Γυρνάμε το χρόνο πίσω, στο 1869, σε μια εποχή που οι ιδέες μετατρέπονταν σε εφευρέσεις που άλλαζαν τον κόσμο. Η δημιουργία της ζελατίνης από τον J. Hyatt εκείνη τη χρονιά άνοιγε δειλά-δειλά την πόρτα στην ανακάλυψη του πλαστικού. Η δημιουργία του φαινολικού θερμοσκληρυντικού το 1907, του γνωστού μας βακελίτη, ως υλικού με εξαιρετική ηλεκτρική μόνωση και θερμική αντοχή, θα άλλαζε ουσιαστικά την ιστορία της σύγχρονης βιομηχανίας.
Υλικά όπως το νάιλον, το πλέξιγκλας, το τάπερ δημιούργησαν τη βάση της βιομηχανίας πλαστικού που οδήγησε στην ανάπτυξη εύχρηστων, ανθεκτικών και οικονομικών υλικών που χρησιμοποιούμε κατά κόρον στην καθημερινότητά μας.
Ο κόσμος μας σε κρίση
Η ευημερία του δυτικού κόσμου οδήγησε σε μια τεράστια αλλαγή στην κατανάλωση. Οι άνθρωποι αγόραζαν όλο και περισσότερα προϊόντα, είτε τα χρειάζονταν είτε όχι, απλά επειδή μπορούσαν. Σε αυτή τη νέα πραγματικότητα το πλαστικό ως κυρίαρχο υλικό, άρχισε να «δαινομοποιείται» ως υπαίτιο για τους τόνους απορριμμάτων συσκευασιών που άρχισαν να κατακλύζουν τον πλανήτη.
Νούμερα που επικοινωνήθηκαν από πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις διαμόρφωσαν την αίσθηση μιας τρομακτικής επόμενης μέρας. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάθε χρόνο παράγονται 25 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων, εκ των οποίων το 70% δεν ανακυκλώνεται, ενώ το 50% των απορριμμάτων που μολύνουν τις ακτές είναι πλαστικά.
Η ορθή διαχείριση υλικών μπήκε στο τραπέζι των συζητήσεων μεγάλων οργανισμών και η Ευρωπαϊκή Ένωση διαμόρφωσε οδηγίες για την ορθολογική διαχείριση αυτών των απορριμμάτων. Στη χώρα μας η επιβολή περιβαλλοντικού τέλους στη λεπτή πλαστική σακούλα μεταφοράς και η κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης θεωρήθηκαν σημαντικές. Θα μπορούσαν όμως να οδηγήσουν σε λύση ή θα δημιουργούσαν νέα προβλήματα;
Οι επιχειρήσεις πλαστικών, οι περισσότερες εκ των οποίων μικρομεσαίες, φάνηκε να πλήττονται άμεσα από τη νέα πραγματικότητα. Έπρεπε να αντιδράσουν. Και η κυκλική οικονομία με την αξιοποίηση δευτερογενών υλικών ήταν πλέον μονόδρομος.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις πλαστικών
Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται 1.027 μικρομεσαίες και μεγαλύτερες επιχειρήσεις στον κλάδο των πλαστικών. Το 85% των επιχειρήσεων αυτών σχετίζεται κυρίως με την παραγωγή πλαστικών ειδών συσκευασίας.
Η αξία παραγωγής για το 2020 ανήλθε στα €2,00 δισεκατομμύρια, δίνοντας δουλειά σε 12,2 χιλιάδες εργαζόμενους. Το 4,6% της απασχόλησης της εγχώριας μεταποίησης αφορά τις επιχειρήσεις πλαστικών, οι οποίες συγκεντρώνουν το τέταρτο υψηλότερο μερίδιο έπειτα από τους κλάδους των τροφίμων, της κατασκευής μεταλλικών προϊόντων και του φαρμάκου.
Πώς διαχειρίστηκε λοιπόν ένας τόσο σημαντικός παράγοντας για την επιχειρηματικότητα της χώρας την περιβαλλοντική κρίση που έφερνε αντιμέτωπες την κοινή γνώμη με τη βιομηχανία πλαστικού;
Η κυκλική οικονομία αντεπιτίθεται
Το μοντέλο πάνω στο οποίο βασίστηκε μέχρι τώρα η οικονομία μας, δηλαδή: παραγωγή, προμήθεια, χρήση, απόρριψη, δεν είναι πλέον βιώσιμο. Η κυκλική οικονομία λαμβάνει υπόψη την εξάντληση των πόρων και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και επιτάσσει αλλαγές. Η εξόρυξη πρώτων υλών θα πρέπει να αντικατασταθεί από δευτερογενή υλικά με επανασχεδιασμό και δομικές αλλαγές σε παραγωγή, διανομή και κατανάλωση, με έμφαση πλέον στην επαναχρησιμοποίηση ώστε να μειωθούν όσο περισσότερο γίνεται τα απόβλητα που παράγονται.
Σε αυτό πλέον εστιάζουν κι οι εταιρείες παραγωγής πλαστικών. Ο σχεδιασμός των προϊόντων θα πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι βιώσιμα από την αρχή μέχρι το τέλος τους κύκλου ζωής τους. Αυτό περιλαμβάνει τη μείωση των υλικών, τη βελτίωση της ανακυκλωσιμότητας, την επιλογή υλικών με μειωμένη επίπτωση στο περιβάλλον και την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού.
Η βιομηχανία πλαστικών έχει πρωτοστατήσει σε εθνικό επίπεδο, έχοντας αναλάβει αρκετές πρωτοβουλίες για να καταστήσει φιλικότερες προς το περιβάλλον τις συσκευασίες στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας, μας λέει ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδας. Είναι λοιπόν κομβικής σημασίας ο επανασχεδιασμός των συσκευασιών, με στόχο να γίνει απλούστερη η ανακύκλωση τους και σε αυτό το πεδίο η βιομηχανία έχει πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις. Επιπρόσθετα, όμως, η βιομηχανία, η οποία έχει εγγεγραμμένη την καινοτομία στον γενετικό της κώδικα, έχει αναπτύξει λύσεις ανταποκρινόμενη στα κελεύσματα των καιρών. Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο έχουν επενδύσει στην έρευνα και ανάπτυξη νέων υλικών που είναι βιοδιασπώμενα, ανακυκλώσιμα και κομποστοποιήσιμα. Με κριτήριο την Ανάλυση Κύκλου Ζωής (Life Cycle Assessment) οι λύσεις αυτές είναι οι πλέον φιλικές στο περιβάλλον.
Στα καλά παραδείγματα
Οι πλαστικές συσκευασίες τροφίμων παράγονται με τη χρήση ειδικών υλικών που έχουν δοκιμαστεί και εγκριθεί από τις αρμόδιες υγειονομικές αρχές, με αποτέλεσμα να μην θέτουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία ή να αλλοιώνουν τα τρόφιμα ή τα ποτά με τα οποία έρχονται σε επαφή από χημικές ουσίες.
Αυτά τα υλικά έχουν μειωμένο αντίκτυπο στο περιβάλλον κατά την παραγωγή, χρήση και απόρριψή τους, αναφέρει στο epixeiro.gr ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδας. Παράλληλα, στον κυκεώνα της ενεργειακής κρίσης που ενέσκηψε, οι βιομηχανίες επενδύουν σε τεχνολογίες και διαδικασίες που μειώνουν την ενεργειακή κατανάλωση κατά την παραγωγή πλαστικών προϊόντων. Αυτό περιλαμβάνει τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τη βελτίωση της απόδοσης των μηχανημάτων και τη μείωση των απωλειών της ενέργειας.
Αρκούν αυτά; Σίγουρα, υπάρχουν πολλά ακόμα που μπορούν να γίνουν. Οι βάσεις σε κάθε περίπτωση έχουν τεθεί και είναι ξεκάθαρο ότι οποιαδήποτε πλέον παραγωγική διαδικασία εκτελείται δεν μπορεί να αφήνει παράγοντες όπως το περιβάλλον εκτός. Αυτό άλλωστε επιτάσσουν και τα νέα ESG δεδομένα που αργά ή γρήγορα όλοι, μικρομεσαίοι και μεγαλύτεροι, θα πρέπει να υιοθετήσουν.
Σχόλια