Μπορεί η γυναίκα να είναι επιχειρηματίας, επιτυχημένο στέλεχος και άνθρωπος;

Ας εξετάσουμε λοιπόν αν οι γυναίκες μπορούμε να είμαστε, εκτός από άνθρωποι, και επιχειρηματίες ή επιτυχημένες καριερίστριες.

Ζούμε αντικειμενικά στην καλύτερη εποχή για τη γυναίκα στον δυτικό κόσμο, έχοντας πίσω μας εκατοντάδες χρόνια καταδυνάστευσης. Ο Ε. Φρομ διαπίστωσε το 1940 ότι στις γυναίκες και στους έγχρωμους έχουν αποδοθεί μειωμένες πνευματικές ικανότητες.

Επιβεβαιώνοντας το αυτονόητο

Δεν θα υπάρξει κανένας να μιλήσει για την ανδρική επιχειρηματικότητα. Θα μιλήσουν για την επιτυχία και τα 5, 10, 15 βήματα προς αυτή, αλλά δεν αναρωτιέται κανείς πως τα κατάφερε ένας άνδρας. Γιατί είναι αυτονόητο πως θα πετύχει.

Γυναικεία επιχειρηματικότητα λοιπόν. Πόσες φορές έχουμε ακούσει και διαβάσει τη φράση που βγαίνει σαν ένα ακόμα κλισέ από χείλη όσων ειδικεύονται στο επιχειρείν; Και πόσες από όλες εκείνες τις φορές αναρωτηθήκαμε τι πραγματικά σημαίνει. «Γυναικεία επιχειρηματικότητα σημαίνει πρώτα και κύρια τον πολλαπλασιασμό του πλούτου μιας χώρας, την αξιοποίηση ενός δυναμικού που μένει αναξιοποίητο και το οποίο έχει ειδικές ποιότητες. Είμαστε multi-tasking, με αυξημένη συναισθηματική νοημοσύνη».

Ο Αόρατος άνθρωπος (ξεκίνημα)

Σε μεγάλο βαθμό και σε αρκετές περιπτώσεις, οι γυναίκες στον επαγγελματικό τομέα είναι αυτός ο αόρατος άνθρωπος. Ο άνθρωπος που δεν του λείπουν οι πόροι, η γνώση, η εκπαίδευση, αλλά η αναγνώριση του ρόλου του στην κοινωνία. Στην πολιτεία του Πλάτωνα, η ιδέα ότι οι γυναίκες θα έπρεπε να πάνε σχολείο εθεωρείτο μια ουτοπία. Αυτή η ουτοπία έχει επιτευχθεί σήμερα. Πολύ περισσότερο οι γυναίκες κατέχουν σήμερα δικαιώματα που δεν είχαν διανοηθεί. Άρα, η ουτοπική πραγματικότητα για τη γυναίκα δεν είναι καθόλου ουτοπική, όσο είμαστε «άνθρωποι» η ουσιαστική ισότητα με τον άνδρα είναι δυνατή.

Σε έρευνα της ICAP για τη «Γυναικεία Επιχειρηματικότητα» στην Ελλάδα, τον Οκτώβριο 2020, με εστίαση στη Γυναίκα-Ανώτατο Στέλεχος, βλέπουμε πως διευρύνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια το ποσοστό διείσδυσης των γυναικών στις υψηλόβαθμες θέσεις διοίκησης αλλά και πως οι εταιρείες με Γυναίκες επικεφαλής παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις κερδοφορίας, σε σύγκριση με το σύνολο των επιχειρήσεων.

Πιστεύω πως αυτό οφείλεται στην ποικιλία των απόψεων μέσα από τη συμπεριληπτική ηγεσία, στη σύνθετη σκέψη τους και στη διεισδυτική ματιά που φέρουν οι γυναίκες στην αντιμετώπιση των επιχειρηματικών προκλήσεων. Το 2021, το ποσοστό των γυναικών που βρίσκονται σε ανώτερες διοικητικές θέσεις κατέγραψε άλμα κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες, στο 33% έναντι 24% το 2020. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι η χώρα μας βρίσκεται πλέον πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο, ο οποίος διαμορφώθηκε στο 31%.

Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό για εμένα να σημειώσω πως η πανδημία δεν επηρέασε αρνητικά τα ανώτατα στελέχη αλλά άφησε βαθύ αποτύπωμα στο μεγάλο ποσοστό γυναικών που εργάζεται σε όλη τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας. Υπολογίζεται πως παγκοσμίως χάθηκαν 44 εκ. θέσεις εργασίας, εκ των οποίων τα 33 εκ. αφορούν σε γυναίκες.

Ο συγγραφέας και φιλόσοφος Yuval Noah Harari έχει πει πως ο φεμινισμός είναι, όχι μόνο η μεγαλύτερη επανάσταση των καιρών μας, αλλά και η μόνη αναίμακτη. Η κοινωνία και οι επιχειρήσεις οφείλουν να στραφούν στην αειφορία και τη γέννηση ιδεών που οι γυναίκες φέρουν στο DNA τους. Εδώ η τεχνολογία και η ψηφιοποίηση μπορούν να συμβάλλουν τα μέγιστα στη διατήρηση θέσεων εργασίας, στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην εξάλειψη των ανισοτήτων.

Η Ηθική των επιχειρήσεων στην ισότητα των φύλων πρέπει να είναι ζήτημα δομών και ευκαιριών, όχι προσωπικής ηθικής των ατόμων.

Ο Φουκουγιάμα στο βιβλίο του η Ταυτότητα σημειώνει πως όταν το υποκείμενο δεν βρίσκει πραγματικά ή θεωρεί πως δεν βρίσκει αναγνώριση, δημιουργούνται προβλήματα. Η ταυτότητα ως αίσθηση αναγνώρισης της αξιοπρέπειας του άλλου, όποιος και να είναι αυτός, αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο και για την «αξιοπρέπεια της δημοκρατίας». Η ολοκλήρωση του Εγώ του ανθρώπου είναι στενά συνδεδεμένη με την ισοτιμία των ευκαιριών. Αυτή η ισοτιμία των ευκαιριών είναι που λείπει στον σύγχρονο εργασιακό στίβο, η επιθυμία όμως για ολοκλήρωση της προσωπικότητας της γυναίκας παραμένει. Αυτή η επιθυμία είναι ο γνήσιος πυρήνας της ύπαρξης.

Η Βιοηθική του φύλου στον εργασιακό τομέα οφείλει πλέον να οριστεί έξω από θεολογικές προσεγγίσεις, κοινωνικά κατάλοιπα, οικογενειακές ιστορίες. Πρέπει να οριστεί στη βάση της ισότητας, της αυτονομίας και της ελευθερίας επιλογής. Είμαστε πλέον μακριά από τους προσδιορισμούς του παρελθόντος. Είμαστε σε Κοινωνίες μετα-χριστιανικές, μετα-παραδοσιακές.

Οι γυναίκες στις επιχειρήσεις δεν πρέπει να πάψουμε να είμαστε γυναίκες. Δεν πρέπει να απεμπολήσουμε τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα προσπαθώντας να μοιάζουμε με άντρες.

Το ζητούμενο είναι να σχεδιάσουμε και για τον εαυτό μας crisis management σενάρια για να μας προστατεύσουν, ώστε τα λάθη μας να είναι προσωρινά αναχώματα και όχι career stoppers. Στο PR Agency ρωτάω συχνά «Τι μαθαίνουμε από αυτό που έγινε». Αν μαθαίνουμε είναι μια κερδισμένη ημέρα. Αφιερώνουμε χρόνο για να καταλάβουμε, να μάθουμε, να εξηγήσουμε, να μας προστατεύσουμε.

Οφείλουμε όλες από τη θέση και τον ρόλο μας να φέρνουμε τη γυναικεία επιχειρηματικότητα στο προσκήνιο, οφείλουμε να αναλαμβάνουμε δράση για τη συμπεριληπτική ηγεσία, να στηρίζουμε τη γυναίκα στην καθημερινή της προσπάθεια, να ενθαρρύνουμε, να δημιουργήσουμε την εικόνα που θέλουμε να βλέπουν τα παιδιά μας.