COP26, ένα βήμα πιο κοντά στο τέλος

Τα καμπανάκια είναι πολλά. Τόσα πολλά που έχουν γίνει καμπάνες και χτυπούν ασταμάτητα σε όλο τον πλανήτη. Mega-πυρκαγιές έχουν κατακάψει κάθε περιοχή της γης, συνοδευόμενες πάντα από mega-πλημμύρες. Mega-τυφώνες παρασέρνουν τα πάντα στο διάβα τους, την στιγμή που mega-ξηρασίες καταστρέφουν σοδειές και ζωές.

Έχοντας λοιπόν φτάσει στην εποχή των mega οικολογικών καταστροφών που έχουν στοιχίσει άμεσα ή έμμεσα σε χιλιάδες ζωές, τρισεκατομμύρια στις οικονομίες πρακτικά όλων των χωρών, θα περίμενε κανείς η COP26 στην Γλασκόβη να σημάνει την έναρξη της αντίστροφης μέτρησης αυτών των φαινομένων και την σωτηρία του πλανήτη. Φρούδες ελπίδες.

Τι περιμέναμε

Οι προσδοκίες ήταν υψηλές. Οι κλιματικές καταστροφές δεν μπορούν να περάσουν πια απαρατήρητες, με την ανάγκη λύσης να είναι επιτακτική, ενώ είχαμε και την επιστροφή των ΗΠΑ σε αυτές τις συζητήσεις μετά την καταστροφική διακυβέρνηση του Trump. Μια νότα αισιοδοξίας ήταν και η διακυβέρνηση της Κίνας τα τελευταία χρόνια, με τον Xi Jinping να έχει βάλει σαν στόχο την μείωση των ρύπων της χώρας του τα επόμενα χρόνια.

Αυτά και άλλα πολλά μας έκαναν να πιστεύουμε πως ήρθε η ώρα να γίνει πράξη η κομβική συμφωνία του Παρισιού το 2015. Να θυμίσουμε πως το 2015 στη γαλλική πρωτεύουσα, 196 χώρες υπέγραψαν συμφωνία περιορισμού της παγκόσμιας υπερθέρμανσης του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προ-εργοστασιακή περίοδο, μειώνοντας τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου άμεσα, φτάνοντας στο πολυπόθητο «climate neutral world» το 2050.

Για να γίνει αυτό, πρώτη και βασική προϋπόθεση ήταν η επίτευξη συμφωνίας για την κατάργηση των ορυκτών καυσίμων αλλά και των επιδοτήσεων για την χρήση των ορυκτών καυσίμων (περίπου μισό τρισεκατομμύριο δολάρια το χρόνο ανά τον κόσμο).

Περιμέναμε μια απόφαση για τη μείωση των εκπομπών μεθανίου, ίσως του πιο ισχυρού παράγοντα της παγκόσμιας υπερθέρμανσης του πλανήτη. Ειδική μνεία σε αυτή την μείωση περιμέναμε να γίνει στην εξόρυξη και μεταφορά του υγραερίου, αλλά και στην γεωργία και κτηνοτροφία.

Επίσης σημαντική θα ήταν και κάποια συμφωνία για την παύση της αποψίλωσης των δασών παγκοσμίως, καινούργια κονδύλια θα έπρεπε να διατεθούν σε έρευνα για την πράσινη ενέργεια, ενώ ιδιαίτερα σημαντική θα ήταν και η οικονομική ενίσχυση των μικρότερων χωρών, που συνεισφέρουν μεν το λιγότερο όσον αφορά την μόλυνση του πλανήτη, αλλά πλήττονται από τις φυσικές καταστροφές περισσότερο από τις υπόλοιπες.

Τι έγινε

Μετά από 2 εβδομάδες συνομιλιών, οι χώρες υπέγραψαν μια συμφωνία που για πρώτη φορά περιείχε την έννοια της μείωσης των ορυκτών καυσίμων αλλά και της μείωσης των επιδοτήσεων για χρήση των ορυκτών καυσίμων. Αυτή ήταν και η πιο σημαντική συμφωνία, ενώ επιπλέον 100 χώρες συμφώνησαν σχετικά με την μείωση των εκπομπών μεθανίου κατά 30% μέχρι το 2030.

Επίσης, πάνω από 100 χώρες (85% των παγκόσμιων δασών) συμφώνησαν σχετικά με την αντιστροφή της αποψίλωσης των δασών, ενώ ΗΠΑ και Κίνα (οι 2 πιο ρυπογόνες χώρες στον κόσμο) θα καθίσουν στο ίδιο τραπέζι για την περιβαλλοντολογική βελτίωση τους τα επόμενα χρόνια.

Μικρότερες συμφωνίες υπήρχαν επίσης σχετικά με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, την γεωργία κ.α.

Τι θα έπρεπε να γίνει

Ενώ το προσχέδιο της συμφωνίας φαινόταν αρκετά αυστηρό και δεσμευτικό για τις χώρες του COP26, το βράδυ πριν την ανακοίνωση της συμφωνίας μια παρέμβαση της Ινδίας και της Κίνας οδήγησε σε μια «χλιαρή» ανακοίνωση σχετικά με την μείωση ορυκτών καυσίμων και επιδοτήσεων.

Για να εξηγήσουμε το μέγεθος της αποτυχίας της COP26, θα χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του έτοιμου να κλάψει προέδρου της, Alok Sharma: «Ζητώ συγνώμη για τον τρόπο που αυτό το συνέδριο εξελίχθηκε και είμαι βαθιά λυπημένος. Κατανοώ την βαθιά απογοήτευση».

Η συμφωνία της COP26 είναι τουλάχιστον χαλαρή, χωρίς να επιβάλει στις χώρες κάποιο μέτρο, ή να προσδιορίζει έναν οδικό χάρτη προς τις μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050. Οι χώρες πρέπει να παρουσιάσουν τα σχέδιά για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2030 (αντί για το 2025 που ήταν αρχικά), του χρόνου στην COP27 στην Αίγυπτο.

Θα υπάρξει αύξηση των κονδυλίων για τις κλιματικές καταστροφές για τις μικρότερες χώρες, χωρίς να υπάρξει ένα ταμείο ή ένα συγκεκριμένο κονδύλι που ζητούσαν αυτές. Σχετικά με την συμφωνία για την μείωση του μεθανίου, λείπουν από αυτή σημαντικές χώρες - παραγωγοί μεθανίου (Ρωσία, Κίνα, Ινδία δεν υπέγραψαν) ενώ αυτή η συμφωνία είναι εθελοντική.

Καμία σημαντική συμφωνία δεν υπήρξε σχετικά με την μείωση εκπομπών στην γεωργία και κτηνοτροφία αλλά και των υπόλοιπων περιβαντολλογικών καταστροφών που προκαλούν (κατανάλωση νερού, αποψίλωση δασών για την δημιουργία αγροτικών εκτάσεων, αλόγιστη χρήση φαρμάκων και τοξικών ουσιών, πάνω από το 30% της παγκόσμιας εκπομπής μεθανίου κ.α.).

Η παρουσία των ΗΠΑ ήταν φλύαρη, χωρίς να έχει κανένα ειδικό βάρος σχετικά με τις δυνατότητες που θα μπορούσε να έχει η COP26. Πρακτικά έπαιζε τον διπλωματικό ρόλο του μεσάζοντα, χωρίς να δεσμεύεται με σημαντικές συμφωνίες.

Έχετε γεια βρυσούλες

Η COP26 τελείωσε και η γεύση που αφήνει είναι πικρή. Ο πλανήτης αιμορραγεί και οι χώρες για μια ακόμη φορά δεν ήθελαν να κάνουν το αποφασιστικό βήμα προς ένα καλύτερο αύριο.

Ο πλανήτης οδεύει σταδιακά προς μια ολέθρια υπερθέρμανση της τάξης του 2,4 βαθμών κελσίου, κάτι που για να ανατραπεί και να παραμείνουμε στον στόχο του 1,5 βαθμού κελσίου θα πρέπει να μειώνονται οι εκπομπές CO2 8% κάθε χρόνο, με την χρήση του άνθρακα να πρέπει να μειωθεί 78% μέχρι το τέλος της δεκαετίας.

Νούμερα που τρομάζουν και που κανείς από τους συμμετέχοντες δεν πιστεύει ότι θα καταφέρουμε να επιτύχουμε. Οι περισσότεροι μάλιστα, το πιο πιθανό είναι να μην ενδιαφέρονται καν να προσπαθήσουν, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Ινδία, που την επομένη του βέτου που άσκησε στο αυστηρό αρχικό προσχέδιο της συμφωνίας, έκλεισε τα σχολεία στο Νέο Δελχί λόγω της τεράστιας ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην πρωτεύουσά της.

Επόμενο ραντεβού είναι στην Αίγυπτο το 2023, με την ελπίδα οι χώρες να αλλάξουν μυαλά και να ψάξουν να βρουν πραγματικές λύσεις. Μέχρι τότε, οι πολίτες της κάθε χώρας απλά θα περιμένουν την μοίρα τους, ελπίζοντας να μην είναι αυτοί τα επόμενα θύματα της πλημμύρας, της φωτιάς, του λιμού που θα φτάσει αργά ή γρήγορα στο κατώφλι τους.