ΕΕ: Υπογραφή της ευρωπαϊκής διακήρυξης για ψηφιακά δικαιώματα και ψηφιακές αρχές

Σήμερα κορυφώθηκαν οι εργασίες της ΕΕ για το «ψηφιακό DNA» της, την ευρωπαϊκή διακήρυξη σχετικά με τα ψηφιακά δικαιώματα και τις ψηφιακές αρχές: στο περιθώριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η Πρόεδρος της Επιτροπής, κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υπέγραψε το κείμενο μαζί με την Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κ. Ρομπέρτα Μετσόλα, και τον πρωθυπουργό της Τσεχικής Δημοκρατίας, κ. Πετρ Φιάλα, που ασκεί την εκ περιτροπής Προεδρία του Συμβουλίου.

Η διακήρυξη, την οποία πρότεινε η Επιτροπή φέτος τον Ιανουάριο, καταδεικνύει τη δέσμευση της ΕΕ για έναν προστατευμένο, ασφαλή και βιώσιμο ψηφιακό μετασχηματισμό με επίκεντρο τον άνθρωπο, σύμφωνα με τις βασικές αξίες της ΕΕ και τα θεμελιώδη δικαιώματα. Η διακήρυξη δείχνει στους πολίτες ότι οι ευρωπαϊκές αξίες, καθώς και τα δικαιώματα και οι ελευθερίες που κατοχυρώνονται στο νομικό πλαίσιο της ΕΕ, πρέπει να γίνονται σεβαστά στο διαδίκτυο όπως και εκτός διαδικτύου. Η διακήρυξη διαρθρώνεται γύρω από έξι κεφάλαια, ενώ το κείμενό της θα αποτελέσει οδηγό για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τις επιχειρήσεις κατά την ενασχόλησή τους με νέες τεχνολογίες. Η διακήρυξη θα κατευθύνει επίσης την προσέγγιση της ΕΕ όσον αφορά τον ψηφιακό μετασχηματισμό σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η πρόεδρος της Επιτροπής, κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε: «Η υπογραφή της ευρωπαϊκής διακήρυξης σχετικά με τα ψηφιακά δικαιώματα και τις ψηφιακές αρχές αντικατοπτρίζει τον κοινό μας στόχο για έναν ψηφιακό μετασχηματισμό με προτεραιότητα τον άνθρωπο. Τα δικαιώματα που προβάλλονται στη διακήρυξή μας είναι εγγυημένα για κάθε πρόσωπο στην ΕΕ, στο διαδίκτυο όπως και εκτός διαδικτύου. Και οι ψηφιακές αρχές που κατοχυρώνονται στη διακήρυξη θα μας καθοδηγούν στο έργο μας για όλες τις νέες πρωτοβουλίες.»

Δικαιώματα και αρχές που θα κατευθύνουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός επηρεάζει όλες τις πτυχές της ανθρώπινης ζωής. Προσφέρει ευκαιρίες για περισσότερη προσωπική ευημερία, βιωσιμότητα και ανάπτυξη, αλλά μπορεί επίσης να εγείρει κινδύνους για τους οποίους απαιτείται απάντηση σε επίπεδο δημόσιας πολιτικής. Με τη διακήρυξη σχετικά με τα ψηφιακά δικαιώματα και τις ψηφιακές αρχές, η ΕΕ επιθυμεί να διασφαλίσει τις ευρωπαϊκές αξίες με τους εξής τρόπους:

1. θέτοντας τον άνθρωπο στο επίκεντρο του ψηφιακού μετασχηματισμού·
2. στηρίζοντας την αλληλεγγύη και την ένταξη, μέσω της συνδεσιμότητας, της ψηφιακής εκπαίδευσης και κατάρτισης και των ψηφιακών δεξιοτήτων, των δίκαιων και πρόσφορων συνθηκών εργασίας, καθώς και της πρόσβασης σε ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες·
3. υπενθυμίζοντας τη σημασία της ελευθερίας επιλογής και ενός δίκαιου ψηφιακού περιβάλλοντος·
4. προωθώντας τη συμμετοχή στον ψηφιακό δημόσιο χώρο·
5. αυξάνοντας την ασφάλεια, την προστασία και τη χειραφέτηση στο ψηφιακό περιβάλλον, ιδίως για τα νέα άτομα·
6. προάγοντας τη βιωσιμότητα.

Συγκεκριμένα, αυτά τα δικαιώματα και οι αρχές συνεπάγονται: οικονομικά προσιτή ψηφιακή συνδεσιμότητα υψηλής ταχύτητας παντού και για όλους/-ες, καλά εξοπλισμένες αίθουσες διδασκαλίας και εκπαιδευτικούς με ψηφιακές δεξιότητες, απρόσκοπτη πρόσβαση σε διαδικτυακές δημόσιες υπηρεσίες, ασφαλές ψηφιακό περιβάλλον για τα παιδιά, αποσύνδεση μετά τις ώρες εργασίας, απόκτηση εύκολα κατανοητών πληροφοριών σχετικά με τον αντίκτυπο των ψηφιακών μας προϊόντων στο περιβάλλον, έλεγχο του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιούνται τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και σε ποιους κοινοποιούνται.

Η υπογραφή της ευρωπαϊκής διακήρυξης σχετικά με τα ψηφιακά δικαιώματα και τις ψηφιακές αρχές στο ανώτατο επίπεδο αντικατοπτρίζει την κοινή πολιτική δέσμευση της ΕΕ και των κρατών μελών της στην προώθηση και εφαρμογή αυτών των αρχών σε όλους τους τομείς της ψηφιακής ζωής και για την επίτευξη των στόχων της Ψηφιακής Πυξίδας 2030. Η διακήρυξη θα καθοδηγεί επίσης το συγκεκριμένο έργο που αφορά το πρόγραμμα πολιτικής για την ψηφιακή δεκαετία, τον μηχανισμό παρακολούθησης και συνεργασίας για την επίτευξη των κοινών ψηφιακών στόχων έως το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας. Για την επίτευξη των στόχων του 2030, αλλά και για να παραγάγει απτά αποτελέσματα η διακήρυξη, η Επιτροπή θα παρακολουθεί την πρόοδο και θα υποβάλλει ετήσια έκθεση σχετικά με την «κατάσταση της ψηφιακής δεκαετίας». Επιπλέον, η διακήρυξη θα καθοδηγεί την ΕΕ στις διεθνείς της σχέσεις σχετικά με τον τρόπο διαμόρφωσης ενός ψηφιακού μετασχηματισμού με επίκεντρο τον άνθρωπο και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Στις 9 Μαρτίου 2021, η Επιτροπή παρουσίασε το όραμά της για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ευρώπης έως το 2030 στην ανακοίνωσή της με τίτλο «Ψηφιακή Πυξίδα 2030: η ευρωπαϊκή οδός για την ψηφιακή δεκαετία». Τον Σεπτέμβριο του 2021, η Επιτροπή παρουσίασε την πορεία προς την ψηφιακή δεκαετία, ένα ισχυρό πλαίσιο διακυβέρνησης για την επίτευξη αυτών των ψηφιακών στόχων.

Τον Ιανουάριο του 2022, η Επιτροπή πρότεινε τη διακήρυξη σχετικά με τα ψηφιακά δικαιώματα και τις ψηφιακές αρχές. Τον Νοέμβριο του 2022, η Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία σχετικά με τη διακήρυξη. Η διακήρυξη συμπληρώνει προηγούμενες ψηφιακές πρωτοβουλίες κρατών μελών, όπως η δήλωση του Τάλιν για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, η διακήρυξη του Βερολίνου για την ψηφιακή κοινωνία και την ψηφιακή διακυβέρνηση με βάση τις αξίες και η δήλωση της Λισαβόνας — Ψηφιακή δημοκρατία με σκοπό.

Η Επιτροπή διεξήγαγε επίσης ανοικτή δημόσια διαβούλευση η οποία κατέδειξε την ευρεία υποστήριξη των πολιτών της ΕΕ για τις ευρωπαϊκές ψηφιακές αρχές —8 στους 10 θεωρούν χρήσιμο να καθορίσει και να προωθήσει η ΕΕ ένα κοινό ευρωπαϊκό όραμα για τα ψηφιακά δικαιώματα και τις ψηφιακές αρχές— καθώς και ειδική έρευνα του Ευρωβαρόμετρου.

Η διακήρυξη και τα δικαιώματα που περιλαμβάνονται στη διακήρυξη βασίζονται στις Συνθήκες και στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Η διακήρυξη βασίζεται στις υφιστάμενες ψηφιακές πολιτικές, μεταξύ άλλων όσον αφορά την προστασία των δεδομένων, την ιδιωτική ζωή στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, τα δικαιώματα των εργαζομένων και τη νομολογία του Δικαστηρίου. Λειτουργεί συμπληρωματικά προς τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.