Το Τρίγωνο του Karpman στην Επαγγελματική Ζωή

Το τρίγωνο του Karpman ή αλλιώς «Τρίγωνο Δράστη – Θύμα – Σωτήρας», δημιουργήθηκε από τον ψυχολόγο Stephen Karpman και χρησιμοποιείται για την κατανόηση των δυναμικών στις ανθρώπινες σχέσεις, ιδιαίτερα σε καταστάσεις έντασης ή συγκρούσεων.

Ας το παραδεχτούμε: όλες εκείνες οι συγκρούσεις στα γραφεία, τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα και οι συνεχείς αλλαγές ρόλων κάνουν τη ζωή μας ένα ατελείωτο δράμα. Αλλά τι συμβαίνει όταν όλοι εμπλέκονται σε αυτό το ψυχολογικό τρίγωνο; Δεν είναι μόνο το καθημερινό χάος της δουλειάς – είναι το μεγαλύτερο reality show γραφείου που δεν ζήτησες ποτέ!

Ας δούμε λοιπόν τον κάθε ρόλο:

1. Ο Θύμα: Ο «Επαγγελματίας Καταπιεσμένος»

Ο «θύμα» στο επαγγελματικό τρίγωνο είναι το άτομο που ζει σε έναν κόσμο όπου τίποτα δεν πηγαίνει σωστά. Δεν αναγνωρίζεται για τη δουλειά του, είναι πάντα το τελευταίο άτομο που παίρνει την προαγωγή, και όταν ζητά βοήθεια, το μόνο που ακούει είναι «θα δούμε». Στο μεταξύ, το «θύμα» νιώθει ότι ο κόσμος το καταδιώκει, αλλά κανείς δεν καταλαβαίνει πόσο σκληρά προσπαθεί – και φυσικά, κανείς δεν τον βοηθάει. Αν κάτι δεν πάει καλά, είναι πάντα έτοιμο να δηλώσει: «Αχ, πάλι εγώ φταίω για όλα. Δεν ξέρω πώς θα τα καταφέρω…»

2. Ο Σωτήρας: Ο «Υπερβολικός Υποστηρικτής» που πιστεύει ότι εχει τη λύση ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΝΤΑ

Ο «σωτήρας» στον επαγγελματικό κόσμο είναι το άτομο που, όταν κάποιος έχει πρόβλημα, σπεύδει να αναλάβει την κατάσταση, ακόμα και αν δεν του ζητηθεί. Σαν να πιστεύει ότι είναι ο μόνος που μπορεί να σώσει τη μέρα – είτε πρόκειται για το να πάρει την παρουσίαση από κάποιον άλλον που ήταν άρρωστος, είτε για το να αναλάβει τα έργα που δεν είναι καν στη λίστα του. Ο σωτήρας δεν περιμένει να του ζητηθεί βοήθεια, γιατί θεωρεί πως είναι «ο μόνος που καταλαβαίνει» το πρόβλημα. Και αν όλα πάνε στραβά, τουλάχιστον θα μπορεί να πει: «Εγώ ήθελα να βοηθήσω, αλλά…»

3. Ο Δράστης: Ο Επαγγελματίας Κατηγόρος που τους ρίχνει όλους στην «αρένα»

Ο «δράστης» στο επαγγελματικό τρίγωνο είναι ο τύπος που βλέπει το πρόβλημα και δεν διστάζει να κατηγορήσει όλους γύρω του. «Αυτό έγινε γιατί εσύ δεν το έκανες σωστά» ή «Είναι καθαρά δική σου ευθύνη» είναι οι φράσεις που χρησιμοποιεί σε κάθε περίπτωση. Για εκείνον, δεν υπάρχουν συγκυρίες ή εξωτερικοί παράγοντες – αν κάτι δεν πάει καλά, το λάθος είναι πάντοτε των άλλων. Στην ουσία, ο δράστης είναι αυτός που έχει πάντα την έτοιμη δικαιολογία για να «ρίξει» τους άλλους στην φωτιά, ενώ ο ίδιος μένει αθώος (και ίσως και λίγο θριαμβευτικός).

Ένας ατέρμονος κύκλος

Το επαγγελματικό τρίγωνο του Karpman είναι το «ευαγγέλιο» για τους ανθρώπους που δεν έχουν καταφέρει ποτέ να συνεννοηθούν στη δουλειά. Οι ρόλοι αλλάζουν πιο γρήγορα από τα email στα εισερχόμενα και οι σχέσεις μεταξύ συναδέλφων γίνονται πιο μπερδεμένες από το πιο περίπλοκο project στον κόσμο. «Θύμα» που νιώθει ότι όλοι το καταπιέζουν, «σωτήρας» που προσπαθεί να λύσει όλα τα προβλήματα και «δράστης» που κάνει τους πάντες να νιώθουν άβολα. Και όλα αυτά… χωρίς να το καταλαβαίνει κανείς!

Αυτό το τρίγωνο συνεχίζει να περιστρέφεται ασταμάτητα μέχρι να γίνει φρενίτιδα, με τους ανθρώπους να εναλλάσσονται από τον έναν ρόλο στον άλλον. Κάθε φορά που προσπαθείς να ξεφύγεις από το ρόλο του «θύματος», καταλήγεις να γίνεσαι σωτήρας ή και δράστης, και αντί να λύσεις το πρόβλημα, απλά το κάνεις χειρότερο!

Πώς να ξεφύγεις από το τρίγωνο του Karpman;

• Αναγνώρισε το παιχνίδι: Αν παρατηρήσεις ότι συμμετέχεις σε αυτούς τους ρόλους, απλά ξανασκέψου την κατάσταση. Αποδέξου ότι δεν χρειάζεται να είσαι «θύμα» ή να προσπαθείς να σώζεις συνέχεια τους άλλους.
• Μάθε να βάζεις όρια: Αν κάποιος προσπαθεί να σε ρίξει στον ρόλο του «σωτήρα», βάλε ένα ξεκάθαρο όριο. Δεν είναι δουλειά σου να λύσεις όλα τα προβλήματα του κόσμου, και σίγουρα δεν είναι δουλειά σου να καθαρίσεις τις «ζημιές» των άλλων.
• Αποδέξου την Ευθύνη (αλλά όχι όλη την ευθύνη): Αν κάτι πάει στραβά, αποδέξου την ευθύνη για το κομμάτι που σου αναλογεί, αλλά μην πάρεις όλο το βάρος στους ώμους σου. Οι υπόλοιποι έχουν κι αυτοί την ευθύνη τους.

Συμπέρασμα: Στο Γραφείο, Χρειάζεσαι Στρατηγική, Όχι Δράμα

Το τρίγωνο του Karpman στο επαγγελματικό περιβάλλον είναι η καλύτερη συνταγή για να κάνεις τα πράγματα πιο περίπλοκα από ό,τι χρειάζεται. Με καλή στρατηγική και αυτογνωσία, μπορείς να βγεις από αυτό το παιχνίδι και να βρεις τον πραγματικό τρόπο να συνεργαστείς. Μην αφήνεις τους άλλους να σε βάλουν σε αυτό το τρίγωνο – εσύ καθορίζεις τον ρόλο σου!