Τα συμπεράσματα της Ημερίδας «Φροντίδα ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων στην Αττική: Προκλήσεις και προοπτικές»

Η Ημερίδα συνδιοργανώθηκε από την Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ) και την ΑΜΚΕ ΕΞΕΛΙΞΗ ΖΩΗΣ.

Η Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ) ιδρύθηκε το 1988, προτείνοντας ένα εναλλακτικό μοντέλο παροχής ψυχιατρικής φροντίδας στην κοινότητα με βάση τις αρχές της Κοινωνικής Ψυχιατρικής και της Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης και έκτοτε εργάζεται αδιάκοπα για την παροχή ενός μοντέλου ολοκληρωμένης φροντίδας ψυχικής υγείας στην κοινότητα.

Η ΑΜΚΕ ΕΞΕΛΙΞΗ ΖΩΗΣ μετρά πέντε χρόνια ενεργής παρουσίας και δράσης στο πεδίο της παιδικής προστασίας, εστιάζοντας στην παροχή προγραμμάτων (εκπαιδευτικά, ψυχοκοινωνικής ενδυνάμωσης, επαγγελματικού προσανατολισμού, αθλητικά και πολιτιστικά) που απευθύνονται σε ωφελούμενους εφήβους που διαβιούν σε δομές φιλοξενίας και σε νεαρούς ενήλικες που έχουν ζήσει σε αυτές. Την τριετία 2019-2022 ωφελήθηκαν πάνω από 110 έφηβοι (12-18 ετών) και νεαροί ενήλικες (18-25 ετών).

Η Ημερίδα αποτέλεσε την ευκαιρία για πρώτη φορά να συναντηθούν και να ανταλλάξουν εμπειρίες και απόψεις όλοι οι εμπλεκόμενοι στην παιδοψυχιατρική φροντίδα και την παιδική προστασία φορείς της Αττικής.

Σκοπός της πρωτοβουλίας είναι η προαγωγή του διαλόγου, η ενίσχυση των συνεργειών και η διαμόρφωση ενός ολιστικού σχεδίου για την προαγωγή της ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων.

Η Ημερίδα ξεκίνησε με χαιρετισμό του Προέδρου ΔΣ της ΕΠΑΨΥ Δημήτρη Γαλάνη και της Προέδρου της ΑΜΚΕ Εξέλιξη Ζωής Δήμητρας Καλαντώνη και ακολούθησαν οι χαιρετισμοί της Λημνιωτάκης Δέσποινας, Εντεταλμένης Συμβούλου στον Τομέα Δημόσιας Υγείας και Δημοτικών Ιατρείων του Δήμου Αθηναίων, του Εμμανουήλ Τσαλαμανιού, Προέδρου της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας Ελλάδος – ΕΝΩ.ΨΥ.ΠΕ., του Θεοδωρουλάκη Μενέλαου, Πρόεδρου της Ομοσπονδίας Φορέων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης ΑΡΓΩ και της Καλπαξή Πένυς, από το Γραφείο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Αθήνας για την Ποιότητα Φροντίδας και την Ασφάλεια Ασθενών.

Στα πάνελ των ομιλητών συμμετείχαν εκπρόσωποι θεσμικών φορέων, ακαδημαϊκοί και επαγγελματίες από το χώρο της ψυχικής υγείας με γόνιμη συμμετοχή του κοινού η οποία προήγαγε τον διάλογο και τον προβληματισμό σχετικά με την υφιστάμενη παιδοψυχιατρική πραγματικότητα, τον χώρο της παιδικής προστασίας και την αντιμετώπιση της νεανικής παραβατικότητας.

Ο κ. Μόσχος Γιώργος, Πρώην Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Διευθυντής στο Πρόγραμμα Νεανικής Συμμετοχής της “Πρωτοβουλίας για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων”, επεσήμανε ότι ενώ τα προβλεπόμενα νομοθετικά μέτρα είναι αρκετά, εντούτοις ούτε οι υπηρεσίες επιμελητών είναι επαρκώς στελεχωμένες αλλά ούτε και οι υπηρεσίες στην κοινότητα διαθέτουν την επαρκή επένδυση εκ μέρους της πολιτείας.

Ο κ. Νικολαΐδης Γιώργος, Ψυχίατρος, Διευθυντής Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού - Κέντρο Ημέρας Παιδιών και Εφήβων «Θάλπος» Μελισσίων, αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα συνειδητοποίησης ότι δεν αντιμετωπίζονται όλων των ειδών τα προβλήματα ψυχικής υγείας και κοινωνικής μέριμνας των παιδιών και των εφήβων, συμπεριλαμβανομένης και της παραβατικότητας τους, με στεγαστικές δομές και ιδρυματοποίηση. Η άρση αυτού του περιορισμού στην σκέψη μας θα οδηγήσει εν γένει και σε στροφή ολοκλήρου του συστήματος της ψυχικής υγείας.

Ο κ. Χατζημανώλης Ιωάννης, Αφυπηρετήσας Καθηγητής Ψυχιατρικής του ΕΚΠΑ, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Κλινικής Ψυχοφαρμακολογίας (ΕΛ.Ε.ΨΥ.) και Επιστημονικός Συνεργάτης της ΑΜΚΕ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΖΩΗΣ, επεσήμανε την ανάγκη για συστηματική ψυχιατρική και ψυχολογική παρακολούθηση του πληθυσμού με σκοπό τη διαχείριση πολυεπίπεδων προσκλήσεων και την ανάγκη εκπαίδευσης σε δεξιότητες ζωής.

Με παρέμβασή του ο κ. Στέλιος Στυλιανίδης, Ομότιμος Καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής, Ψυχίατρος-Ψυχαναλυτής, Επίτιμος Πρόεδρος Ε.Π.Α.Ψ.Υ., τόνισε πως αν δεν υπάρξει μέριμνα απέναντι στο βασικό έλλειμμα της φροντίδας των ίδιων των φροντιστών, από πλευράς πολιτείας, δεν θα μπορέσει να υπάρξει ουσιαστική και ολιστική φροντίδα των παιδιών-εφήβων και των οικογενειών τους.

Ο κ. Παπανδρέου Χρήστος, Κοινωνικός Λειτουργός, Επιστημονικά Υπεύθυνος Ξενώνα Εφήβων ΠΝΟΕΣ, ΕΠΑΨΥ, αναφερόμενος στη διαδικασία αναδόμησης του εφήβου και εκ νέου δημιουργίας των αμυνών του, τον παραλλήλισε με έναν αστακό. Όπως ο αστακός κατά την διαδικασία αλλαγής του εξωτερικού του περιβλήματος, χάνει το αρχικό του και μένει χωρίς άμυνες, έτσι και ο έφηβος σαν άλλος αστακός κατά την διαδικασία επαναδημιουργίας του εαυτού και των αμυνών, μένει ανυπεράσπιστος απέναντι στους επικίνδυνους ενηλίκους που τον περιβάλουν.

Ο κ. Κασσελάκης Παναγιώτης, Ψυχολόγος και Επιστημονικός Συνεργάτης της ΑΜΚΕ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΖΩΗΣ επεσήμανε τα αισθήματα μοναξιάς και απομόνωσης που, πιθανώς, να βιώνουν έφηβοι που διαβιούν σε κλειστές δομές παιδικής προστασίας λόγω της σύγκρισης, στην οποία προβαίνουν με εφήβους που ζουν σε οικογενειακά περιβάλλοντα.

Στο κλείσιμο της Ημερίδας o κ. Στέλιος Στυλιανίδης στάθηκε στο γεγονός πως η Ημερίδα αποτέλεσε γόνιμο έδαφος για την ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ δομών του ΕΣΥ, ΜΚΟ και της κοινωνίας των πολιτών για την επεξεργασία προτάσεων ενώ υπογράμμισε πως η υποστελέχωση, η υποχρηματοδότηση, η έλλειψη συντονισμού και η μη εφαρμογή της τομεοποίησης απέναντι στον ωκεανό των αναγκών είναι κραυγαλέες και θα πρέπει να απαντηθούν με συγκροτημένο τρόπο.

Η κ. Δήμητρα Καλαντώνη έκλεισε με την ελπίδα πως ότι η συγκεκριμένη Ημερίδα να μην αποτελέσει, μόνο, μία θεωρητική προσέγγιση του υπάρχοντος προβλήματος αλλά ένα καμπανάκι αφύπνισης στους αρμόδιους θεσμικούς φορείς για το τεράστιο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν αυτά τα παιδιά. Άλλωστε, το ζήτημα της ψυχικής υγείας παιδιών, εφήβων και νεαρών ενηλίκων είναι πάντοτε κρίσιμο και μας αφορά όλους !

Η κ. Καλαντώνη αναφερόμενη στην έρευνα χαρτογράφησης αναγκών που έχει εκπονήσει η ΑΜΚΕ ΕΞΕΛΙΞΗ ΖΩΗΣ μετέδωσε το μήνυμα ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν χιλιάδες παιδιά που αναμένουν τη στήριξη από θεσμικούς φορείς και από εμάς, ως κοινωνικό σύνολο.

Ο κ. Βενετσάνος Μαυρέας, ομότιμος καθηγητής Ψυχιατρικής, Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου της ΕΠΑΨΥ, ανέδειξε τις αναγκαίες παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της νεανικής παραβατικότητας, επισημαίνοντας τον ρόλο των κρατικών υπηρεσιών και θεσμών για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Επεσήμανε επίσης την επείγουσα ανάγκη αξιολόγησης της ποιότητας φροντίδας και της λογοδοσίας όλων των φορέων.

Η επιτυχία του συνεδρίου ενισχύει τη δέσμευση όλων των φορέων στην προώθηση της συνεργασίας και του συντονισμού για την επίτευξη θετικών αλλαγών που θα συμβάλλουν στην βελτίωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους που αντιμετωπίζουν προκλήσεις ψυχικής υγείας στην Αττική και όχι μόνο. Πρόκειται για ένα ζήτημα βαθιά πολιτικό με κοινωνικές και θεσμικές προεκτάσεις. Κοινή πεποίθηση των συμμετεχόντων φορέων και ατόμων είναι η Ημερίδα να αποτελέσει το έναυσμα για μια ουσιαστική αλλαγή, αρχικά στην κουλτούρα των επαγγελματιών της ψυχικής υγείας και στην συνέχεια στο ίδιο το σύστημα, το οποίο βρίσκεται σε κρίση.