στους πλούσιους γαιοκτήμονες της εποχής. Πολλοί Αμερικανοί θα συνδεθούν με αυτό το μήνυμά στα τέλη της δεκαετίας του 1800, όταν η φτώχεια θα εμφανιστεί στα αστικά κέντρα των ΗΠΑ.
Από την άλλη, η Elizabeth Magie ήταν παθιασμένη και με την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών. Βρίσκοντας δύσκολο να ζήσει με τα 10 δολάρια την εβδομάδα που κέρδιζε ως στενογράφος, θα θελήσει να βάλει στο στόχαστρο και να κοροϊδέψει τις συνθήκες της εποχής. Και με αυτόν τον τρόπο, να φτάσει στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων.
Τότε, θα αγοράσει μια διαφήμιση μέσω της οποίας προσφερόταν ως «νεαρή Αμερικάνα σκλάβα». Έλεγε, εκεί, ότι δεν ήταν «όμορφη, αλλά πολύ ελκυστική» και ότι είχε «χαρακτηριστικά γεμάτα δύναμη, αλλά θηλυκά». Ο στόχος ήταν να κάνει μια δήλωση. «Δεν είμαστε μηχανήματα». «Τα κορίτσια έχουν μυαλό, επιθυμίες, ελπίδες και φιλοδοξίες».
Σε αντίθεση με τις περισσότερες γυναίκες της εποχής της, θα υποστηρίξει μόνη τον εαυτό της και δεν θα παντρευτεί μέχρι την ηλικία των 44 ετών. Εκτός από τη δουλειά ως στενογράφος και γραμματέας, γράφει ποίηση, διηγήματα και παίζει κωμωδία. Περνά, επίσης, τον ελεύθερο χρόνο της δημιουργώντας ένα επιτραπέζιο που αποτελεί μια έκφραση των πολιτικών της πεποιθήσεων.
Η Magie θα καταχωρήσει το Landlord's Game το 1903, περισσότερες από τρεις δεκαετίες πριν η Parker Brothers άρχισε να κατασκευάζει την Monopoly. Στην πραγματικότητα, θα σχεδιάσει το παιχνίδι ως διαμαρτυρία ενάντια στα μεγάλα μονοπώλια της εποχής της - ανθρώπους όπως ο Andrew Carnegie και ο John D. Rockefeller.
Θα δημιουργήσει δύο σύνολα κανόνων για το παιχνίδι της: ένα σύνολο κατά των μονοπωλίων στο οποίο όλοι ανταμείβονταν όταν δημιουργούνταν πλούτος και ένα σύνολο μονοπωλιακών κανόνων στο οποίο στόχος ήταν η δημιουργία μονοπωλίων και η κυριαρχία. Η διττή προσέγγιση ήταν ένα εργαλείο διδασκαλίας που αποσκοπούσε να δείξει ότι το πρώτο σύνολο κανόνων ήταν ηθικά ανώτερο.
«Είναι μια πρακτική επίδειξη του σημερινού συστήματος αρπαγής γης με όλα τα συνήθη αποτελέσματα και συνέπειες», θα γράψει. «Θα μπορούσε κάλλιστα να ονομαστεί "Παιχνίδι της Ζωής", καθώς περιέχει όλα τα στοιχεία της επιτυχίας και της αποτυχίας στον πραγματικό κόσμο, και το αντικείμενο είναι το ίδιο με αυτό που το ανθρώπινο γένος γενικά φαίνεται να έχει, δηλαδή τη συσσώρευση πλούτου».
Όταν θα υποβάλλει αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για το παιχνίδι της το 1903, η Magie είναι στα 30 της. Εκπροσωπεί λιγότερο από το 1 τοις εκατό όλων των αιτούντων διπλώματος ευρεσιτεχνίας εκείνη την εποχή που προέρχονται από γυναίκες. Άλλωστε, είχε αναπτύξει και άλλες καινοτομίες. Στα 20 της, εφηύρε ένα gadget που επέτρεπε στο χαρτί να περνά μέσα από τα ρολά των γραφομηχανών με περισσότερη ευκολία.
Δεν πέρασε πολύς καιρός για να κυριαρχήσει το μονοπωλιακό σύνολο κανόνων του παιχνιδιού της. Σε κάποιο σημείο, θα καταλάβει ότι το παιχνίδι παρείχε ένα πλαίσιο στο οποίο οι παίκτες μπορούσαν να «χτυπήσουν» τους φίλους και την οικογένειά τους, με τρόπο που συχνά δεν μπορούσαν στην καθημερινή ζωή. Θα καταλάβει τη δύναμη της ανάληψης ρόλων έξω από την καθημερινή ζωή κάποιου.
Η δημοτικότητα του θα εξαπλωθεί και θα γίνει ιδιαίτερα αγαπητό σε κύκλους αριστερών διανοούμενων. Θα βρεθεί σε διάφορες πανεπιστημιουπόλεις ενώ οι Κουάκεροι, γνωστοί και ως «Θρησκευτική Κοινωνία των Φίλων», οι οποίοι είχαν ιδρύσει μια κοινότητα στο Atlantic City, θα αγκαλιάσουν το παιχνίδι και θα προσθέσουν τις γειτονικές τους στο ταμπλό.
Είναι αυτή η έκδοση του παιχνιδιού που ο Charles Darrow θα δει από έναν φίλο, θα παίξει και τελικά θα πουλήσει στην Parker Brothers. Η έκδοση αυτού του παιχνιδιού είχε τον πυρήνα του παιχνιδιού της Magie, αλλά και τροποποιήσεις που προστέθηκαν από τους Κουάκερους. Εκτός από ονομασίες σημείων του Atlantic City, είχαν προστεθεί και σταθερές τιμές.
Στην προσπάθειά της να καταλάβει τον απόλυτο έλεγχο της Monopoly και άλλων σχετικών παιχνιδιών, η εταιρεία θα καταλήξει σε συμφωνία με τη Magie για να αγοράσει το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας του Landlord's Game και δύο ακόμη παιχνιδιών της, της λίγο μετά από τη συμφωνία της με τον Darrow.
Η ταυτότητα της Magie ως εφευρέτριας της Monopoly θα αποκαλυφθεί τυχαία. Το 1973, ο Ralph Anspach, καθηγητής οικονομικών, θα ξεκινήσει μια δεκαετία νομική μάχη εναντίον της Parker Brothers για τη δημιουργία του παιχνιδιού του, της Anti-Monopoly. Ερευνώντας την υπόθεση, θα ανακαλύψει τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας της Magie. Από εκεί και πέρα, θα κάνει στόχο του να διαδώσει την αλήθεια γύρω από το «ψέμα της Monopoly».
Συνολικά, το παιχνίδι που έδωσε ο Darrow στην Parker Brothers έχει πουλήσει εκατοντάδες εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως και ο ίδιος λάμβανε δικαιώματα σε όλη του τη ζωή. Η Magie, για το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας του Landlord's Game και δύο άλλες ιδέες για παιχνίδια, φέρεται να έλαβε 500 δολάρια και κανένα άλλο δικαίωμα.
Θα πεθάνει το 1948, ως χήρα χωρίς παιδιά. Η νεκρολογία και η ταφόπλακα δεν ανέφεραν την εφεύρεση της Monopoly. Μία από τις τελευταίες δουλειές της ήταν στο Υπουργείο Παιδείας των ΗΠΑ, όπου οι συνάδελφοί της την ήξεραν μόνο ως μια ηλικιωμένη δακτυλογράφο που μιλούσε για την εφεύρεση παιχνιδιών.
Με πληροφορίες από New York Times, Guardian
Σχόλια