Το καλοκαίρι πέρασε, το κεφάλαιο νησιώτικη ομελέτα άνοιξε
30/08/2025 | 08:00
25/10/2025 | 12:29
Κάθε καλοκαίρι επιβεβαιώνουμε ότι μια χορταστική ομελέτα στο τραπέζι από ένα ταβερνάκι πλάι στο κύμα παραμένει η καλύτερη, θρεπτικότερη και γευστικότερη συνέχεια των καλοκαιρινών δροσερών βουτιών. Φέτος όμως αντιληφθήκαμε ότι η γκάμα, οι παραλλαγές και οι ονομασίες από τις ομελέτες που υπάρχουν στα Κυκλαδονήσια ξεπερνούν την αφράτη φουρτάλια ή φρουτάλια που όλοι γνωρίζουμε.
Επιστρέφοντας στη βάση μας κάνουμε μια ανακεφαλαίωση στις ιστορίες, τα είδη και τις παραλλαγές από τις νόστιμες ομελέτες που βρίσκουμε στα νησιά των Κυκλάδων και ξεψαχνίζουμε συνταγές, τεχνικές, ιδέες και πρώτες ύλες που θα μας βοηθήσουν να τις φτιάχνουμε στις δικές μας κουζίνες για να τις απολαμβάνουμε όλη τη χρονιά.
Τα Κυκλαδονήσια, μέσα στο συνδυασμό φυσικής ομορφιάς, πλούσιας γαστρονομικής παράδοσης και φρέσκων τοπικών προϊόντων, φιλοξενούν μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές και χορταστικές ομελέτες της ελληνικής κουζίνας.
Η φουρτάλια ή φρουτάλια
Ξεκινάμε με τη αδιαμφισβήτητη πρωταγωνίστρια τη φουρτάλια ή φρουτάλια που συναντάται κυρίως στην Άνδρο, την Τήνο και τη Μύκονο, πιθανότατα και λόγω της εγγύτητας των νησιών αυτών με τη σειρά που τα συναντά και το πλοίο της γραμμής.
Είναι μια πλούσια σε υλικά, παχιά ομελέτα που διαφέρει από τις συνηθισμένες, αποτελεί ένα κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς των Κυκλάδων και μαρτυρά την ευρηματικότητα και τον σεβασμό των κατοίκων προς την τοπική παραγωγή. Το όνομά της προέρχεται από τη λατινική λέξη "fructalia" που σημαίνει "φρούτο", υποδηλώνοντας ακριβώς την αφθονία και τον πλούτο των υλικών που περιέχει. Δεν πρόκειται για μια απλή ομελέτα, αλλά για ένα ολοκληρωμένο γεύμα που μπορεί να χορτάσει μια ολόκληρη οικογένεια.
Η βασική συνταγή της φουρτάλιας περιλαμβάνει τρία κύρια συστατικά, τα αβγά χτυπημένα με γάλα ή νερό για να γίνει η ομελέτα αφράτη. Τις πατάτες που συνήθως κόβονται σε λεπτές ροδέλες και τηγανίζονται σε χοιρινό λίπος, γνωστό ως "γλίνα", δίνοντάς της αυτή τη χαρακτηριστική, μεστή γεύση. Και τα τοπικά, χοιρινά λουκάνικα ή άλλα παστά κρέατα, όπως η είναι λούζα ή το σύγκλινο, που προσδίδουν αλμυρή και πικάντικη γεύση.
Σε πολλά νησιά, η φουρτάλια εμπλουτίζεται με επιπλέον υλικά, ανάλογα με την εποχή και τα διαθέσιμα προϊόντα, όπως το τυρί βολάκι, Άνδρου ή Τήνου που τρίβεται μέσα στο μείγμα, τα λαχανικά όπως οι αγκινάρες, τα κολοκύθια, τα σπαράγγια ή τα άγρια χόρτα που προσδίσουν μια φρέσκια νότα. Και τα αρωματικά όπως ο δυόσμος, ο μαϊντανός και η μαντζουράνα.
Η «κοκοσέλλα», η καμπούνα, το σφουγγάτο, η αυγολαλιά και η κολοκυθοκάππαρη
Σε αυτή την εκδοχή της νησιώτκης ομελέτας τα αβγά χτυπιούνται ανάλαφρα μέχρι να αφρατέψουν και αναμιγνύονται με τα κατακόκκινα και γεμάτα μυρωδιά ντοματάκια και τις γλυκές λευκές μελιτζάνες της Σαντορίνης.
Ύστερα σιγοψήνονται στο τηγάνι για να νοστιμέψουν μαζί καθώς προστίθενται κομματιά από φρέσκα κρεμμυδάκια και τριμμένα τοπικά τύρια, αλάτι, πιπέρι και λίγη ρίγανη αφού η ομέλετα ροδοκοκκινήσει. Η κοκοσέλλα που σε άλλες περιοχές τη γνωρίζουμε και ως στραπατσάδα (από το ιταλικό ρήμα strapazzare που σημαίνει χτυπάω, ανακατεύω δυνατά).
Στη Σαντορίνη και πάλι ονομάζουν την ίδια ομλέτα ως καμπούνα, χάρη στο λουλούδι των κρεμμυδιών που παλαιότερα χρησιμοποιούνταν στην τοπική συνταγή ενώ υπάρχει και το σαντορινιό σφουγγάτο, ένα αφράτο συνοθύλευμα των φρέσκων υλικών του νησιού. Τη χορταστική και αρωματική αυτή ομελέτα τη βρίσκουμε και σε άλλα κυκλαδονήσια, με παραλλαγές και ντόπιες πινελιές, όπως στη Νάξο με τις περίφημες πατάτες του νησιού, στη Μήλο όπου προσθέτουν τουλουμοτύρι ή σκοτύρι αλλά και στη Σύρο όπου προσθέτουν τραγανά κολοκυθάκια και συριανό τυρί Σαν Μιχάλη συχνά ονομάζοντας της και ως κολοκυθομελέτα.
Ενώ η αυγολαλιά είναι μια ακόμα ενδιαφέρουσα παραλλαγή της ομελέτας, που συναντάται κυρίως στη Φολέγανδρος. Το όνομά της είναι κυριολεκτικό: "αυγό" και "λαλιά" (από το "λαλάω", δηλαδή μιλάω, μιμούμαι ή αναμιγνύω) καθώς είναι μια ομελέτα στην οποία τα υλικά "μιλούν" μεταξύ τους, αναμιγνύονται. Μοιάζει περισσότερο με πίτα και τα αβγά χτυπιούνται μαζί με κατσικίσιο γάλα και τηγανίζονται μέσα στο καυτό λάδι.
Τέλος μια γευστικότατη ομελέτα υπάρχει και στην Κίμωλο και το όνομα αυτής είναι κολοκυθοκάππαρη αφού φτιάχνεται με τρυφερά κολοκυθάκια και ντόπια ψιλή κάπαρη, τριμμένη ντομάτα και ξερό κρεμμυδάκι.
Σχολιάστε