Πυρηνικά όπλα: Ποιος διαθέτει τι, σε μια εποχή απειλών και κινδύνων

Παίρνοντας τα πράγματα από την αρχή, οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν την πρώτη τους πυρηνική δοκιμή τον Ιούλιο του 1945 και έριξαν δύο ατομικές βόμβες στις πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι της Ιαπωνίας τον Αύγουστο του 1945. Μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα, η Σοβιετική Ένωση πραγματοποίησε την πρώτη δοκιμή της. Ακολούθησαν το Ηνωμένο Βασίλειο το 1952, η Γαλλία το 1960 και η Κίνα το 1964.

Επιδιώκοντας να αποτρέψουν την περαιτέρω επέκταση της ανάπτυξης των πυρηνικών όπλων, οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες διαπραγματεύτηκαν τη Συνθήκη Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων (Nuclear Nonproliferation Treaty - NPT) το 1968 και τη Συνθήκη για την πλήρη απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών (Comprehensive Nuclear Test Ban Treaty - CTBT) το 1996.

Όπως διαβάζουμε σε κείμενο του αμερικανικού Arms Control Association, «η Ινδία, το Ισραήλ και το Πακιστάν δεν υπέγραψαν ποτέ την NPT και διαθέτουν πυρηνικά οπλοστάσια» ενώ «η Βόρεια Κορέα ανακοίνωσε την αποχώρησή της από την NPT τον Ιανουάριο του 2003 και από τότε έχει προχωρήσει σε σχετικές δοκιμές. Το Ιράν και η Λιβύη έχουν επιδιώξει μυστικές πυρηνικές δραστηριότητες κατά παράβαση των όρων της συνθήκης, και η Συρία είναι ύποπτη πως έκανε το ίδιο».

Την εποχή που ολοκληρώθηκε η συμφωνία για την NPT, τα πυρηνικά αποθέματα τόσο των Ηνωμένων Πολιτειών όσο και της Σοβιετικής Ένωσης/Ρωσίας ήταν μερικές δεκάδες χιλιάδες. Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1970, οι ηγεσίες των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης/Ρωσίας διαπραγματεύτηκαν μια σειρά από διμερείς συμφωνίες και πρωτοβουλίες για τον έλεγχο των όπλων που τα περιόρισαν, και αργότερα βοήθησαν στη μείωση του μεγέθους των πυρηνικών τους οπλοστάσιων.

Σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναπτύξει εκατοντάδες στρατηγικές πυρηνικές κεφαλές σε αρκετές εκατοντάδες βομβαρδιστικά και πυραύλους και εκσυγχρονίζουν τα πυρηνικά τους συστήματα. Οι κεφαλές καταμετρώνται με βάση τις διατάξεις της συμφωνίας New START, η οποία παρατάθηκε για 5 χρόνια τον Ιανουάριο του 2021. Τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα αναφέρεται πως διαθέτουν επίσης μικρότερο αριθμό μη στρατηγικών (γνωστών και ως τακτικών) πυρηνικών κεφαλών, οι οποίες δεν υπόκεινται σε κανέναν περιορισμό από τη συνθήκη.

Τα κράτη που είναι οπλισμένα με πυρηνικά, σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μελέτη, διαθέτουν συνολικά περίπου 13.080 πυρηνικές κεφαλές. Σύμφωνα με στοιχεία από τον περασμένο Ιανουάριο και βάσει πάντα αναφοράς του Arms Control Association, περισσότερο από το 90% ανήκει συνδυαστικά στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και τη Ρωσία, με τις ΗΠΑ να διαθέτουν 5.550 πυρηνικές κεφαλές και τη Ρωσία 6.257. Η Κίνα διαθέτει 350, η Γαλλία διαθέτει 290, το Ηνωμένο Βασίλειο διαθέτει 225, το Πακιστάν 165, η Ινδία 156, το Ισραήλ 90 και η Βόρεια Κορέα 40-50.

Η Κίνα, η Γαλλία, η Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι τα κράτη που αναγνωρίζονται επίσημα ως κατέχοντες πυρηνικά όπλα υπό την NPT. Η συνθήκη αναγνωρίζει τα πυρηνικά οπλοστάσια αυτών των κρατών, αλλά, σύμφωνα με το Άρθρο VI, δεν υποτίθεται ότι θα κατασκευάζουν και διατηρούν τέτοια όπλα στο διηνεκές. Λόγω της μυστικής φύσης με την οποία οι περισσότερες κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν τις πληροφορίες σχετικά με τα πυρηνικά τους οπλοστάσια, τα περισσότερα στοιχεία είναι εκτιμήσεις των πυρηνικών αποθεμάτων κάθε κράτους.

Η Ινδία, το Ισραήλ και το Πακιστάν δεν προσχώρησαν ποτέ στη NPT «και είναι γνωστό ότι διαθέτουν πυρηνικά όπλα». Η Ινδία δοκίμασε για πρώτη φορά έναν πυρηνικό μηχανισμό το 1974. Αυτή η δοκιμή ώθησε το Πακιστάν να εντείνει τις εργασίες για το μυστικό του πρόγραμμα. Η Ινδία και το Πακιστάν επέδειξαν δημοσίως τις ικανότητές τους στα πυρηνικά όπλα με έναν γύρο πυρηνικών δοκιμών το Μάιο του 1998. Το Ισραήλ δεν έχει πραγματοποιήσει δημόσια πυρηνική δοκιμή και δεν παραδέχεται ή αρνείται ότι έχει πυρηνικά όπλα. Ωστόσο, «πιστεύεται ότι το Ισραήλ διαθέτει πυρηνικά όπλα, αν και δεν είναι σαφές ακριβώς πόσα».

Η Βόρεια Κορέα προσχώρησε στην NPT ως κράτος που δεν διέθετε πυρηνικά όπλα, αλλά ανακοίνωσε την αποχώρησή της από τη NPT το 2003, μια κίνηση που δεν έχει αναγνωριστεί νομικά από τα άλλα κράτη - μέλη της συμφωνίας. Η Βόρεια Κορέα έχει προχωρήσει σε σχετικές δοκιμές και σε δοκιμές βαλλιστικών πυραύλων με πυρηνική ικανότητα. Η αβεβαιότητα παραμένει σχετικά με το πόσες πυρηνικές κεφαλές έχει αναπτύξει η Βόρεια Κορέα.

Η Λευκορωσία, το Καζακστάν και η Ουκρανία κληρονόμησαν πυρηνικά όπλα μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, αλλά τα επέστρεψαν στη Ρωσία και εντάχθηκαν στη NPT ως κράτη που δεν διαθέτουν πυρηνικά όπλα. Η Νότια Αφρική ανέπτυξε κρυφά αλλά στη συνέχεια διέλυσε τον μικρό αριθμό πυρηνικών της κεφαλών και εντάχθηκε επίσης στη NPT το 1991. Το Ιράκ είχε ένα ενεργό πρόγραμμα πυρηνικών όπλων πριν από τον πόλεμο του Περσικού το 1991, αλλά αναγκάστηκε να το καταργήσει. Η Λιβύη αποκήρυξε οικειοθελώς τις μυστικές προσπάθειές της για πυρηνικά όπλα τον Δεκέμβριο του 2003. Η Αργεντινή, η Βραζιλία, η Νότια Κορέα και η Ταϊβάν διέκοψαν επίσης τα προγράμματα πυρηνικών όπλων.