Γιατί αισιοδοξούν οι μισές επιχειρήσεις σήμερα... και τα γνωστά «αγκάθια»

Ειδικότερα, το σύνολο της αγοράς, προκειμένου να διατηρήσει την εύθραυστη αναπτυξιακή ισορροπία, κρίνει ως επιβεβλημένη τη λήψη δραστικών μέτρων για τη μείωση του ενεργειακού κόστους και τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων, ειδικά εκείνων που αποσκοπούν στη μείωση της γραφειοκρατίας και στην επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης.

Σήμερα, βρίσκονται αντιμέτωπες με σημαντικές προκλήσεις λόγω διαχρονικών ρυθμιστικών αγκυλώσεων, της ενεργειακής κρίσης και του πληθωρισμού.

Κατά τις εκτιμήσεις του ΣΕΒ, το διεθνές περιβάλλον παραμένει αβέβαιο και οι επιχειρήσεις καλούνται να διατηρήσουν μια εύθραυστη ισορροπία ανάμεσα στη αντιμετώπιση της δυσμενούς συγκυρίας και στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας.

Όπως αποτυπώνεται στη σχετική έρευνα - σε αντίθεση με το τι «έβλεπαν» οι επιχειρήσεις τα προηγούμενα χρόνια, σήμερα οι μισές εταιρείες (51% έναντι 15% το 2019 και 6,4% το 2017) προσδοκούν ή επιδιώκουν επιχειρηματική ανάπτυξη,

Μόλις το 15% (έναντι 43% το 2019 και 64% το 2017) προσδοκά ή επιδιώκει σταθερότητα στα επιχειρηματικά μεγέθη την παρούσα περίοδο,

Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, μία στις τρεις (34%) θεωρεί ότι χωρίς επιχειρηματική ανάταξη έχει δυσκολία να αντιμετωπίσει τις αναπτυξιακές προκλήσεις.

Όσοι στοχεύουν σε ανάπτυξη, σταθερότητα ή ανάταξη

• Στην πρώτη περίπτωση, οι επιχειρήσεις επενδύουν συστηματικά (και θα το πράξουν εντατικότερα στο μέλλον) και αξιοποιούν τους πόρους της ΕΕ για το λόγο αυτό. Έχουν ως εχέγγυο την οικονομική προοπτική της χώρας. Θεωρούν την πράσινη μετάβαση και το ψηφιακό μετασχηματισμό εξίσου σημαντικά για την ανάπτυξη προϊόντων, τη διαχείριση κινδύνων αλλά και τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης.
• Οι επιχειρήσεις που κοιτάζουν πρώτα την σταθερότητα είναι αυτές που επιβίωσαν στις κρίσεις, αξιοποιούν ευκαιρίες στη συγκυρία της πανδημίας και επιδιώκουν να σταθεροποιήσουν τα επιχειρηματικά τους μεγέθη. Επενδύουν αλλά χωρίς να έχουν ακόμα καταφέρει να αποκτήσουν ρυθμό στην επενδυτική δραστηριότητά. Το ενεργειακό κόστος επηρεάζει έντονα τις δραστηριότητές τους, για αυτό και η πράσινη μετάβαση αντιμετωπίζεται ως σημαντική προτεραιότητα σε όρους αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης και μείωσης του ενεργειακού κόστους, παρά ανάπτυξης νέας επιχειρηματικότητας.
• Όσον αφορά τις προτάσεις για ανάταξη, είναι επιχειρήσεις που επλήγησαν περισσότερο από τις κρίσεις και δεν έχουν καταφέρει να μετασχηματίσουν τις προκλήσεις σε ευκαιρίες ανάπτυξης. Δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν τα καθημερινά προβλήματα και να αναταχθούν επιχειρηματικά, ενώ έχουν σημαντική επενδυτική υστέρηση ως προς τον πράσινο και ψηφιακό τους μετασχηματισμό, και μόλις το 17,2% συνεχίζει με την υλοποίηση των επενδυτικών του σχεδίων. Τέλος, η πρόσβαση σε χρηματοδότηση αποτελεί πρόβλημα.

Οι βασικοί προβληματισμοί και πώς «βλέπουν» οι επιχειρήσεις την πορεία της οικονομίας

• Η ενεργειακή κρίση και οι πληθωριστικές πιέσεις είναι σημαντικές απειλές, με ανάγκη μεγαλύτερων παρεμβάσεων για την άμβλυνση των επιπτώσεών τους ώστε να μη διαταραχθεί η εύθραυστη αναπτυξιακή ισορροπία.
• Ειδικά οι πληθωριστικές πιέσεις εξανεμίζουν τη δυνατότητα των επιχειρήσεων να απορροφούν τα αυξημένα κόστη χωρίς να τα μετακυλούν στους αγοραστές των προϊόντων τους. Παράλληλα, οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν δυσκολία κάλυψης των αναγκών σε ανθρώπινο κεφάλαιο με γνώσεις και δεξιότητες.
• Κατά τα άλλα, η οικονομική κατάσταση της χώρας, αλλά και η προοπτική της, ακολουθεί μία σταθερή πορεία. Η θετική εκτίμηση για την οικονομική κατάσταση της χώρας παραμένει για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά πάνω από 10%, κάτι που είχε να συμβεί από το 2017.

Ποιες είναι οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις

Καταγράφεται η μεγάλη πρόοδος στη ψηφιοποίηση του κράτους (κυρίως στις διεπαφές μέσω του gov.gr), στη μεταρρύθμιση του φορολογικού πλαισίου και η υλοποίηση του ΕΣΠΑ.

Οι μεταρρυθμίσεις στους τομείς αυτούς υποστηρίζουν μια ποιοτική στροφή στη λειτουργία της οικονομίας. Ωστόσο, για το σύνολο των επιχειρήσεων, ζητούμενο είναι η ακόμα ταχύτερη άρση της γραφειοκρατίας σε πεδία όπως η απονομή δικαιοσύνης, το ρυθμιστικό πλαίσιο για την ενέργεια και το κλίμα, η χωροταξία, η αδειοδότηση, η λειτουργία των ΟΤΑ, η λειτουργία του ανταγωνισμού, το πτωχευτικό πλαίσιο κ.λπ. Οι επιχειρήσεις θεωρούν ότι η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων στα πεδία αυτά είναι σημαντική ώστε οι διαδικασίες της δημόσιας διοίκησης να απλοποιούνται πριν τη ψηφιοποίησή τους και ανάρτηση τους στο gov.gr.

Συμπερασματικά, το σύνολο της αγοράς, προκειμένου να διατηρήσει την εύθραυστη αναπτυξιακή ισορροπία, κρίνει ως επιβεβλημένη τη λήψη δραστικών μέτρων για τη μείωση του ενεργειακού κόστους και τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων, ειδικά εκείνων που αποσκοπούν στη μείωση της γραφειοκρατίας και στην επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης.

Σε επιμέρους χρήσιμα ευρήματα της έρευνας που καταδεικνύουν εμπόδια στην αναπτυξιακή πορεία των επιχειρήσεων αποτυπώνεται πως:

Οι καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης και η πολυνομία παρεμποδίζουν την ανάπτυξη των επιχειρήσεων: Με 18,7% και 22,5% αντίστοιχα, τα χρόνια ζητήματα της πολυνομίας και της καθυστέρησης απονομής δικαιοσύνης εμποδίζουν την ανάπτυξη και την εύρυθμη λειτουργία του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.

Η έλλειψη ικανών στελεχών συνεχίζει να αποτελεί πρόβλημα. Ειδικά για την κατηγορία των επιχειρήσεων που προσδοκούν ανάπτυξη αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά εμπόδια ανάπτυξης (19,5% - 4η θέση).

Σε ότι αφορά το φορολογικό πλαίσιο, οι επιχειρήσεις που προσβλέπουν σε ανάπτυξη αναγνωρίζουν τις φορολογικές μεταρρυθμίσεις τα τελευταία χρόνια, ενώ για την κατηγορία των επιχειρήσεων που δυσκολεύονται περισσότερο (στόχος η ανάταξη) παραμένει σημαντικό εμπόδιο στην ανάπτυξή τους, καθώς αξιολογούν ότι οι συντελεστές στην εταιρική φορολογία και τη φορολογία της εργασίας παραμένουν αρκετά υψηλοί.

Αναφορικά με τη χρηματοδότηση και τις επενδύσεις, το 58,6%, δε, όσων δυσκολεύονται κατατάσσει στις πρώτες θέσεις των εμποδίων τον ακριβό δανεισμό και τη αδυναμία πρόσβασης στη χρηματοδότηση, ενώ ακολουθεί με 51,9% το έλλειμμα χρηματοδοτικών εργαλείων και επενδυτικών κινήτρων. Κατ’ επέκταση, δημιουργούνται σημαντικά προβλήματα ρευστότητας και αποθαρρύνεται οποιαδήποτε επενδυτική προσπάθεια.