Φωτοβολταϊκοί σταθμοί, ας τους φυτέψουμε!

Η νέα υποχρέωση αναφέρεται σε φυτά συμβατά με τη βλάστηση της περιοχής, όπου γίνεται η εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών, με βάση το εδαφικό υπόστρωμα και τη δυνατότητα άρδευσης.

Πόσο κοντά στην πραγματικότητα είναι αυτό το μέτρο;

Το μέτρο αφορά τους αδειοδοτούμενους από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΕΥ) φωτοβολταϊκών σταθμών εγκατεστημένης ισχύος άνω του 1 MW, καθώς και όσους απαλλασσόμενους τυχόν υπόκεινται σε περιβαλλοντική αδειοδότηση με Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ) ή Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), μας λέει ο κ. Στέλιος Λουμάκης, Πρόεδρος του Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκα (ΣΠΕΦ). Οι απαλλασσόμενοι σταθμοί, ωστόσο, στη συντριπτική τους πλειοψηφία απαλλάσσονται της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, οπότε δεν τους αφορά το μέτρο. Σε κάθε περίπτωση μιλάμε για έργα που δεν έχουν ακόμη ηλεκτριστεί. Ειδικότερα σε ότι αφορά τους αδειοδοτούμενους σταθμούς καταλαμβάνει όσους δεν έχουν υποβάλει πλήρες αίτημα για άδεια εγκατάστασης ενώ σε ότι αφορά τους απαλλασσόμενους, όσους δεν έχουν υποβάλει πλήρες αίτημα για οριστική προσφορά σύνδεσης.

Οι δυσκολίες

Για τις μικρομεσαίες ιδιοκτησίες λ.χ. 10-20 στρεμμάτων, αναφέρει ο κ. Λουμάκης, που αποτείνονται σε φωτοβολταϊκούς σταθμούς της τάξης του 1-2 ΜW, το μέτρο δημιουργεί πρόβλημα. Αν κάποιος ήθελε εκεί να φυτεύσει δένδρα ύψους 3 μ. ώστε να καλύπτεται οπτικά η μονάδα (τα πάνελς φθάνουν συνήθως σε ύψος έως 2,5 μ.), αυτά τα δένδρα πέραν του ελεύθερου πλάτους, τουλάχιστον 1,5-2 μ. που θα απαιτούσαν, θα κατέστρεφαν με τη σκίαση τους την απόδοση του φωτοβολταϊκού.

Στέλιος Λουμάκης, Πρόεδρος του Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκα (ΣΠΕΦ)

Πως σχεδιάζεται ένα φωτοβολταϊκό πάρκο

Τα φωτοβολταϊκά πάρκα σχεδιάζονται ώστε να μη έχουν σκιάσεις τα πάνελς τόσο από εξωτερικά περιμετρικά του πάρκου στοιχεία όσο και αναμεταξύ τους. Οποιοδήποτε ιστάμενο στοιχείο ύψους έστω h=3 μ., για γωνία ήλιου με τον ορίζοντα λ.χ. φ=25 μοιρών, συνεπάγεται σκίαση σε απόσταση D= h/tanφ, ήτοι 6,4 μ., επιπλέον του χώρου λ.χ. 1,5-2 μ. που καταλαμβάνει το ίδιο το στοιχείο (δέντρο που συζητείται). Δηλαδή η περιμετρική δενδροφύτευση συνεπάγεται απώλεια χώρου περιμετρικά πλάτους περί τα 10 μέτρα. Ας σημειωθεί εδώ πως η γωνία των 25 μοιρών του παραδείγματος δεν είναι υπερβολική, αφού το πρωί ή το απόγευμα, που υπάρχουν ωφέλιμες παραγωγές, η γωνία του ηλίου με τον ορίζοντα είναι αρκετά χαμηλότερη (λ.χ. 10-20 μοίρες) οπότε η ανάγκη απόστασης γίνεται ακόμη μεγαλύτερη. Μάλιστα τον χειμώνα πέριξ της 21 Δεκεμβρίου, η γωνία του ηλίου με τον ορίζοντα είναι κατά μέγιστο στις 28 μοίρες στις 12:30 το μεσημέρι, οπότε φανταστείτε πόσο χαμηλότερη είναι το πρωί ή το απόγευμα.

Οπότε, μια τέτοια ρύθμιση είναι αδύνατο να εφαρμοστεί σε μεσαία φωτοβολταϊκά πάρκα που δεν έχουν άπλετο γήπεδο εγκατάστασης και που εξ’ ορισμού δεν υπάρχει ο διαθέσιμος ελεύθερος χώρος-ζώνη περιμετρικά πλάτους 10 τουλάχιστον μέτρων (ενδεικτικά κάτι τέτοιο θα ανάλωνε τουλάχιστον το 40% μιας τυπικής έκτασης 10 στρεμμάτων).

Επιπλέον, η περιμετρική δενδροφύτευση χωλαίνει και σε άλλα θέματα, όπως ύπαρξης ανέμων που δεν την επιτρέπουν σε πολλές τοποθεσίες, ακατάλληλου εδάφους που δεν μπορεί να φιλοξενήσει τέτοιου ύψους/είδους χλωρίδα, επίτασης του κινδύνου των πυρκαγιών, αλλά και αναγκών τακτικού ποτίσματος, αφού θα απαιτείτο υποδομή αυτόματου συστήματος και δεξαμενής νερού χωρητικότητας αρκετών τόνων σε κάθε φωτοβολταϊκό πάρκο.

Στο «μυαλό» του υπουργείου

Αν η σκέψη του υπουργείου εστιάζεται σε φαραωνικά φωτοβολταϊκών πάρκα εκατοντάδων MW σε δημόσιες εκτάσεις χιλιάδων στρεμμάτων, μας λέει ο κ. Λουμάκης, τα πράγματα κατά περίπτωση προφανώς είναι εντελώς διαφορετικά, αφού οι οικονομίες κλίμακας των έργων αυτών ενδεχομένως και οι περισσευούμενες εκτάσεις που τους έχουν διατεθεί από το δημόσιο, να αφήνουν περιθώρια. Στην συντριπτική πλειοψηφία των μεσαίων φωτοβολταϊκών έργων σε ιδιωτική γη, ωστόσο, η περίσσεια γης εκλείπει.

Το κόστος

Όσον αφορά το κόστος εξαρτάται από το είδος, τη μορφολογία του γηπέδου εγκατάστασης, τις τοπικές κλιματικές συνθήκες και την ανθεκτικότητα των δέντρων που θα επιλεγούν. Ό μεγαλύτερος κίνδυνος ωστόσο θα είναι οι πυρκαγιές το καλοκαίρι, που τα δέντρα περιμετρικά επιτείνουν τον κίνδυνο.

Οι εύλογες αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών στα φαραωνικά έργα φωτοβολταϊκών σταθμών που καταλαμβάνουν εκατοντάδες στρέμματα γης πέριξ ή ακόμη και κυκλωτικά οικισμών, έφερε στο προσκήνιο την ανάγκη για ένα τέτοιο μέτρο μείωσης όπως-όπως της οπτικής όχλησης.

Πρωτίστως θέμα νοοτροπίας και δευτερευόντως νομοθεσίας

Τα έργα ΑΠΕ συχνά στοχοποιούνται και αρκετές φορές δαιμονοποιούνται από διαφόρους κύκλους αναφορικά με την επίπτωση τους στο περιβάλλον, το πώς επηρεάζουν τη μορφολογία του, τη χλωρίδα και την πανίδα, κάτι το οποίο συμβαίνει αδίκως, αναφέρει ο κ. Δημήτρης Παπαδόπουλος, Project Manager της «Cero Generation».

Δημήτρης Παπαδόπουλος, Project Manager της «Cero Generation»

Tα πρώτα φωτοβολταϊκά και αιολικά έργα κατασκευάστηκαν πριν περίπου 15 χρόνια στην Ελλάδα, και τόσο οι τοπικές κοινωνίες, όσο και οι φορείς της πολιτείας δεν ήταν ενήμεροι και συντονισμένοι, γεγονός απολύτως λογικό, αφού πάντα, η τεχνολογική εξέλιξη πρωτοπορεί και το νομοθετικό πλαίσιο ακολουθεί, αν σκεφτεί κανείς ότι λ.χ. πρώτα κατασκευάστηκε το αυτοκίνητο και μετά ακολούθησαν ο κώδικας οδικής κυκλοφορίας, η τροχαία και η ασφάλιση.

Sheep grazing

Υπάρχουν μεγάλες διαφορές στην αντίληψη και τη νοοτροπία μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης, στο πώς αντιλαμβάνονται οι κοινωνίες τη συνύπαρξη της πράσινης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές με τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος. Αξιοσημείωτο είναι το παράδειγμα των ανεπτυγμένων χωρών της Β. Ευρώπης, που ενώ δεν διαθέτουν τη φυσική κληρονομιά και τα «δώρα» της φύσης της χώρας μας, τον ήλιο και τον αέρα, παρ’ όλα αυτά οι χώρες αυτές, και οι ιδιοκτήτες της γης, αγκαλιάζουν τα συγκεκριμένα έργα και το πιο σημαντικό είναι ότι θέτουν όρους όχι μόνο για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και για την αειφορία και την προστασία της γεωργίας και της κτηνοτροφίας.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, αναφέρει ο κ. Παπαδόπουλος, το "sheep grazing" είναι απαραίτητο, δηλαδή η βοσκή των προβάτων εντός ενός φωτοβολταϊκού πάρκου για αυτό και τοποθετούνται ποτίστρες για τα ζώα. Αυτό λαμβάνεται υπόψη τόσο από τον παραγωγό, όσο και από τον κατασκευαστή κατά τη φάση της μελέτης του έργου, οι οποίοι μεριμνούν για το ύψος των panels, τη σωστή τοποθέτησή τους, για τη συντήρηση του εδάφους και την προστασία των ζώων από τις αιχμηρές γωνίες του εξοπλισμού του φωτοβολταϊκού πάρκου, τοποθετώντας προστατευτικά. Επίσης, τοποθετούν “badger gates” για την είσοδο των σκίουρων, “bad and birdboxes” για να ζουν αρμονικά τα πουλιά, ενώ αναπτύσσονται ακόμη και μελίσσια.

Σύγχρονες τεχνολογίες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη

Όπως μας αναφέρει ο κ. Νικόλαος Καραγεώργος, ο Sales Manager της εταιρείας «Ηλιάτορας Φωτοβολταϊκά», οι σύγχρονες απαιτήσεις σε ενέργεια προϋποθέτουν ολιστικές λύσεις και αντιμετώπιση στο θέμα της βιώσιμης ενέργειας για καλύτερο, καθαρότερο και ενεργειακά αποδοτικό περιβάλλον. Έχοντας εγκαταστήσει φωτοβολταϊκά πάρκα σε διάφορες περιοχές της ελληνικής περιφέρειας, πιστεύουμε ότι η διπλή χρήση γης, με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και την ταυτόχρονη καλλιέργεια φυτών μπορεί να εξασφαλίσει βιωσιμότητα, αειφορία και να εξοικονομήσει καλλιεργήσιμη γη.

Ειδικά για μία χώρα με μεγάλη ηλιοφάνεια όπως η Ελλάδα, το μέλλον των ΑΠΕ είναι τα φωτοβολταϊκά και η αποθήκευση της παραγόμενης από τον ήλιο ενέργειας. Υπάρχουν panels υψηλή αισθητικής που γίνονται ένα με την κεραμοσκεπή σπιτιών, ή φυσική συνέχεια φυλλώματος δένδρων ή φωτοβολταϊκών και προσαρμόζονται απόλυτα στο τοπίο, σε οποιοδήποτε σημείο της χώρας.