Η Νέα Μοναξιά: Γιατί οι καλύτεροι άνθρωποι στον οργανισμό σου νιώθουν όλο και πιο μόνοι

Μπορεί να είναι ο πιο απομακρυσμένος υπάλληλος που κρατά κλειστή την κάμερα στο Zoom. Μπορεί ο εσωστρεφής αναλυτής που δεν τον βλέπεις ποτέ στα after-work drinks. Μπορεί κάποιος που χαμογελά συχνά στις συναντήσεις, αποδίδει σταθερά, και δε χάνει ποτέ deadline.

Αλλά δεν είναι κανείς από αυτούς. Η μοναξιά του σήμερα, η μοναξιά του επιδοσιακού υποκειμένου - όπως αναφέρει ο Μπιούνγκ-τσούλ Χαν στην “Κοινωνία της Κόπωσης” - δεν είναι μοναξιά προσωπική αλλά συστημική.

Για χρόνια η ευθύνη της μοναξιάς στη δουλειά ήταν πάνω στον άνθρωπο. Ήταν ατομική. Είχε να κάνει με τη “Γεωγραφία” της δουλειάς. Ισως είχαμε δίκιο, ίσως όχι. Αν όμως συνεχίσουμε να το πιστεύουμε κάνουμε λάθος.

Οι πιο πρόσφατες μελέτες είναι ξεκάθαρες: Η μοναξιά στην εργασία δεν έχει να κάνει με το πού δουλεύεις, αλλά με την αίσθηση του ανήκειν. Όχι με το αν έχεις παρέα, αλλά με το αν κάποιος πραγματικά σε βλέπει.

Και αυτό έχει κόστος. Οικονομικό, οργανωσιακό και φυσικά ανθρώπινο.

Μόνος, Όχι Αδύναμος

Φαντάσου το σενάριο όπου ένας υπάλληλος αρχίζει να αποσυνδέεται. Δεν μιλάει πολύ, οι ρυθμοί είναι ασταμάτητοι, οι ομάδες συνεργάζονται, δε σχετίζονται και η κουλτούρα επιβραβεύει την απόδοση και όχι την παρουσία.

Τι θα κάνει αυτός ο άνθρωπος; Ιδού τα πιο πιθανά σενάρια:

• Παραίτηση χωρίς προειδοποίηση
• Εμφάνιση πρώιμων σημάδιών burnout
• Διατήρηση απόστασης από την ομάδα
• Υπονόμευση, χωρίς πρόθεση, στη συνοχή της κουλτούρας

Είναι ανίκανος ή αδιάφορος αυτός ο άνθρωπος; Όχι. Είναι μόνος. Και αυτή ακριβώς η κατάσταση είναι από τις πιο επικίνδυνες για κάθε οργανισμό.

Η Ψευδαίσθηση της “Κουλτούρας”

Να είμαστε ειλικρινείς, ναι; Αυτό το πρόβλημα δε λύνεται με περισσότερα off-site events. Δε λύνεται με ομαδικούς καφέδες, ούτε με onboarding webinars ή με κλισέ για “ομαδικότητα”. Όποιος ηγέτης θέλει να αγγίξει τη ρίζα της μοναξιάς, πρέπει να δεις τρεις αλήθειες κατάματα:

1. Η ευθύνη είναι συστημική, όχι προσωπική Ο ίδιος άνθρωπος μπορεί να νιώθει ορατός σε μία ομάδα και αόρατος σε μία άλλη. Δε φταίει η προσωπικότητα του. Φταίει το περιβάλλον.
2. Κουλτούρα είναι οι μικρές πράξεις, όχι τα PowerPoint Δεν είναι οι αξίες στον τοίχο. Είναι πώς αντιδράς όταν κάποιος κάνει λάθος. Ποιον καλείς για μεσημεριανό. Και αν όταν ρωτάς "πώς είσαι", περιμένεις όντως να ακούσεις την απάντηση.
3. Ο χρόνος και σύνδεση πάνε μαζί Κανένας άνθρωπος δεν ανοίγεται υπό πίεση. Αν δεν δημιουργήσεις “χώρο σύνδεσης” στο ημερήσιο πρόγραμμα, η κουλτούρα θα καταρρεύσει με την ταχύτητα των meetings σου.

Η Μοναξιά Φοράει Μάσκα

Το πιο δύσκολο με τη μοναξιά για την οποία μιλάμε τώρα είναι ότι δε φαίνεται. Οι πιο αποσυνδεδεμένοι άνθρωποι είναι συχνά οι πιο λειτουργικοί. Είναι συνεπείς. Είναι ευγενικοί. Είναι καλοί “επαγγελματίες”.

Απλά δεν ελπίζουν πια. Όχι γιατί δεν τους νοιάζει, αλλά γιατί δεν περιμένουν πια ότι κάποιος νοιάζεται για αυτούς.

Γι’ αυτό ίσως είναι ώρα να πάψουμε να προσεγγίζουμε τη θεραπεία της μοναξιάς σαν ψυχαγωγία. Δεν είναι. Δε λύνεται με το “να κάνουμε κάτι όλοι μαζί”. Θέλει επιμονή, συνέπεια και προσωπικό κάλεσμα.

Μία πελάτισσά μου, το είπε πολύ εύστοχα: “Την πρώτη φορά είπα όχι. Τη δεύτερη με κάλεσαν ξανά και όταν πήγα, ένιωσα ότι μάλλον δεν ανήκω εκεί.”

Σχεδιάζοντας Κουλτούρα Σύνδεσης

Ορισμένες εξαιρετικά αποτελεσματικές πρωτοβουλίες που εισηγούμαι σε εταιρικό πλαίσιο δεν είναι σύνθετες. Είναι απλές, δε στοιχίζουν τίποτα και δεν απαιτούν task force παρά μόνο τη διάθεση να τις υλοποιήσεις

• Λίγα λεπτά αληθινής κουβέντας στην αρχή ενός δύσκολου meeting
• Ένας team leader που ρωτάει “πώς είσαι” και μένει να ακούσει
• Μια πρόσκληση για μεσημεριανό σε κάποιον που μόλις μπήκε στην ομάδα

Μικρές κινήσεις. Αλλά βαθιά συμβολικές και ανθρώπινες. Κινήσεις που λένε “Σε βλέπω”, “Είσαι κομμάτι της ομάδας”, “Δεν είσαι αόρατος.”

Αυτό που Συχνά δε Βλέπουν οι Ηγέτες

Όσο πιο ψηλά ανεβαίνεις, τόσο πιο εύκολο είναι να νομίζεις ότι αυτά τα θέματα είναι λεπτομέρειες. Ζητήματα του HR, θέματα που θα τα λύσουμε αργότερα. Για μετά το performance review.

Λάθος.

Η αίσθηση του “ανήκειν” δεν είναι προνόμιο. Δεν είναι πολυτέλεια. Είναι προαπαιτούμενο.

Όταν κάποιος νιώθει ότι τον βλέπουν, γίνεται πιο γενναιόδωρος, πιο δημιουργικός, πιο ανθεκτικός. Όταν δεν το νιώθει, ακόμα και οι πιο ικανοί αργό ή γρήγορα θα μαραθούν. Πάντα.

Που τελικά θα πει πως η ερώτηση δεν είναι: “Πώς μειώνουμε τη μοναξιά;”, αλλά “Τι είδους κουλτούρα έχουμε χτίσει, αν οι πιο ικανοί νιώθουν αόρατοι;”

Μια Τελευταία Σκέψη

Οι οργανισμοί που θα ξεχωρίσουν τα επόμενα χρόνια δεν θα είναι αυτοί με τα περισσότερα perks, τις καλύτερες πλατφόρμες ή τα πιο ωραία γραφεία. Θα είναι αυτοί που κατάλαβαν ότι η αίσθηση του “ανήκειν” δεν αποτελεί ψυχολογικό προνόμιο αλλά στρατηγικό πλεονέκτημα.

Γιατί σε έναν κόσμο που κινείται γρήγορα, οι άνθρωποι δεν μένουν εκεί που απλώς πληρώνονται καλά. Μένουν εκεί που τους βλέπουν. Τούτο είναι θεμελιώδες. Θεμελιώδες.

Εις το επανιδείν.