Η gig economy προβλεπόταν πως θα «απελευθερώσει» τους εργαζόμενους και πως θα τους δώσει την ευκαιρία να εργαστούν όποτε θέλουν, χωρίς να έχουν «αφεντικό» πάνω από το κεφάλι τους. Τελικά, όπως αποδεικνύεται, τα πράγματα είναι λίγο πιο περίπλοκα.
Αν προσπαθήσει κάποιος να δώσει μια εξήγηση στο πως λειτουργεί η gig economy, θα έλεγε πως αυτή αναφέρεται στην εργασία, μεταξύ ατόμων ή εταιρειών, μέσω ψηφιακών πλατφορμών που διευκολύνουν την «αντιστοίχιση» παρόχων και πελατών, σε βραχυπρόθεσμη βάση και με πληρωμή βάσει της εργασίας, του «task», που πραγματοποιείται.
Στην Ελλάδα, αυτό το μοντέλο εργασίας έχει βρεθεί αρκετές φορές στο επίκεντρο διαμαχών - όπως με την Uber, όπου η εταιρεία κλήθηκε να απασχολεί μόνο επαγγελματίες οδηγούς ταξί και όχι οποιονδήποτε άλλο ήθελε να πάρει το αυτοκίνητο του και να προσφέρει παρόμοιες υπηρεσίες. Για διαφορετικούς λόγους, τις τελευταίες εβδομάδες, στο στόχαστρο βρέθηκε το efood.
Μάλλον δεν θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον να ξαναπούμε ολόκληρη την ιστορία, αφού είναι κάτι που οι περισσότεροι που διαβάζουν αυτές τις γραμμές πιθανότατα γνωρίζουν. Πάντως, αξίζει να αναφερθεί πως μετά από αντιδράσεις, η γνωστή πλατφόρμα ανακοίνωσε πως μετατρέπει όλες τις συμβάσεις των διανομέων σε αορίστου χρόνου.
Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι να ρίξουμε μια ματιά στο πως οι εργαζόμενοι στην gig economy, σε χώρες όπου το συγκεκριμένο σύστημα «ανθεί», βλέπουν την εργασία τους. Και για αυτόν τον σκοπό θα αντλήσουμε δεδομένα από τον διεθνή μη κερδοσκοπικό δημοσιογραφικό οργανισμό Rest of World και την μελέτη που πραγματοποίησε σε συνεργασία με την εταιρεία Premise, σε 4.900 gig workers, σε 15 χώρες.
Σύμφωνα με αυτήν, αυτού του είδους η εργασία είναι γεμάτη αντιφάσεις. Οι gig workers ανησυχούν όταν εργάζονται, αλλά πολλοί δηλώνουν χαρούμενοι για τον κόπο τους. Αν και αυτή η εργασία είναι ευέλικτη, με μερική απασχόληση, οι περισσότεροι από τους μισούς κερδίζουν από τις πλατφόρμες το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος τους. Επίσης, αν και μπορούν να βγάζουν αρκετά χρήματα, δεν βλέπουν μακροπρόθεσμες προοπτικές.
Αυτό που έδειξε η έρευνά είναι ότι οι gig workers αναφέρουν παρόμοια θέματα παγκοσμίως, αλλά υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ χωρών και επαγγελμάτων. Σε γενικές γραμμές, η ποιότητα της εργασίας που προσφέρει η «gig work» είναι χαμηλότερη σε χώρες με χαμηλότερο εισόδημα - οι Ρώσοι gig workers αναφέρουν μεγαλύτερη ικανοποίηση από εκείνους στην Ινδία, όπου η διαδικασία είναι πιο επισφαλής και αγχωτική.
Η δυσαρέσκεια που εντοπίζεται σε χώρες χαμηλού εισοδήματος δεν είναι σχετικά με τους μισθούς. Στην πραγματικότητα, οι gig workers στα περισσότερα μέρη δηλώνουν γενικά ικανοποιημένοι με την αμοιβή τους. Περισσότερο από το 69% των Ινδών δηλώνουν ότι είναι οικονομικά «ικανοποιημένοι» ή «πολύ ικανοποιημένοι» με τη δουλειά τους, αν και σε ορισμένες χώρες, όπως η Ουκρανία, ο αριθμός αυτός είναι πολύ μικρότερος.
Εντούτοις, η υποκειμενική ικανοποίηση δεν αντικατοπτρίζει πάντοτε τις πραγματικές αποδόσεις. Και αυτό γιατί οι gig workers τείνουν να εργάζονται πολλές ώρες. Σε ωριαία βάση, περίπου το 40% κερδίζει λιγότερο από τον κατώτατο μισθό. Παράλληλα, οι εργαζόμενοι έχουν ανάμεικτα συναισθήματα για τη δουλειά τους. Συνολικά, σχεδόν το 65% δηλώνει ότι συχνά ή πάντα αισθάνθηκαν ευτυχισμένοι στη δουλειά την περασμένη εβδομάδα. Ωστόσο, πολλοί συχνά ή πάντα ένιωθαν ανήσυχοι, ανασφαλείς, κουρασμένοι ή θυμωμένοι.
Σχεδόν παντού, το delivery είναι ο πιο αγχωτικός τύπος στην εργασία με πλατφόρμες. Για παράδειγμα, οι Ινδοί εργαζόμενοι σε πλατφόρμες παραδόσεων και μεταφορών ήταν πιο πιθανό από οποιονδήποτε άλλο στην έρευνα να πουν ότι δεν αισθάνονται ασφαλείς. Η Ουκρανία και η Ρωσία ήταν αρκετά χαμηλότερα, με σχετικά λίγους ανθρώπους να δηλώνουν ότι ανησυχούν ή αγχώνονται.
Η έρευνα έδειξε πως οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι έχουν μια σειρά από ανησυχίες, από την πιθανότητα δολοφονίας τους και την κλοπή έως το να μην κερδίσουν αρκετά χρήματα για να καλύψουν τα κόστη και τα έξοδα. Αυτή η ανασφάλεια θα μπορούσε να είναι ο λόγος που τόσο λίγοι gig workers βλέπουν τη δουλειά στις πλατφόρμες ως κάτι που θα κάνουν μακροπρόθεσμα.
Περίπου ένας στους επτά στην Ινδία, την Ινδονησία και τη Γκάνα θεωρούν πως δεν θα παραμείνουν στη δουλειά μετά το 2021. Στο Πακιστάν, περίπου το 30% των εργαζομένων θέλει να σταματήσει σε λιγότερο από ένα μήνα. Οι εργαζόμενοι στον τομέα των παραδόσεων ήταν πιο πιθανό από οποιαδήποτε άλλη κατηγορία στην έρευνά να πουν ότι θέλουν να φύγουν μέσα σε ένα μήνα.
Όπως τονίζει η συγκεκριμένη μελέτη, η διχογνωμία που υπάρχει για την gig economy- όπως οι πολλές ώρες δουλειάς αλλά η λογική αμοιβή, η περιστασιακή ελευθερία αλλά η τεράστια ανασφάλεια- «δείχνουν γιατί αντέχει και συνεχίζει να μεγαλώνει, παρά τις πολλές επικρίσεις με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπο το συγκεκριμένο μοντέλο».
Αυτές οι τεράστιες μεταβολές στο εργατικό δυναμικό έχουν δημιουργήσει προκλήσεις για τις κυβερνήσεις, τις ρυθμιστικές αρχές και την εργασία, αλλά φαίνεται ότι τα συνδικάτα αναζητούν ενεργό ρόλο. Το 48% των συμμετεχόντων στην έρευνα είπαν ότι ήταν μέρος μιας επίσημης ομάδας ή συνδικάτου και το 49% δήλωσε ότι συμμετείχε σε απεργίες ή άλλες δράσεις.
Σύμφωνα με το International Labor Organization, υπήρχαν 489 ενεργές πλατφόρμες μεταφοράς και παράδοσης σε όλο τον κόσμο το 2020, 10 φορές ο αριθμός που εντοπιζόταν το 2010, ενώ εξαπλώνονται σε πολλούς τομείς της οικονομίας.
Σχόλια